به گزارش آسوشیتدپرس از ژنو هدف از این پیمان جدید کاهش آلودگی جیوه ناشی از معادن، نیروگاه‌ها و سایر فرآیندهای تولیدی و صنعتی با تعیین کردن محدودیت‌های قابل اعمال و تشویق به انتقال به شیوه‌های جایگزین‌هایی است که در آنها جیوه مصرف و رها نمی‌شود.
جیوه که قرن‌هاست سمی بودن آن شناخته شده است، یک عنصر طبیعی است که نمی‌توان آن را ساخت یا نابود کرد. جیوه از معادن کوچک و دستی طلا، نیروگاه‌های با سوخت زغالسنگ، و محصولات الکترونیکی یا مصرفی دورانداخته شده مانند سوئیچ‌های الکتریکی، ترموستات‌ها و پرکننده آمالگام دندانپزشکی به محیط وارد می‌شود. ترکیبات جیوه در باتر‌ی‌ها، رنگ‌ها و کرم‌های روشن‌کننده پوست به کار می‌روند.
جیوه در بدن ماهی‌ها تغلیظ و تجمع پیدا می‌کند و در زنجیره غذایی بالا می‌رود، به خصوص زنان باردار، زنان در سن باروری و کودکان کمسن در معرض خطر آسیب عصبی ناشی از آن قرار دارند.
سازمان جهانی بهداشت می‌گوید هیچ میزان بی‌خطری برای مصرف جیوه و ترکیبات آن که همچنین می‌تواند باعث آسیب مغز و کلیه، نقصان حافظه و اختلال گفتاری شوند، وجود ندارد.
سوئس و نروژ یک دهه قبل خواستار امضای پیمانی بین‌المللی برای محدود کردن خروجی جیوه شدند، و این روند در نهایت پس از یک جلسه شبانه در پایان یک کنفرانس یک هفته‌ای در ژنو و جلسات مشابه در چهار سال گذشته به امضای پیمانی در این مورد انجامید.
سفیر محیط زیست سوئیس، فرانتس پرز، در یک کنفرانس خبری در این باره گفت: "این پیمان به ما کمک خواهد کرد تا سلامت انسان و محیط زیست را در سراسر جهان حفاظت کنیم."
اما این پیمان تنها کشورهای دارای عملیات معدنی کوچک و دستی استخراج طلا- یکی از بزرگترین منابع ورود جیوه به محیط- را ملزم می‌کند- در طول سه سال پس از امضای این پیمان طرح طرح‌های ملی برای کاهش یا در صورت امکان حذف استفاده از جیوه در این معادن را اجرا کنند.
سوئیس، نروژ و ژاپن هر کدام یک میلیون دلار برای شروع این اجرای این پیمان در اختیار گذاشته‌اند، اما مقامات سازمان ملل می‌گویند ده‌ها میلیون دلار دیگر در هر سال برای کمک به کشورهای در حال توسعه برای اجرای این پیمان لازم است. این پول از طریق "تسهیلات جهانی محیط زیست"، یک مکانیسم اعتباردهی بین‌المللی، توزیع خواهد شد.
"ّبرنامه محیط زیست سازمان ملل" می‌گوید این پیمان کمی بعد در سال جاری در شهر میناماتا درجنوب ژاپن که این پیمان هم به نام آن است، رسما امضا خواهد شد. پس از آن 50 کشور باید این پیمان را به تصویب قانونی برسانند تا این پیمان قابلیت اجرایی پیدا کند و مقامات سازمان ملل پیش‌بینی می‌کنند که این روند سه تا چهار سال به طول انجامد.
"بیماری مینیماتا"، یک اختلال عصبی شدید ناشی از مسمومیت با جیوه در اواخر دهه 1950 کشف شد که به علت متیل‌جیوه خروجی از فاضلاب صنعتی این شهر جنوبی ژاپن بود. این آلودگی که به بیماری افرادی که ماهی آلوده به جیوه را خورده بودند، انجامید، باعث مرگ صدها نفر و معلولیت شمار بیشتری از افراد شد. حدود 12000 نفر پس از این حادثه از دولت ژاپن تقاضای خسارت کردند.
به گفته برنامه زیست‌محیطی سازمان ملل در طول 100 سال گذشته میزان جیوه در 100 سطحی آب اقیانوس‌ها دو برابر شده است، و غلظت آن در آب‌های عمیق‌تر تا 25 درصد افزایش یافته است، و رودخانه‌ها و دریاچه‌ها حاوی حدود 260 تن متریک جیوه هستند که پیش از این در خاک‌ها قرار داشت.
توافق بر سر این پیمان در ابتدا به علت مخالفت قدرت‌های جهانی مانند آمریکا به بن‌بست رسیده بود، اما تغییر موضع باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا در اوائل سال 2009 باعث تسریع روند توافق در این باره شد.
چین و هند نیز نقش کلیدی در این توافق داشتند؛ آسیا مسئول حدود نیمی از خروجی جهانی جیوه است.
برخی از فعالان زیست‌محیطی می‌گویند از این پیمان جدید راضی نیستند.
جو دیگانجی، مشاور علمی یک گروه مدافع محیط زیست به نام IPEN می‌گوید این پیمان "گام اول" است، و برای دستیابی به هدف کاهش خروجی کلی جیوه کافی نیست. او برای مثال به این مورد اشاره می‌کند که تضمینی وجود ندارد که هر کشور طرح ملی برای تعیین شیوه کاهش خروجی جیوه را به اجرا در آورد.
این گروه و برخی از ساکنان میناماتا با استفاده از نام این شهر برای این پیمان نیز مخالفند، زیرا احساس می‌کنند این پیمان برای حل و فصل مشکل کافی نیست.
به گفته آنها فاجعه میناماتا ناشی از آلودگی رسوبات و ماهی‌ها با جیوه بود، اما این پیمان تعهدی برای کاهش خروجی جیوه به آب و نیز پاک کردن مکان‌های آلوده ایجاد نمی‌کند.
اما موافقان پیمان می‌گویند این پیمان به عنوان گام اول مناسب است، و امکان تکامل یافتن و تبدیل شدن آن به ابزاری قوی‌تر در مراحل بعدی وجود دارد.
