در يك شب، با يك كشف بزرگ، تمام گمانه‌زني‌هاي تاريخي و معادلات باستان‌شناسي در مورد يك شهر به هم مي‌ريزد.
چند ماه پيش بود كه خبر كشف اسكلت 7 هزار ساله يك زن در چهار راه مولوي تهران، حسابي جنجال به پا كرد، شهري كه تصور مي‌شد قدمتي چند صد ساله دارد.
بعد از اين كشف، فرضيه 7 هزار ساله بودنش مطرح شد! البته در ابتدا خيلي از باستان‌شناسان معتقد بودند كه تنها با كشف يك اسكلت نمي‌توان گفت 7 هزار سال پيش اجتماعي در تهران استقرار داشته اما پيشكسوتان باستان‌شناسي در مورد اين دستاورد باستاني فرضيه‌هاي متفاوت و جدي‌تري داشتند.
الان، يعني همين چند روز گذشته، اسكلت دومي در حوالي همان محوطه باستاني كشف شده و به اين ترتيب فرضيات باستان‌شناسي در مورد قدمت پايتخت، وارد مرحله جديدي شده است. در ادامه، آخرين اخبار و صحبت‌هاي باستان‌شناسان را در اين باره مي‌خوانيم.
- فرضيه اتفاقي و گذري
در حالي كه خبر كشف اسكلت اول در پايتخت، مثل بمب صدا كرده بود، برخي از كارشناسان فرضيه 7 هزار ساله بودن تهران را چندان منطقي نمي‌دانستند.
باستان‌شناسان منتقد به فرضيه قدمت چند هزار ساله تهران، به اين استناد مي‌كردند كه تنها با يك كشف نمي‌توان قدمت يك شهر را تعيين كرد.
اين گروه از باستان‌شناسان فرضيه و توجيهي براي وجود يك اسكلت يكه و تنها در قلب تهران داشتند. آنها معتقد بودند كه احتمالا اين اسكلت متعلق به اقوامي بوده كه در گذشته‌هاي دور كوچ مي‌كرده‌اند، اين اقوام دامدار، 7 هزار سال پيش گذرشان به اين ديار مي‌افتد- تهران فعلي.
در ادامه داستان اين فرضيه، اينطور عنوان مي‌شود كه يكي از كوچ كنندگان بر اثر بيماري يا هر علت ديگري فوت مي‌كند و اقوام كوچرو طبق رسم و رسوم‌شان جسد را همانجايي كه فوت كرده، دفن مي‌كنند.
از نظر باستان‌شناسان منتقد، كشف يك گور و يك اسكلت در چهارراه مولوي تنها به اين خاطر است و در واقع اتفاقي و گذري بوده است.
- فرضيه سكونتگاه و اجتماع 7هزار ساله
اما آن سوي اين گمانه‌زني‌ها، فرضيه‌سازي‌ها و استدلال‌هاي باستان‌شناسان پيشكسوت كشورمان قرار مي‌گيرد، پيشكسوتاني مثل مهدي رهبر و ميرعابدين كابلي.
مهدي رهبر - باستان‌شناس پيشكسوت- بعد از كشف اسكلت اول در پايتخت به باستان‌شناسان منتقد توصيه كرد كه به هيچ عنوان در فرضيه‌سازي عجله نكنند.
«اين موضوع يك حلقه گمشده و يك معماي حل نشدني باستاني نيست. تنها بايد كمي صبر كرد تا كاوش‌هاي باستاني و كشفيات تازه، پاسخ اين سئوال را بدهد كه آيا تهران 7 هزار ساله است يا نه؟»
آقاي باستان‌شناس در پاسخ به اين سئوال كه نظر شما در مورد اين كشف بحث برانگيز باستاني چيست، گفت:« فرضيه تك افتادن اسكلت را رد مي‌كنم. با توجه به اينكه در گور كشف شده و در كنار اسكلت، يك ظرف قرمز با نقش و نگار كشف شده، فرضيه تك افتادن اسكلت نادرست است.
چراكه نحوه ساخت و نقش و نگاره‌هاي اين ظرف شباهت بسياري با سفالگري رايج در «تپه چشمه علي» دارد. با اين شباهت‌ها در سنت سفالگري يك منطقه مي‌توان نتيجه گرفت كه اين اسكلت متعلق به ساكنان همين منطقه بوده است.»
