سه هفته پیش در امان بودم و همزمان کاندولیزا رایس وزیر خارجه نیز در این شهر بود. این هفته نیز همزمان با من رابرت گیتس وزیر دفاع آمریکا در اردن بود.
سفر مقامات خارجی به واشنگتن این روزها دیگر مانند گذشته مهم نیست و این هم دلایلی دارد. یکی از این دلایل تنزل موقعیت آمریکا در جهان است. بیش از یک دهه و نیم از پایان جنگ سرد می‌گذرد و ما این روزها کمتر از گذشته درباره دانشگاهیان آمریکایی و افرادی از دیگر حوزه‌ها می‌شنویم که درباره نظم جدید جهانی سخن بگویند.
در گذشته بسیاری از این افراد درباره دنیا از دیدگاه آمریکایی سخن می‌گفتند و نظریه پردازی می‌کردند. این موقعیت جهانی آمریکا را نشان می‌داد. اما امروز به جای این افراد می‌توانیم روندهای جدیدی را شناسایی کنیم که نشان می‌دهد چگونه بقیه دنیا به آمریکا نگاه می‌کنند.
سه راه وجود دارد که از طریق آن می‌توان چگونگی برداشت دنیا از ارزش‌های آمریکایی و سیاست خارجی این کشور را دریافت. این سه راه افکار عمومی، سیاست دولت‌های خارجی و شیوه رفتار و استقبال از مقامات بلند پایه آمریکایی در کشورهاست. ارزیابی شرایط در هر سه این موارد نشان می‌دهد که جایگاه آمریکا در جهان در حال تنزل است.
اما نکته اصلی این است که ما شاهد روندی بسیار مهمتر از تنها ظهور احساسات ضد آمریکایی در دنیا هستیم که این نتیجه استفاده آمریکا از زور در سراسر جهان است. این روندها را اکنون در خاورمیانه می توان دید.
اکنون اکثر کشورهای دنیا به ویژه آنهایی که آمریکا سعی در ترساندنشان دارد، ترس و احترام خود را نسبت به آمریکا از دست داده‌اند. این در مقاومت این کشورها در برابر اعمال فشار آمریکا و تهدید به تحریم و انزوای آن علیه این کشورها کاملا مشهود است.
ایران، سوریه، کوبا، کره شمالی و ونزوئلا از جمله این کشورها هستند. اما رفتار کشورهایی مانند چین و روسیه هم نشان می‌دهد که شمار رو به رشدی از کشورهای در حال توسعه هم آماده رو به رو شدن با سیاست‌های آمریکا هستند.
تحریم‌های آمریکا علیه کشورها هم دیگر تاثیر خود را از دست داده است. جدیدترین نمونه این تحریم‌های کم اثر تحریم دولت آشتی ملی و ائتلافی حماس و فتح در فلسطین است. نروژ، ترکیه، کشورهای عربی و بسیاری از کشورهای دیگر جهان با دولت جدید فلسطین همکاری می‌کنند و بسیاری از کشورهای دیگر هم در هفته‌های آینده به این روند خواهند پیوست.
اکنون شرایط جهان به گونه‌ای شده که اگر از یک کشور بی‌طرف بپرسید آیا به آمریکا و انگلیس می‌پیوندد یا به نروژ و چین و سوییس، بدون شک جواب دوم شنیده می‌شود.
روند دیگری که اکنون جهان شاهد آن است دو قطبی شدن گسترده دو اردوگاه خاورمیانه و غرب در جهان است. بسیاری در خاورمیانه آمریکا و اسرائیل و بسیاری از کشورهای اروپایی را یک بلوک واحد می‌دانند.
این قضاوت بر اساس موضعگیری این کشورها در قبال موضوعاتی چون برنامه هسته‌ای ایران و جنگ لبنان ناشی می‌شود. به همین دلیل بخش عمده‌ای از افکار عمومی در ایران و ترکیه و کشورهای عربی در برابر آمریکا و به طور کلی غرب موضع منفی دارند. در این شرایط جذب همزمان عربها و ترکها برای واشنگتن کار ساده‌ای نیست.
این هم در تاریخ به عنوان یکی دیگر از پیامدهای منفی کار دولت بوش و سیاست‌های نومحافظه‌کاران، لابی طرفدار اسرائیل و مسیحیان افراطی به ثبت خواهد رسید.
مقامات آمریکایی در سفرهای خود به شهرهای عربی مثل امان باید دامنه گفتگو و ارتباطات خود را گسترش دهند تا با کانون افکار عمومی در خاورمیانه ارتباط بهتری برقرار کنند.
18 آوریل
