سه‌شنبه ۱۵ خرداد ۱۳۸۶ - ۱۵:۵۷
۰ نفر

گروه ادب و هنر: مسأله صیانت از زبان فارسی در فضای رایانه و ارتباطات که با صدور بیانیه 25 تن از استادان برجسته زبان فارسی مطرح شد، حالا کم‌کم به فراموشی می‌گراید.

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای پاسخ گفتن به بیانیه مذکور اعلام کرد نرخ پیامک‌های (SMS) فارسی را به‌صورت نیم‌بها محاسبه خواهد کرد، اما به‌جز این خبر، اتفاق دیگری رخ نداد.

هرچند که 8 نماینده مجلس شورای اسلامی نیز با توجه به بیانیه مذکور، به وزیر ارتباطات درباره ضرورت صیانت از خط فارسی در فضای رایانه و ارتباطات سیار، تذکر دادند. ولی این پرسش که اقدامات عملی برای صیانت از زبان فارسی، شامل چه نکاتی خواهد بود، همچنان بی‌پاسخ مانده است.

علی‌اصغر شیرزادی، نویسنده و روزنامه‌نگار درباره اهمیت این موضوع می‌گوید: بخش اعظمی از روحیه ملی به زبان فارسی مرتبط است. درواقع زبان فارسی و مذهب شیعه، مرزهای اصلی فرهنگ ما هستند و باید برای حفظ آنها دقت بیشتری شود.

در این میان، نقش معادل‌سازی برای واژه‌های بیگانه، مورد توجه همه اهالی فن است، فعالیتی که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اقدامات فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، همواره مورد توجه مردم بوده است.

اسماعیل امینی، استاد زبان فارسی و شاعر در این‌باره می‌گوید: معادل‌سازی کار بسیار مهمی برای حفظ زبان فارسی است. شاید همه معادل‌های ساخته شده رایج نشوند، ولی حتی اگر به نسبت یک به 100 هم به کار آید، می‌ارزد. ضمن این‌که بخشی از معادل‌سازی نیز توسط نویسندگان، شاعران و حتی مردم عادی انجام می‌شود.

امینی با اشاره به واژه‌هایی چون هواپیما، بزرگراه، فرودگاه و... می‌گوید: بسیاری از این لغات در ابتدای کار استفاده نمی‌شدند و حتی مردم به آنها می‌خندیدند، اما حالا کاملا جاافتاده‌اند.

علی‌اصغر شیرزادی نیز به همین واژه‌ها اشاره کرده و تأکید می‌کند: معادل‌سازی باید با نهایت دقت و سنجیدگی و با درک روح ملی ایرانیان انجام گیرد. اکنون برای بسیاری از واژه‌های بیگانه، کلمات ترکیبی ساخته می‌شود. مثل چرخ‌بال اما کاش می‌شد از یک تک کلمه استفاده کرد تا بهتر  وسریع‌تر جابیفتد.

شیرزادی معادل «پیام کوتاه» را یکی از همین کلمات ترکیبی نامناسب ارزیابی کرده و ادامه می‌دهد: ساخت این‌گونه معادل‌ها، ساده‌انگاری است، اما واژه‌ای مثل پیامک، هم زیباست و هم معنا را کاملا می‌رساند.

«پیامک» پیشنهاد میرجلال‌الدین کزازی به‌عنوان معادلی برای واژه اس‌ام‌اس است. شیرزادی ادامه می‌دهد: برای ساخت کلمات مناسب باید از بزرگانی چون کزازی بهره گرفت. اساسا هر کاری که توسط فرزانگان و فرهیختگان در این عرصه با حس دلبستگی عاشقانه به زبان فارسی انجام گیرد، به خودی خود مطلوب است و می‌تواند آینده بهتری را نوید دهد.

شیرزادی با تأکید بر پرهیز از شتابزدگی، نقش رسانه‌ها به‌ویژه رادیو و تلویزیون را یادآوری می‌کند و می‌گوید: متأسفانه نه‌تنها رادیو و تلویزیون، بلکه بسیاری از روزنامه‌ها، زبان فارسی را خراب می‌کنند. مثلا حتی علامت مفعولی بی‌واسطه (را) را در جملات خود گم می‌کنند.

امینی نیز به همین نکته اشاره دارد. او همکاری رسانه‌ها را برای پاسداری از زبان فارسی، ضروری می‌داند و می‌گوید: مسأله تنها واژه‌ها نیست، بلکه بخش مهمی از آسیب در نحوه به‌کارگیری نادرست ساختار جمله است که متأسفانه در برنامه‌های صدا و سیما، به‌ویژه برنامه‌های ترجمه‌ای، بسیار رخ می‌دهد.

علاوه بر همه این‌ها، زبان در حوزه رایانه و فناوری اطلاعات، حتی پا را فراتر از دایره خود گذاشته است و هر روز واژه‌های بیشتری از ادبیات این مقوله، به ادبیات شفاهی و مکتوب نسل جدید راه‌می‌یابد.

شیرزادی در این‌باره می‌گوید: فعلی مثل دیلیت کردن از زبان کامپیوتر به ادبیات محاوره جوانان نیز راه پیدا کرده است و این قبیل کلمات، اگر جلویشان را نگیریم، هر روز بیشتر هم می‌شوند. اما جلوگیری از پیشروی زبان بیگانه که این بار از خطوط تلفن به خانه‌های‌مان آمده است، شاید اکنون بیش از هر زمان دیگری به برنامه‌ریزی واحد و گسترده نیاز داشته باشد.

ناهماهنگی دستورالعمل‌های دولتی، حتی در به‌کارگیری زبان در سخنرانی‌های مدیران نظام نیز دیده می‌شود. سخنرانی به‌عنوان پدیده‌ای که مردم به دقت به آن گوش می‌سپارند، شاید یکی از مهم‌ترین رسانه‌های گسترش زبان سالم باشد.

نقش صدا و سیما نیز مورد تأکید همه صاحب‌نظران است و به‌طور خلاصه، باید پذیرفت که صف‌آرایی در این عرصه، تنها به همت دولت ممکن می‌شود و برای این صف‌آرایی پیش از هر چیز به یک ستاد فرماندهی واحد نیاز است. چیزی شبیه ستاد صیانت از زبان فارسی.

کد خبر 23657

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار فرهنگ عمومی

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز