حضور بانوان در ورزشگاه‌ها امروز به یکی از مسائل مطروحه در حوزه ورزش تبدیل شده است. بعد از پیروزی انقلاب سلامی، حضور بانوان در ورزشگاه‌ها تقریبا به صفر رسید. از نیمه‌های دهه هفتاد نسل تازه‌ای از بانوان گرایش به ورزش را جدی‌تر گرفتند و در این میان شرکت در مسابقات ورزشی و حضور در ورزشگاه‌ها به عنوان یکی از دغدغه‌های آنها تبدیل شد.
فدراسیون‌های ورزشی با تاسی به این نیاز اقدام به طراحی لباس‌های ویژه بانوان کردند که مورد تایید نهادهای بین‌المللی قرار گرفت و از این روی بانوان در رشته‌های والیبال، بسکتبال، فوتبال و فوتسال به همراه بانوان ورزشگار عرصه ورزش‌های رزمی و چند شاخه دیگر ورزش به مرور توانستند خود را وارد رقابت‌های بین‌المللی کنند. اکنون تعداد معدودی از ورزش‌هاست که ورزشکاران زن ایرانی نمی‌توانند به صورت بین‌المللی به رقابت بپردازند.
اما از سوی دیگر حضور در ورزشگاه‌ها با فراز و نشیب همراه بوده است. ورود بانوان به استادیوم‌های فوتبال ممنوع بوده است اما آنها می‌توانستند برای تماشای ورزش‌هایی مانند والیبال و بسکتبال به ورزشگاه‌ها بروند به گونه‌ای که به اعتراف مسئولان ورزشی مثل والیبال، هواداران اصلی این ورزش در کشور بانوان هستند. ولی این اجازه نیز از آنها گرفته شد و کار به جایی رسید که روسای چند فدراسیون نظیر والیبال، بسکتبال و هندبال درصدد تهیه نامه‌ای خطاب به وزارت ورزش برای کسب حضور مجدد بانوان در ورزشگاه‌ها هستند.
اما آیا قرار نیست این محدودیت‌ها مرتفع شود و موانع پیش روی آن چیست؟ در این خصوص بحث‌های مختلفی به راه افتاده است
سوم اسفند در سالن آمفی‌تئاتر دانشکده فنی دانشگاه تهران همایش بررسی پیرامون وضعیت حضور بانوان در استادیوم‌ها با حضور، محمدصادق درودگر (رئیس کمیته فوتسال)، عزیزالله محمدی (سرپرست سابق سازمان لیگ)، مجید حسینی کنگانی (مدیرعامل سابق باشگاه شاهین بوشهر) و عارفه الیاسی (فعال حقوق زنان ) برگزار شد. البته قرار بود دکتر سهیلا صادقی (استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران) هم شرکت کند که نیامد.
ایران - استرالیا
"عارفه الیاسی" در ارتباط با تاریخچه فعالیت کمپین‌های حمایت از حضور بانوان در استادیوم‌ها گفت: « اولین بار پس از انقلاب، شروع فعالیت کمپین‌های حمایت از حضور بانوان در استادیوم‌ها بعد از مسابقه فوتبال ایران - استرالیا در چهارچوب بازی‌های راهیابی به جام جهانی ۱۹۹۸ و برگزاری جشن صعود در استادیوم آزادی آغاز شد. در آن جشن، بانوان در کنار مردها وارد استادیوم آزادی شدند.
"الیاسی" ادامه داد: واکنش بعدی نسبت به حضور بانوان در استادیوم‌های فوتبال، در آبان ماه سال ۸۳ رخ داد. هنگامی که در بازی ایران و آلمان که در استادیوم آزادی برگزار می‌شد، درحالی که بانوان آلمانی اجازه حضور در استادیوم را داشتند، از ورود بانوان ایرانی به داخل استادیوم جلوگیری شد و در همین رابطه با خبرنگاران خانم هم که برای پوشش مسابقه به استادیوم رفته بودند، برخورد بدی صورت گرفت. پس از آن، بازی ایران و بحرین مسابقه‌ای بود که در آن، تعدادی از بانوان به استادیوم رفتند و سرسختانه برای حضور در استادیوم پافشاری کردند. تعداد بانوان و پافشاری آنها در آن بازی به قدری زیاد بود که سرانجام عده‌ای از مسئولان ورزشگاه آزادی، آنها را سوار بر اتوبوسی کردند و به جایگاه ویژه استادیوم بردند.
به گفته "عارفه الیاسی" مسابقه میان دو تیم ایران و کاستاریکا در سال ۸۴ مسابقه دیگری بود که باوجود اصرار بانوان، به آنها اجازه ورود به داخل استادیوم داده نشد. "الیاسی" در ادامه با بیان این موضوع که در ابتدای سال ۸۵، "محمود احمدی نژاد" رئیس جمهور وقت ایران، دستور آزادی ورود بانوان به استادیوم‌ها را داد و البته با مخالفت‌های بسیاری رو به رو شد گفت: خرداد ۸۵ بود که ایران و بوسنی قبل از جام جهانی در استادیوم آزادی مسابقه داشتند. عده زیادی از بانوان در مقابل استادیوم آزادی حضور یافتند و پای تلویزیونی که با خود آورده بودند نشستند و مسابقه را تماشا کردند. وی با اشاره به انتقاد عده‌ای از بانوان مبنی بر اینکه چرا بانوان خارجی حق حضور در استادیوم‌های ایران را دارند ولی ایرانی‌ها اجازه ندارند، گفت: بازی سپاهان با تیم ژاپنی کاوازاکی بود که به بانوان ژاپنی هم اجازه حضور در استادیوم داده نشد. پس از این واقعه AFC اعلام کرد که درصورتی که اجازه ورود بانوان به استادیوم‌ها صادر نشود، به ایران میزبانی مسابقات را نمی‌دهد. پس از مدتی فدراسیون فوتبال ایران به دلیل نقص در اساسنامه تعلیق شد. اما با وجود تعلیق هم اتفاقی نیفتاد. تا اینکه نهم سپتامبر ۲۰۱۲ یعنی حدودا اواخر شهریورماه ۹۱ علاوه بر فوتبال، حضور در استادیوم‌های والیبال و بستکبال هم برای بانوان منع شد. از شهریور ماه پارسال تا امسال تلاش‌های زیادی شد و حتی با فدراسیون بین‌المللی والیبال هم نامه‌نگاری هایی صورت گرفت و در نهایت فدراسیون بین‌المللی والیبال اعلام کرد درصورتی که بانوان اجازه حضور در استادیوم‌ها را نداشته باشند، به ایران میزبانی مسابقات لیگ جهانی را نمی‌دهد.
عزیزالله محمدی: بانوان همیشه قشر مظلوم جامعه ما بوده‌اند
عزیزالله محمدی صحبت‌های خود را با جمله‌ای آغاز کرد که شاید کسی از او انتظارش را نداشت. سرپرست سابق سازمان لیگ در اولین جمله‌اش گفت: متاسفانه در کشور ما قشر زنان به طور کلی مظلوم هستند و این مسئله فقط در رابطه با حضور آنها در استادیوم نیست. وی اولین مسئله در ارتباط با محدودیت‌ها و محرومیت‌های بانوان در زمینه ورزش را با بیان وضعیت نابه‌سامان لیگ فوتبال بانوان و تیم‌های حاضر در آن چنین بیان کرد: در شش سالی که سرپرست سازمان لیگ بودم، بسیار تلاش کردم تا فوتبال بانوان گسترش پیدا کند. اما متاسفانه زنان اسپانسر ندارند و به همین دلیل هم با مسائل مالی زیادی دست و پنجه نرم میکنند و گاهی مشاهده شده که توانایی حضور در مسابقات را ندارند و انصراف می‌دهند.
