آلرژی فصلی مهمان ناخوانده بهار

 مشکل این افراد که آنها را در فصل بهار بسیار آزار می‌دهد ابتلا به آلرژی فصلی است؛ آن هم آلرژی فصل بهار که علائم خاص خود را دارد. درباره آلرژی فصلی، علائم و نشانه‌های آن و اینکه چه کنیم تا این علائم، کمتر بیماران مبتلا به آلرژی را آزار دهد، با دکتر سیدشهاب‌الدین محمد مکی، فوق تخصص ریه و عضو تیم پیوند ریه بیمارستان دکتر مسیح دانشوری گفت‌وگو کرده‌ایم.

• آلرژی فصلی چیست؟

وقتی در مورد آلرژی صحبت می‌کنیم ذهن ما بیشتر معطوف به فصل بهار می‌شود. اما باید دانست که آلرژی‌های فصلی ممکن است در فصل‌های مختلف دیده ‌شود. به‌عبارت بهتر، برحسب اینکه چه نوع آلرژی‌ای در چه فصلی وجود دارد افراد مختلف ممکن است به آلرژی فصلی مبتلا شوند اما چون فصل بهار فصل رویش گیاهان است، عمدتا آلرژی‌هایی که در فصل بهار رایج است به‌دلیل مواجهه با گرده گل‌هاست. از سوی دیگر، زندگی در مناطق شهری نیز به‌دلیل وجود انواع آلودگی‌ها می‌تواند باعث ابتلا به انواع آلرژی‌ها شود.

• علائم آلرژی‌های فصلی چیست؟

آلرژی‌های فصلی معمولا به‌صورت عطسه، سرفه، آبریزش بینی، خارش بینی، ترشحات پشت حلق و قرمزی چشم بروز می‌کند؛ علاوه براین، ممکن است سرفه‌های طولانی به‌مدت دوماه یا تمام فصل را به‌دنبال داشته باشد. از طرف دیگر، برخی از مواقع ممکن است نخستین تظاهر آلرژی فصل بهار، به‌صورت آسم باشد. البته در فصل‌های دیگر هم این علائم در افراد دیده می‌شود. به‌عنوان مثال، در فصل پاییز که فصل گردوغبار است و باد سبب پراکندگی برگ درختان می‌شود، این علائم بروز و ظهور می‌کند.

• از صحبت‌های شما می‌توان اینطور برداشت کرد که علائم آلرژی در فصل‌های مختلف تقریبا یکسان است؟

بله. همینطور است. آلرژی در فصل‌های مختلف دارای علائم یکسان است ولی نوع آلرژن‌ها متفاوت است. ممکن است تعدادی از بیماران در تمام سال، آلرژی داشته باشند. به‌عبارت بهتر، ممکن است به چیزهایی آلرژی داشته باشند که همیشه در محیط وجود دارد؛ مثلا برخی از افراد به آلاینده‌های محیطی ممکن است آلرژی داشته باشند یا ممکن است برخی افراد که از پرنده یا سایر حیوانات نگهداری می‌کنند نسبت به آنها آلرژی داشته باشند و حتی خود مطلع نباشند.

• آقای دکتر، علائم آلرژی‌های فصلی با سرماخوردگی مشابه است. مردم چگونه متوجه شوند که دچار سرما خوردگی شده‌اند یا آلرژی؟

بله، همینطور است. عمده‌ترین مشکلی که وجود دارد تشابهاتی است که بین علائم سرماخوردگی و آلرژی فصلی وجود دارد، به همین دلیل بیمارانی که نمی‌دانند مبتلا به آلرژی هستند گمان می‌کنند که دچار سرماخوردگی شده‌اند و می‌گویند چرا مدام و هر هفته سرما می‌خورم؟ درحالی‌که آنها آلرژی فصلی دارند نه سرماخوردگی. در آلرژی‌های فصلی، درد گلو، تب، بی‌حالی و بدن درد وجود ندارد و علائم آلرژی آبریزش بینی، سرفه، عطسه، خارش بینی، ترشحات پشت‌حلق و قرمزی چشم است.

• چه عواملی علائم آلرژی را کاهش می‌دهد و از طرف دیگر، چه عواملی سبب خواهد شد که علائم آلرژی در فرد مبتلا به آلرژی تشدید شود؟

