سینمای آزادی، سوم اردیبهشت ماه 1348 با نام شهر فرنگ با نمایش فیلم «مایرلینگ» افتتاح شد. در آن زمان این سینما نخستین سینمای ممتاز و چهار ستاره کشور محسوب می‌شد. پس از انقلاب اسلامی، این مکان در اختیار بنیاد مستضعفان و جانبازان قرار گرفت و به سینما آزادی تغییر نام داد.
سال 1369 مالکیت این سینما به حوزه هنری سپرده شد. در طول سال‌های پس از انقلاب، سینما آزادی یکی از بهترین سینمای‌های ایران به شمار می‌آمد و فیلم‌های زیادی در آن به نمایش درآمد. آتش‌سوزی سینما آزادی عصر روز جمعه 29 فروردین ماه سال 1376 اتفاق افتاد. در آن زمان فیلم «تعطیلات تابستانی» ساخته فریدون حسن پور روی پرده بود و در طول 90 دقیقه آتش سوزی همه چیز از بین رفت.
زمانی که آپارتچی، جرقه‌های آتش را دید، به همکارانش اطلاع داد که برق را قطع کنند، اما دیگر دیر شده بود و سمت راست سینما را آتش فرا گرفت و تنها امکان نجات مردم هراسان از داخل سالن وجود داشت.
سالن بزرگ سینما آزادی نیز علی رغم تلاش آتش نشانی در آتش سوخت و رییس اطفای حریق از آن به عنوان بی سابقه‌ترین آتش سوزی طی این سال‌ها یاد کرد. پس از آن کارشناسان سازمان آتش‌نشانی به دلیل امکان وقوع حوادث احتمالی توصیه کردند سینما به طور کامل تخریب شود و این کار عملی شد.
و امروز سینما آزادی که بزرگترین جای خالی سینمایی کشور است، در قالب مجموعه‌ای فرهنگی ـ تجاری شامل 5 سالن نمایش فیلم، پارکینگ با ظرفیت 400 خودرو و واحدهای خدماتی، فرهنگی، تجاری و اداری در زمینی به مساحت800 متر و با 9 هزار مترمربع زیربنا، در حال ساخت است.
مدیر کل فرهنگی معاونت اجتماعی شهرداری تهران این نوید را می‌دهد که همزمان با صفر شدن روز شمار، کار ساخت سینما آزادی به اتمام می‌رسد در حالی که بازسازی این سینما طبق پیش بینی‌ها جلو می‌رود.
مجید جوزانی پیش از این گفته بود: بر اساس زمان‌بندی توافق شده2 سال زمان برای بازسازی سینمای سوخته در نظر گرفته شده بود اما تلاش دست اندرکاران پروژه این است که طرح را 18 ماهه به مرحله بهره‌برداری برسانند. از مجموع سالن‌های سینما 4 سالن با ظرفیت 200 نفر و یک سالن نیز با 700 نفر ظرفیت طراحی شده است.
جوزانی درباره کیفیت خدمات در سینمای بازسازی شده می‌گوید: تلاش ما این بوده که بهترین امکانات و تجهیزات را برابر با استانداردهای روز جهان در مجموعه سینما آزادی تهران به کار بگیریم تا مردم بتوانند در کمال آرامش و لذت در یک مکان فرهنگی فیلم‌های مورد علاقه خود را ببینند.
علاوه بر این طراحی سینما نیز کاملاً منطبق با استانداردهای بین‌المللی است و با مشاوره متخصصان و استادان حوزه معماری و شهرسازی از یک سو و متخصصان و کارشناسان حوزه هنر از سوی دیگر طراحی شده و صدای دالبی سالن‌های آن هم مطابق سیستم صوتی سینماهای جهان است.
مدیرکل فرهنگی شهرداری تهران این اطمینان را می‌دهد که همزمان با جشنواره بیست و ششم شاهد بازگشایی مجموعه فرهنگی سینما آزادی باشیم. به گفته جوزانی، شهردارتهران هیچ گونه اهداف تجاری و اقتصادی را از بازسازی سینما آزادی دنبال نمی کند.