صحبت‌های این عضو اتحادیه فوتبال کشور درباره شرایط اسف‌بار لیگ فوتبال بانوان درحالی بود که "مجید حسینی کنگانی" مدیر عامل سابق باشگاه شاهین بوشهر نیز از این وضعیت ابراز ناراحتی کرد. وی در این مورد مثالی از شهر خودش بوشهر آورد و گفت: اولین باری که قرار شد میزبانی فوتبال ساحلی بانوان در بوشهر گرفته شود، من مدیر عامل شاهین بوشهر بودم. وقتی شروع به کار کردیم هیچ کس چیزی نگفت تا اینکه دو روز قبل از مسابقه، شورای تامین نامه داد که مسابقه را در داخل شهر و کنار ساحل برگزار نکنید و باید بروید خارج از شهر. ما کلی توجیه کردیم و سرانجام هم مسابقه را در داخل شهر برگزار کردیم. اما بعد از آن دیگر کسی نبود که حمایت کند. انگار که فوتبالیست‌های خانم طاعونی باشند! می‌گفتند باید بروند خارج از شهر مسابقه بدهند. وی همچنین از قول یکی از بانوان فوتبالیست گفت: ما حاضریم هر طور که می‌گویند لباس ورزشی بپوشیم ولی مسابقاتمان از تلویزیون پخش شود.
در همین رابطه " محمدصادق درودگر" نیز در ارتباط با تیم فوتبال بانوان ملوان گفت: سال گذشته در باشگاه ملوان مدیرعامل بودم و تیم بانوان هم شراط خیلی خوبی داشت. در مسابقات داخلی اجازه حضور تماشاگر برای مسابقات بانوان نبود. تلاش زیادی کردیم تا آخر سر موافقت شد که بازی تیم ملوان در ورزشگاه تختی، با حضور تماشاگر همراه شود. ۵۰۰۰ خانم برای این مسابقه آمده بودند امابعدا گفتند دیگر بیشتر از ۲۰۰ خانم حق حضور در مسابقات را ندارند و بلیط هم باید ۵۰۰۰تومان باشد.
صرفا « جایز » نیست
در میان صحبت‌های مهمانان دعوت شده به دانشکده فنی، بیان علل مخالفت با ورود بانوان به استادیوم‌ها، توجه را جلب می‌کرد. "حسینی کنگانی"، در یک تقسیم بندی مختصر علل مخالفت‌ها را به سه دسته تقسیم کرد:
۱. دیدگاه جامعه شناسانه: از نظر معتقدان به این دیدگاه، اگر محیطی ناامن باشد، مناسب خردسالان و بانوان نیست. که البته این مسئله تنها یک هشدار است نا مانع.
۲. دیدگاه روانشناسانه: این دیدگاه معتقد است که فضای مردان و زنان را باید از هم تفکیک کرد. اما نه با هر ابزاری و تنها با ابزار مختص به خودش.
۳. دیدگاه شرعی: که همیشه در تلاش برای قوام بنیان خانواده است اما مسئله‌اش با حضور بانوان در استادیوم‌ها، خشونت آمیز بودن محیط، مسائل غیر اخلاقی و رویت بدن‌های بازیکنان مرد توسط خانم‌ها حتی بدون ظن است.
این تقسیم بندی که از جانب مدیرعامل سابق باشگاه شاهین بوشهر صورت گرفت، درحالی بود که سایر مهمانان، مسئله شرعی را از مهمترین دلایل مخالفت مخالفان می‌دانستند. اما برای این مسئله راه حل‌هایی نیز ارائه شد.
از جمله اینکه سردار"محمدی" با اشاره به نوشته‌ای در مجله دنیای فوتبال گفت: « خانم "فائزه هاشمی" به نکته خوبی اشاره کردند. ایشان نوشتند که اگر مشکل این است که خانم ها نباید بدن‌های نیمه عریان بازیکنان را ببینند، پس چرا در ورزشگاه‌های والیبال و بسکتبال که اتفاقا هواداران به بازیکنان نزدیک تر هستند این مشکل وجود نداشته؟ اصلا مگر می‌شود هواداران از فاصله دور در استادیوم فوتبال همه چیز را واضح ببینند؟
"عارفه الیاسی" ضمن صحه گذاشتن بر این حرف، گفت: « مراجع فقط گفتند که حضور بانوان جایز نیست و گرنه خط قرمزی نگذاشتند». این فعال حقوق زنان همچنین درارتباط با تلاشی که برای صحبت با مراجع شده بود گفت: قرار شده بود گروهی برای مذاکره با مراجع تشکیل شود و برای ایشان توضیح دهد که از فاصله دور بدن بازیکنان داخل زمین قابل رویت نیست ولی متاسفانه فرصت این کار به ما داده نشد.