ميرعابدين كابلي از ديگر باستان‌شناسان پيشكسوت كشور در اين باره مي‌گويد: وسايل حرارت ديده‌اي كه در اين گور باستاني كشف شده، به خوبي نشان مي‌دهد كه اين ظروف سفالي پخته شده متعلق به كساني است كه زندگي يكجانشيني داشته‌اند.
اين گور نمي‌تواند متعلق به كوچ كنندگان باشد. بي‌شك اين اسكلت متعلق به فردي است كه در اين منطقه سكونت داشته است و اقوام او نيز در اين منطقه يك اجتماع بزرگ و يا كوچك را تشكيل مي‌داده‌اند».
- محوطه باستاني مدفون در تهران!
پرونده اسكلت كشف شده در خيابان مولوي تهران هنوز بسته نشده بود و گمانه‌زني‌ها همچنان ادامه داشت.
هر دو گروه باستان‌شناسي يعني هم منتقدان به فرضيه 7 هزار ساله بودن تهران و هم موافقان اين فرضيه در تلاش بودند تا به نوعي فرضيه‌شان را به اثبات برسانند.
تكاپوي باستان‌شناسان ادامه داشت تا اينكه چند روز گذشته اتفاقي در كاوش‌هاي محوطه خيابان مولوي رخ داد كه در واقع آب سردي بود براي اين تب جانسوز علمي.28 فروردين ماه امسال در هنگام حفاري‌هاي باستان‌شناسي در محوطه باستاني خيابان مولوي، اسكلت دوم كشف شد.
اسماعيل اسماعيلي جلودار - سرپرست تيم كاوش و حفاري‌هاي باستاني اين محوطه جديد باستاني- در اين باره مي‌گويد:« با كشف دومين اسكلت در اين محوطه باستاني فرضيه‌سازي‌هاي كشف اسكلت 7 هزارساله در تهران وارد مرحله جديدي شد، مرحله‌اي كه ديگر نمي‌توان 7 هزار ساله بودن پايتخت را تنها يك فرضيه دانست.»
به گفته اين باستان‌شناس، اسكلت دوم درست در نزديكي محل كشف اسكلت اول كشف شد.
با توجه به نوع و ساختار گور و وسايلي كه در كنار اسكلت كشف شده، بدون ترديد اين اسكلت مربوط به همان دوره و زمانه اسكلت اول بوده، يعني 7 هزار سال پيش.«ابزارآلات سنگي كشف شده شامل سنگ ساب، مشته و تراشه در اين گور درست مشابه گور اول است.»
به گفته آقاي اسماعيلي جلودار، اين كشف تازه شواهد بيشتري از استقرار يك اجتماع انساني در اين منطقه در هزاره پنجم پيش از ميلاد در اختيار ما قرار مي‌دهد، در واقع كشف اين آثار به معناي وجود محوطه‌اي باستاني مدفون در نزديكي چهارراه مولوي تهران است.»
- سايت موزه خيابان مولوي
اسماعيلي جلودار در ادامه مي‌گويد:« البته اين اسكلت مانند اسكلت قبلي كامل نيست و بقايايي از اسكلت يك انسان است.
اسكلت اول درست به همان شكلي كه تدفين شده بود در كنار ظرف‌هاي آييني آن زمان به دست آمد كه اطلاعات بسيار ارزشمندي در رابطه با آيين تدفين مردمان 7هزار سال پيش در اختيار محققان و كارشناسان باستاني قرار داد.»
سرپرست كاوش‌هاي منطقه جنوب بازار تهران از كشفيات ديگري مي‌گويد كه در حفاري‌هاي اخير در اين منطقه باستاني به دست آمده است:«علاوه بر كشفيات باستاني كه در اين منطقه به دست آمده است، وسايل و ظروفي از دوران صفوي و قاجاريه به دست آمد و همچنين يك راهروي انتقال آب قنات مربوط به دوران اسلامي در عمق 6.5 متري از سطح خيابان مولوي نيز كشف شد.»
كاوش‌هاي باستاني در خيابان مولوي همچنان ادامه دارد و به گفته آقاي اسماعيلي جلودار قرار است اين محوطه با همكاري پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري و سازمان زيباسازي شهرداري به يك سايت موزه تبديل شود.
منبع:همشهري‌سرنخ
نظر شما