در روز حادثه و در ساعات اولیه نیمه شب سعید وزیری مسئول امور سینمایی حوزه هنری درباره وضعیت سینما آزادی و سینما شهر قصه گفت: پس از تخریب کامل سینما، بازسازی این 2سینما در فهرست کارهای در دست اقدام حوزه هنری است.با تخریب کامل بنای سینما آزادی و شهر قصه طراحی و معماری مجموعه سینماها از سوی موسسه توسعه مراکز فرهنگی سوره آزادی وابسته به حوزه هنری به مسابقه گذاشته شد و به همین منظور از همه اشخاص حقیقی و حقوقی برای شرکت در این مسابقه دعوت به همکاری گردید.
در اردیبهشت 1377 قرار بود از میان 3 طرح برگزیده مرحله اول از آقایان وهابی ،شکوفه و انوشفر که در اسفندماه 1376 تحویل داده شده بود ، یکی انتخاب و اجرا شود. شنیده‌ها حاکی از این بود که حوزه هنری سرانجام طرح امیر مسعود انوشفر (طراح ایرانی مقیم فرانسه) را برگزیده است، اما هیچ چیز رسماً اعلام نشد.
سال 1380 بود که دکتر حسین نژاد، مدیر سازمان توسعه سینمایی سوره از 6میلیارد تومان هزینه برای ساخت‌و ساز این سالن سخن گفت و افزود: ساخت سینما آزادی در اختیار سازمان توسعه سوره نیست، بلکه ساخت آن در اختیار شرکت عمران و توسعه، وابسته به بنیاد هنرمندان قرار گرفته است.
وی درباره عدم ساخت آن توضیح داد: به دلیل این که زمین سینما آزادی مالکان مختلفی دارد و تنها در اختیار حوزه هنری نیست و به دلیل درگیری‌های حقوقی، ساخت آن به تعویق افتاده است.
دکتر حسین نژاد در پاسخ این که آیا این سینما جزو سینماهای واگذار شده به حوزه هنری بعد از انقلاب نیست، گفت: بله! اما همه سینماهای واگذار شده، اسناد مشخصی ندارند و برخی از سینماها تنها قسمتی‌شان شامل واگذاری است.
سال 1381 همزمان با پنجمین سالروز آتش‌سوزی سینما آزادی تهران، معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آمادگی خود را جهت همکاری در ساخت مجدد این سینما و سینما شهر قصه اعلام کرد.
محمد حسن پزشک با ابراز تأسف از عدم ساخت سینما آزادی از زمان ویرانی تاکنون، گفت: به جهت حمایت از ساخت سالن‌های سینما و اهمیت و نقش بسزایی که سینماهای آزادی و شهر قصه در زمان فعالیت خود در رویدادهای سینمایی کشور و همچنین ایجاد یک فضای مناسب برای گذراندن اوقات خانواده‌ها و علاقه‌مندان سینما داشته‌اند، این معاونت آمادگی دارد تا هر گونه همکاری را در زمینه ساخت مجدد این 2 سینما انجام دهد.
در همان روزها بود که فواد نور، یکی از سینماداران گفت: من اخیراً شنیدم صندلی‌های سینمای آزادی و دستگاه‌های نمایش و صوتی آن خریداری شده این موضوع همان طور که جای خوشحالی دارد، جای تعجب هم دارد چون چگونه تجهیزات داخلی سالنی که ساخته نشده خریداری می‌شود.
در خلال 2 سال بعد نیز خبری از ساخت و سالن این سینما نشد و فقط همزمان با سالروز آتش‌سوزی این سینما، گزارش‌های مختلفی در مطبوعات و خبرگزاری‌ها منتشر می‌شد. 2 سال پیش ، یک هفته مانده تا هشتمین سالگرد آتش سوزی سینما آزادی خبر مسرت‌باری منتشر شد که از این قرار بود: حوزه هنری و شهرداری تهران در خصوص ساخت سینمای آزادی تهران به توافق رسیده‌اند.