سردار "محمدی" در بخش دیگری از صحبت‌هایش در ارتباط با اینکه گاهی اوقات فتواها باید برحسب زمان در نظر گرفته شوند گفت: محمد رویانیان مدیرعامل باشگاه پرسپولیس چون تیمش در ایام ماه رمضان آماده نبود، دنبال این بود که مسابقات در ماه رمضان برگزار نشود . اما این اتفاق نیفتاد.
در بخش دیگری از این همایش "درودگر" و "محمدی"به انتقاد از فرهنگ عمومی در این خصوص پرداختند. "درودگر" در این‌باره گفت: چطور بانوان می‌توانند در سینماهای تاریک کنار مردها بنشینند، می‌توانند در صف اتوبوس و مترو و سبد یارانه بایستند، اما نمی‌توانند در استادیوم حاضر باشند؟ ما همیشه صفر و صد برخورد میکنیم. می‌گوییم یا همه چیز آزاد باشد یا هیچ چیز آزاد نباشد. سردار " محمدی" نیز در صحبت‌هایی مشابه گفت: دینِ ما بر تساوی حقوق مرد و زن تاکید دارد ولی ما در عمل آن را رعایت نمی‌کنیم. چطور بانوان می‌توانند در راهپیمایی ۲۲ بهمن درکنار مردها حضور پیدا کنند ولی در استادیوم‌ها نمی‌توانند؟
در ادامه مباحث، درودگر، رئیس کمیته فوتسال در ارتباط با نحوه فعالیت مخالفان و موافقان حضور بانوان در استادیوم‌ها سخن گفت وی در صحبت‌هایش به این مسئله اشاره کرد که مخالفان حضور بانوان در استادیوم‌ها برنامه‌ریزی کرده‌اند و استدلال‌هایی دارند درحالی که موافقان حضور بانوان در استادیوم‌ها، هیچگونه برنامه‌ریزی برای اقدامات خود انجام نداده‌اند. به گفته "درودگر" اگر کمپین‌های حمایت از حقوق زنان بتوانند از مجلس و دفتر ریاست جمهوری افرادی را برای حمایت داشته باشند، اتفاقات بهتری رخ می‌دهد. همچنین "عارفه الیاسی" در همین رابطه گفت: ما در این زمینه به کمک کارشناسان و متخصصان در عرصه ورزش و همچنین مجلس و ریاست جمهوری نیاز داریم.
حضور بانوان باعث بهبود وضعیت ورزشگاه‌ها می‌شود
مهمانان دعوت شده به دانشکده فنی دانشگاه تهران، همانطور که در صحبت‌هایشان به علل مخالفت عده‌ای با حضور بانوان در استادیوم ها اشاره کردند، بر این مسئله نیز تاکید کردند که حضور بانوان، باعث بهبود فضای استادیوم‌ها می‌شود. در این ارتباط "محمدصادق درودگر" حضور بانوان در استادیوم‌ها را مهمترین عامل بهبود فضای استادیوم‌ها دانست و گفت: تجربه نشان داده که تشویق و تنبیه هواداران مرد نتوانسته منجر به بهبود فضای استادیوم‌ها شود. وی با اشاره به دورانی که بانوان اجازه حضور در ورزشگاه‌های فوتسال را داشتند افزود: زمانی بود که بانوان اجازه حضور در ورزشگاه‌های فوتسال را داشتند هیچ گزارش منفی از حضور بانوان دریافت نمی‌کردیم. حتی در این‌باره گزارش مثبت هم داشتیم.
