روش اول بدین صورت است که مردم با مراجعه به کتاب‌های نام موجود در بازار و یا منابع و کتاب‌های نامی که در ادارات ثبت احوال مناطق به عنوان اسامی مجاز و مورد تایید وجود دارند، نام مورد نظر خویش را انتخاب می‌نمایند.
روش دوم عبارتست از آن که والدین کودک با توجه به فرهنگ و آداب و رسوم و سلیقه‌های شخصی و یا تحت تأثیر شرایط و محیطی که در آن زندگی می‌کنند (مثل افرادی که خارج از کشور به سر می‌برند) نامی را که مورد پسند و قبول خودشان است به اداره ثبت احوال اعلام می‌نمایند و چنانچه نام انتخابی در اسامی مندرج و مجاز نباشد اداره ذیربط نام مورد نظر ایشان را به سازمان ثبت احوال اعلام می‌دارد تا مجوز قانونی و اجرایی صادر شود.
درخواست‌های انتخاب نام که بیشتر به صورت مشروحه است در فهرستی تنظیم و فهرست آنها در کمیته‌ای به نام کمیته عالی نام سازمان مورد تحقیق و بررسی قرار می‌گیرند.
کمیته که متشکل از کارشناسان نام اداره کل سجلی و استادان دانشگاه است وظیفه رسیدگی به درخواستها را برعهده دارد و در اصل جنبه‌های مختلف نام مورد نظر را از لحاظ جنسیت، ریشه، زبان، موسیقی، معنا و وابستگی فرهنگی، تحت بررسی کامل قرار می‌دهد.
یکی دیگر از وظایف گسترده ثبت احوال تغییر نام‌های غیر مصطلح و غیرمتعارف و مغایر با جنس است. به موجب بند 4 ماده 3 قانون ثبت احوال وظیفه تغییر نام‌های ذکر شده در صلاحیت هیأت حل اختلاف مستقر در اداره ثبت احوال است.
شورای‌عالی ثبت احوال درباره چگونگی تغییر نام‌های ممنوع در ادارات ثبت احوال و مصادیق آن دستورالعمل نسبتاً جامعی تهیه و ابلاغ کرده است که موارد تغییر و انتخاب نام در آن به طور مشروح آمده است که برخی موارد مهم تغییر عبارتند از:
* نام‌های موجود، موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی و مغایر با ارزش‌ها باشند.
* نام فعلی زشت و زننده، مستهجن و نامناسب با عرف جامعه باشد.
*القاب و عناوین ساده یا مرکب باشد.
* اسامی نامتناسب با جنسیت فرد باشد.
ضمناً برحسب قوانین و مقررات جاری علاوه بر موارد فوق، تغییر نام کسانی که تغییر جنسیت داده و دادگاه و محاکم قضایی صالحه حکم بر تغییر نام آنها را در اسناد سجلی و شناسنامه‌شان صادر کرده و نیز تغییر نام کسانی که به موجب تبصره 6 ماده 20 اصلاحیه قانون ثبت احوال با تایید مراجع ذی‌صلاح به دین مبین اسلام مشرف می‌شوند از وظایف و تکلیف هیأتهای حل اختلاف است.
یکی دیگر از وظایف هیأتهای مذکور تصحیح اشتباهات املایی و درج سیادت است. هر گاه هنگام ثبت واقعه ولادت و تنظیم دفترهای مربوطه، مأموران به دلیل عدم آشنایی با لهجه و الفاظ و معانی محلی و یا تلفظ غلط اظهارکننده دچار اشتباه شوند، رفع اشتباه و رسیدگی به صدور رأی از سوی هیأت حل اختلاف به عمل خواهد آمد و در مورد درج سیادت نیز چنانچه در حین ثبت واقعه ولادت، سیادت طفلی که به موجب مدارک ابرازی در شناسنامه پدر سیادت او در سند سجلی‌اش ثبت نشده باشد هیأتهای حل اختلاف مجاز به رسیدگی و پس از صدور رأی نسبت به اضافه کردن واژه (سید) یا (سیده) بر حسب مذکر یا مؤنث بودن متقاضی به نام فرد اقدام می‌کنند.
در مرحله تغییر نام افرادی که از نام خویش ناخشنود بوده و خواهان تغییر بوده و خواهان تغییر آن باشند به ادارات ثبت احوال منطقه مربوطه مراجعه کرده و فرمی جهت تغییر نام تکمیل می‌کنند.
اداره ذیربط نیز اسامی جمع‌آوری شده را طی فهرستی تهیه و تنظیم کرده و به سازمان ثبت احوال می‌فرستند. این فهرست‌ها توسط کارشناسان نام اداره کل سجلی بررسی می‌شود و چنانچه قابل تغییر باشد مورد موافقت و تصویب قرار می‌گیرد و مجوز تغییر آن صادر می‌شود.