ستاد خبری حوزه هنری نیز همان موقع اعلام کرد : در پی مشکلات پدید آمده در خصوص مجوز ساخت سینما آزادی که از سوی شهرداری تهران باعث توقف کار ساخت و ساز این سینما در طول سالیان گذشته شده بود، سرانجام با توافق به عمل آمده، با دستور ویژه شهردار و با تلاش بی‌وقفه مدیران و مسئولان حوزه هنری و معاونت اجتماعی - فرهنگی شهرداری وقت تهران، ساخت این سینما در آینده نزدیک آغاز خواهد شد و سرانجام سال گذشته تقریباً یک هفته مانده به نهمین سالگرد آتش‌سوزی سینما آزادی اعلام شد: کلنگ بازسازی سینما آزادی طی مراسمی با حضور مدیران ارشد شهرداری و نهادهای فرهنگی در روز بیست و نهم فروردین ماه جاری به زمین زده می‌شود.
در این گزارش آمده بود: با دستور و پیگیری دکتر محمدباقر قالیباف، قرار داد همکاری در ساخت این سینما، به امضای نمایندگان و مسئولان حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و شرکت توسعه فضاهای فرهنگی هنری شهرداری تهران رسید. بر اساس این سند، شهرداری تهران و سازمان تبلیغات اسلامی، سینما آزادی را در قالب مجموعه‌ای فرهنگی و تجاری شامل تعدادی سالن نمایش فیلم، پارکینگ و ده‌ها واحد خدماتی، فرهنگی تجاری و اداری طراحی و می‌سازند.
سرانجام چهارم اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۵ کلنگ بازسازی سینمای سوخته پایتخت بر زمین خورد و 9 سال حرف و حدیث درباره مهم‌ترین چاله شهر تهران که بقایای سینما آزادی و شهر قصه بود به یک باره پایان گرفت.از آن روز قرار شد چاله بزرگ تقاطع عباس آباد- وزرا به مجموعه‌ای فرهنگی- تجاری با عنوان مجموعه «آزادی» تبدیل شود.
شهردار تهران که در مراسم افتتاحیه بیست و چهارمین جشنواره فیلم فجر قول بازسازی سینما آزادی را داده بود، سرانجام با عقد قراردادی بین حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و شهرداری تهران زمینه بازسازی سینمای آزادی را فراهم آورد. طرح فعلی سینما آزادی در واقع یکی از 2 طرحی است که پیش از این در جریان مسابقه‌ای که از سوی حوزه هنری برگزار شده بود برنده اعلام شده بود.
مسابقه را حوزه هنری برگزار کرده بود ولی بسیاری از طرح‌ها با وضعیت زمین سینما هماهنگ و قابل اجرای عملی نبودند، اما طرح فعلی در حالی اجرا می‌شود که طراحی آن در واقع از سوی کسی انجام گرفته که پیش از این هم در مسابقه اول شده بود.
مجموعه آزادی
مجموعه فرهنگی تجاری آزادی در 6 طبقه احداث خواهد شد. در مجتمع جدید یک سالن سینمای مدرن با گنجایش ۷۰۰ نفر و ۴ سالن دیگر با گنجایش هرکدام ۲۰۰ نفر در3 طبقه فوقانی ساخته می‌شود.
مجتمع‌های تجاری نیز که حوزه هنری و شهرداری بر سر آن به توافق رسیده‌اند به همراه ورودی و یک رستوران در طبقات اول تا سوم احداث می‌شوند. بام این مجتمع نیز به یک رستوران تابستانی اختصاص می‌یابد و در طبقات زیر زمین که شمار آن به ۳ می‌رسد تأسیسات، سالن تفریحات سالم (احتمالاً بیلیارد) و گالری، جای خواهند گرفت.