سردار "محمدی" نیز تاکید بر اینکه به عنوان اولین نفر در زمینه حضور بانوان در استادیوم‌ها پیش قدم شده است، در ارتباط با نقش موثر بانوان در بهبود فضای استادیوم‌ها گفت: در فصلنامه "چشم انداز سازمان لیگ" تاثیر حضور بانوان در استادیوم‌ها را بر جلوگیری از پرخاشگری مطرح کردم . وی همچنین مثالی از ترکیه در این خصوص را مطرح کرد. محمدی گفت: در ترکیه ،تیم فنرباغچه دو جلسه از حضور تماشاگران محروم شد. اما مسئولان مسئله را جور دیگری حل کردند. آنها برای آن دو بازی تنها به هواداران خانم و کودکان زیر ۱۲ سال اجازه حضور در استادیوم را دادند که این ماجرا عنوان " شب به یادماندنی فوتبال" را از آنِ خود کرد.
"حسینی کنگانی " هم با سایرین موافق بود و در صحبت‌هایش تاکید کرد: حضور بانوان، مردان را به رعایت مسائل اخلاقی ملزم می‌کند و این احساس ناامنی که مسئولان به عنوان مانعی برای حضور بانوان در استادیوم‌ها از آن نام می‌برند به این دلیل است که تا به حال هیچ یک از مسئولان مجوز آزادسازی ورود بانوان به استادیوم‌ها را نداشته‌اند.
رسانه‌ها محدودیت ایجاد میکنند
بخش دیگری از سخنان مهمانان همایش متوجه انتقاد از رسانه‌ها بود و اینکه رسانه‌ها گاه باعث ایجاد محدودیت در این زمینه می‌شوند. به عنوان نمونه سردار "محمدی"گفت: همه جای دنیا وقتی مسابقات از تلویزیون پخش می‌شود، کارگردانان تلویزیونی ناسزاهایی را که مردم می‌گویند حذف میکنند و بیشتر تصاویر مثبت را نشان می‌دهند اما رسانه‌های ما برعکس اتفاقات ناخوشایند را به طور کامل پخش میکنند.
در ادامه بحث " مجید حسینی کنگانی" مدیرعامل سابق باشگاه شاهین بوشهر راهکارهای موردنظرش را برای اصلاح تلقی مخالفان حضور بانوان در ورزشگاه‌ها برشمرد:
۱. رشد فرهنگی جامعه
۲. ایمن سازی محیط‌های ورزشی
۳. تعیین مکانی خاص برای حضور خانواده‌ها
۴. یکی درمیان کردن تماشای مسابقات برای خانم ها و آقایان برای شروع!
۵. کاهش نرخ بلیط برای افرادی که با خانواده می‌آیند
وی همچین معتقد بود که این مسائل باید از صدا و سیما آغاز شود.
"محمدصادق درودگر" با تاکید بر این مسئله که پس از گذشت ۳۵ سال از انقلاب این‌گونه مسائل باید حل شده باشد گفت: این مسائل باید از طریق اتحادیه فوتبال پیگیری شود.
سردار "محمدی" با انتقاد از بانوان به دلیل اینکه مسابقات بانوان را تماشا نمی‌کنند گفت: ما برای میزبانی بعضی از مسابقات آتی جام جهانی آینده پیشنهاد دادیم که به خانم‌ها در استادیم جایگاهی داده شود و تمام کارهای لازم را هم خود خانم‌ها انجام دهند. حتی فروش بلیط.
آیا امیدی هست؟
ساعت حدودا ۴ بود که صحبت های مهمانان به پایان رسید. در این بین مسئله‌ای که امیدواری‌ها را بیشتر می‌کرد جمله "محمدصادق درودگر" بود که پیش از پایان همایش در صحبت‌هایش گفت: البته حضور بانوان در استادیوم‌ها در آینده حتما محقق می‌شود. چون یک دستور جهانی است و درصورت عدم رعایت آن ایران نمی‌تواند میزبان مسابقات باشد.