برای اینکه بتوانیم علائم آلرژی را کاهش دهیم قطعا لازم است که بیمار در معرض عامل ایجاد‌کننده آلرژی قرار نگیرد؛ بنابراین اگر شخصی به گرده گیاهان در فصل بهار آلرژی دارد باید کمتر در محیط‌هایی قرار بگیرد که رویش گیاهان بیشتر است. البته نمی‌توان از افرادی که آلرژی دارند خواست که در فصل بهار از منزل خارج نشوند چرا که این امر با توجه به مشغله‌های زندگی شهری امکانپذیر نخواهد بود. به‌عنوان مثال در تهران خیلی از افراد به درخت چنار حساسیت دارند و این درحالی است که درخت چنار در تهران بسیار زیاد است. از طرف دیگر، خود بیمار ممکن است متوجه شود که در برخی از محیط‌ها که قرار می‌گیرد علائم آلرژی‌اش تشدید می‌شود که در این صورت باید تا حد امکان از قرارگرفتن در آن محیط‌ها اجتناب کند. به‌عنوان نمونه، ممکن است کسی باغچه‌ای یا باغی داشته باشد که هرگاه در آن محیط قرار می‌گیرد، بیماری‌اش تشدید شود و یا حیوانی دارد که در تماس با او علائم آلرژی بیشتر آزارش دهد که در چنین شرایطی فرد باید سعی کند از رفتن به آن محیط و یا تماس با آن حیوان اجتناب کند چرا که قرار گرفتن در آن محیط علائم آلرژی را تشدید می‌کند و بنابراین بیمار بیشتر اذیت می‌شود. علاوه براین، ممکن است فرد وقتی با ماده شیمیایی خاصی برخورد می‌کند، علائمش تشدید شود که در این حالت نیز باید از آن ماده شیمیایی خاص دوری کند.

اما درهرحال، برخی از بیماران هستند که به یک عامل خاص آلرژی دارند که نمی‌توان آن را به‌طور کامل حذف کرد؛ به‌عنوان مثال، به پوشش گیاهی آلرژی دارند. به این بیماران نمی‌توان گفت که به هیچ عنوان از منزل خارج نشوند. این قبیل افراد را به متخصصان ایمونولوژی معرفی می‌کنیم تا آنها آزمایش‌های مختلف پوستی یا آلرژی را برای بیماران انجام دهند و بتوانند نوع آلرژی را به‌طور دقیق مشخص کنند تا بتوانند درمان حساسیت‌زدایی را برای این نوع از بیماران انجام دهند یا واکسن‌هایی را در فاصله‌های خاص برای این بیماران تزریق کنند تا حساسیت‌زدایی برای بیماران انجام شود.

• آیا نوع تغذیه در ابتلا به آلرژی یا تشدید علائم آن تأثیر‌گذار است؟

خوراکی‌ها و سبزیجات و میوه‌های رنگی از قبیل فلفل، گوجه فرنگی، سیب قرمز، آجیل و تنقلات، غذاهای دارای مواد افزودنی و... می‌توانند علائم آلرژی را در فردی که آلرژی دارد تشدید کنند، بنابراین افرادی که آلرژی دارند باید مراقب باشند که اگر با خوردن این مواد غذایی، علائم آلرژی‌شان تشدید می‌شود از مصرف این نوع مواد غذایی اجتناب کنند. البته این نکته را باید خاطرنشان کرد که هیچ قانون و قاعده خاصی برای خوراکی‌ها در رابطه با آلرژی وجود ندارد بلکه بهترین راه آن است که افرادی که آلرژی دارند فهرستی از مواد غذایی که علائم آلرژی را در آنها تشدید می‌کند تهیه کنند و براساس تجربه شخصی خود موارد را به‌خاطر بسپارند و سعی کنند این مواد غذایی را از رژیم غذایی خود حذف کنند.

• آقای دکتر، اگر هیچ‌کدام از اقداماتی که فرمودید، علائم بیماری را کاهش نداد، چه باید کرد؟

در نهایت اگر اقداماتی که گفته شد قابل اجرا نبود و مؤثر واقع نشد، نیاز به درمان دارویی است. در چنین شرایطی معمولا انواع ضد‌حساسیت که تأثیرات مختلفی روی افراد دارد برای فرد مبتلا به آلرژی تجویز می‌شود. اگر این نوع ضد‌حساسیت‌ها مؤثر واقع نشد، می‌توان از داروهای استنشاقی یا موضعی داخل بینی برای بیماران مبتلا به آلرژی استفاده کرد. از سوی دیگر، اغلب سعی می‌کنیم با یک داروی خاص، بیماری فرد مبتلا به آلرژی را کنترل و برای یک دوره محدود آن تک دارو را برای بیمار تجویز کنیم تا آن‌را مصرف کند اما اگر با یک داروی خاص هم نتوانستیم بیماری فرد را کنترل کنیم، از ترکیب دو یا سه دارو به‌صورت ترکیبی استفاده خواهیم کرد؛ البته این اقدام بستگی به این دارد که بدن بیمار تا چه میزان به دارو برای درمان پاسخ دهد.

• به‌طور کلی آیا می‌توان از مبتلا‌شدن به آسم یا آلرژی در زندگی شهری جلوگیری کرد؟

در پاسخ به سؤال شما باید بگویم که در زندگی فعلی، غالبا راهی برای جلوگیری از آسم یا آلرژی وجود ندارد چرا که آنقدر آلاینده‌های محیطی و آلرژن‌ها در محیط‌های شهری زیاد است که واقعا نمی‌توان از ابتلا به آسم و آلرژی جلوگیری کرد که این خود یک معضل زندگی شهری است؛ البته یکسری اقدامات هست که از دوره شیرخوارگی قابل انجام است و می‌تواند تا حدی در پیشگیری از بروز آلرژی‌های احتمالی یا احتمال بروز آسم تأثیر‌گذار باشد.