این ساختمان هیچ پارکینگی ندارد که البته خرید زمینی در نزدیکی مجتمع و تبدیل آن به یک پارکینگ طبقاتی در دست بررسی است. ساختمان جنوبی تقاطع عباس آباد متعلق به مرکز نظارت همگانی ناجا (۱۹۷) و همچنین یک زمین دیگر در پشت مجتمع از مهم‌ترین گزینه‌های موجود هستند.
از دیگر ویژگی‌های سینمای جدید آزادی پله برقی ۳۰/۸ متری است که گفته می‌شود بلندترین پله برقی تهران خواهد بود. برای احداث مجتمع «آزادی» رقمی بالغ بر ۳۵ میلیارد ریال پیش بینی شده است که در صورت پرداخت به موقع از سوی مسئولان، «آزادی» پس از ده و نیم سال مجدد میزبان سینمادوستان خواهد بود. برآورد اولیه از بهره برداری تا اواخر سال ۱۳۸۶ حکایت می‌کرد و سرمایه‌گذاران امیدوارند از طریق فروش واحدهای تجاری سرمایه و سود سرمایه گذاری را در این سال به دست آورند.
تجمیع کاربری‌های مختلف سینمایی- تجاری- فرهنگی و تفریحی در یک مجموعه به نحوی که مراجعان به هر یک از فضای فوق بتوانند به سهولت از دیگر فضاها نیز استفاده کنند از امتیازات این طرح به شمار آمده است. در واقع طراحی به گونه‌ای است که در عین وجود کاربری‌های متعدد و بعضاً متضاد از نظر کارکردی تداخلی تزاحم وجود ندارد.
سالن‌های سینما در این مجموعه در مرکز حجم ساختمان قرار گرفته و ارتباط با آنها از طریق استقرار ارتباطات عمودی از قبیل پله‌های برقی و معمولی که از بیرون مجموعه قابل مشاهده است میسر می‌شود. این مسئله کمک می‌کند حضور انسان و حرکت آنها بخشی از نمای بیرونی ساختمان را تشکیل داده و در واقع مجتمع از حالت یک سوژه ایستا برای بیننده بیرونی خارج و به یک حجم سیال مبدل شود.
از همین رو است که علی عسگری، رئیس سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران معماری این مجموعه را چیزی درخور شأن و جایگاه سینما آزادی عنوان می‌کند. همچنان که شهردار تهران نیز از این مجموعه به عنوان مجموعه‌ای عظیم و زیبا یاد می‌کند که شامل چند سالن سینما و چندین بخش فرهنگی دیگر است. قالیباف همچنین می‌گوید: سینما آزادی یکی از قطب‌های اصلی سینما در کشور محسوب می‌شود و به نوعی خاستگاه خاطرات بسیاری از هنرمندان و سینماگران بوده است.
شمارش معکوس افتتاح سینما
امروز تابلوی روزشمار نصب شده کنار اسکلت فلزی سینما آزادی عدد 306 را نشان
می‌دهد یعنی 306روز تا افتتاح مجدد این سینما زمان باقی است.بر خلاف آن چه به نظر می‌رسد کار ساخت و ساز این سینما به هیچ وجه کند پیش نمی‌رود به این دلیل که بخشی از ساخت و سازها در کارگاه‌های جداگانه‌ای که از مکان ساخت سینما فاصله دارند انجام می‌شود و قطعات ساختمانی پس از آماده سازی به این مکان منتقل می‌شوند.با پایان احداث فونداسیون ،نصب اسکلت‌ها بر اساس زمان‌بندی از چندی پیش آغاز شده است و تا نیمه اول اردیبهشت ماه ادامه خواهد داشت .پس از آن ساخت و ساز سینما وارد مرحله تازه‌ای خواهد شد.
حالا سینما آزادی در انتظار روزی است که تابلوی روزشمار با خوشحالی سینمادوستان و اهالی فرهنگ و زحمات متولیان عدد صفر را انشان دهد. یعنی 306 روز دیگر.
