توسعه نباید به آثار تاریخی صدمه بزند

به گزارش ایسنا، رییس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اظهار کرد:‌ توسعه تا مدت‌ها نه تنها در ایران، بلکه در سایر نقاط جهان نیز خود را به مراعات آثار تاریخی مکلف نمی‌کرد، این در حالی است که توسعه باید آثار تاریخی به مفهوم حفاظتی را رعایت کند و طرح‌های توسعه‌ای به گونه‌ای اجرا شود که صدمه‌ای به آثار تاریخی وارد نکند.

بهشتی که در نشست علمی «مردم‌شناسی کاربردی و سی. اس.آر: بازخوانی مردم‌شناسی برنامه ششم توسعه» سخن می‌گفت، با اشاره به این‌که در برخی نقاط سریع و در سایر نقاط دیرتر تغییر رویه داده‌اند، افزود: برخی افراد، آثار تاریخی و اصولا بحث حفاظت را یک بحث ضد توسعه می‌دانند و آن را نادیده می‌گیرند.

وی در این نشست که به همت پژوهشکده مردم‌شناسی و با شرکت اندیشمندان و کارشناسان برگزار شد، با اشاره به این‌که تا مرحله‌ شناسایی، ثبت و ضبط کامل آثارمان فاصله زیادی داریم، بر ضرورت حساس بودن همه‌ سازمان‌ها و ارگان‌ها، علاوه‌بر میراث فرهنگی نسبت به حفاظت و نگهداری از آثار تاریخی تاکید کرد و گفت: در برخی از نقاط این اصل را به صورت جدی و دقیق رعایت می‌کنند و در برخی دیگر از نقاط یا رعایت نمی‌شود یا به صورتی ضعیف به اجرا گذاشته می‌شود.

رییس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اضافه کرد: اتفاقی که در سایر نقاط جهان افتاده این است که همگان بر اساس ساز و کارهای قانونی و مدیریتی مکلف به حفاظت از آثار تاریخی هستند و کسی نیست که در این زمینه وظیفه‌ای نداشته باشد. موضوع حفاظت از میراث فرهنگی در بسیاری از کشورها موضوعی فراگیر و همگانی است، اما در کشور ما هنوز چنین اتفاقی نیفتاده است.

بهشتی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به وجود اسناد و اشیای تاریخی و قدیمی در برخی از سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها اشاره کرد و با تاکید بر ضرورت حفاظت از آن‌ها افزود: کمتر دستگاهی را می‌توانید پیدا کنید که در آن اشیا، اسناد و مواد فرهنگی با ارزشی وجود نداشته باشد.

او با اشاره به گام‌های مهمی که در برنامه‌ی پنج ساله چهارم در رابطه با موضوع میراث فرهنگی برداشته شده است، گفت: براساس این برنامه کلیه دستگاه‌ها مکلف هستند در مرحله مطالعاتی و امکان سنجی اصل بررسی، شناسایی و مستندسازی آثار تاریخی حوزه جغرافیایی طرح خود را مورد توجه قرار داده و آن را رعایت کنند.

وی با اشاره به این‌که 700 محوطه تاریخی در خوزستان نه به دست مردم بلکه توسط طرح‌های بزرگ مانند کشت و صنعت از بین رفته است، افزود: موضوع میراث فرهنگی باید فراگیر شود. برای نمونه وزارت راه و شهرسازی باید توجه کند که راه‌ها، پل‌ها و کاروانسراها و بافت‌های تاریخی در داخل شهرها و روستاها به او مربوط بوده و به نوعی میراث فرهنگی این وزارتخانه محسوب می‌شوند.

در ادامه این نشست عباس مقدم، استادیار پژوهشکده باستان شناسی در سخنانی در باره‌ی برنامه‌ی نجات‌بخشی محوطه‌های تاریخی گفت: در پاسخ به حجم عظیم تخریب‌هایی که صورت می‌گیرد، برنامه‌هایی متولد شدند به نام «نجات بخشی». این برنامه‌ها در واقع تلاش می‌کند تا داده‌ها و اطلاعات زیستی و فرهنگی منطقه‌ای را که برای یک برنامه عمرانی هدف‌گذاری شده است را درحد توان خود نجات دهد.

وی گفت: در کشور ما، عملیات نجات بخشی اگر نه تنها، بیشتر، به نجات بخشی تپه ها، اتلال، محوطه‌ها و ویرانه‌های باستانی گفته می‌شود، در حالی‌که، یک برنامه‌ی نجات‌بخشی ضرورتا باید درصدد نجات همه‌ی داده‌ها و اطلاعات زیستی و فرهنگی یک منطقه‌ی هدف گذاری شده برآید.