چاوز که از سال۱۹۹۹ قدرت را در ونزوئلا در اختیار داشته بیشتر از یک‌ماه است که برای چهارمین بار به کوبا سفر کرده تا نبرد با بیماری سرطان خود را ادامه دهد. گفته می‌شود سرطان در ناحیه حفره لگن او رشد کرده و پزشکان در هاوانا این بار تلاش کرده‌اند تا یک تومور به اندازه یک توپ گلف را از بدن او خارج کنند. از پرونده پزشکی چاوز و وضعیت واقعی حال او شاید اکنون تنها آدم‌های انگشت‌شماری خبر داشته باشند. زمانی گفته می‌شد که او هنگام درمان در کوبا به کما رفته و وضعیتش بغرنج است و مدتی بعد گروهی از ثبات و بهبود حال او خبر دادند. بسیاری اعتقاد دارند که کوبا فقط به‌خاطر مسائل پزشکی برای درمان چاوز در طول ماه‌های گذشته انتخاب نشده است؛ هاوانا یکی از بهترین جاهایی است که یاران نزدیک به چاوز می‌توانند به راحتی اطلاعات مربوط به وضع و حال او را کنترل کنند و نگذارند که خبرها به رسانه‌ها برسد. چاوز این بار زمانی که قصد ترک کاراکاس را داشت نا‌امید‌تر از همیشه برای مردم ونزوئلا حرف زد. او که همیشه از امید برای طبقه فقیر حرف می‌زد قبل از رفتن به کوبا از احتمال برنگشتن خودش از این سفر گفت و از مردم خواست اگر اتفاقی برایش افتاد به نیکولاس مدورو، معاونش رأی دهند. همین سخنرانی باعث شد تا گمانه‌زنی‌ها درباره وخامت حال مرد محبوب طبقه فقیر ونزوئلا بیشتر از گذشته شود.
حال چاوز چطور است؟
وضعیت آینده سیاسی ونزوئلا را بدون شک جواب این سؤال تعیین می‌کند. همه‌‌چیز حالا به وضعیت جسمی مردی که در میان خیلی‌ها در آمریکای لاتین به‌عنوان قهرمان شناخته می‌شود بستگی دارد. حلقه نزدیکان چاوز به همین‌خاطر تلاش می‌کنند تا هر چه می‌توانند کمتر درباره حال و روز رئیس‌جمهور ۵۸ساله ونزوئلا حرف بزنند. مخالفان چاوز مقام‌های این کشور را به پنهانکاری در این رابطه برای باقی ماندن در قدرت متهم کرده‌اند.
در حال حاضر با غایب بودن چاوز از صحنه سیاسی ونزوئلا، قدرت در اختیار نیکولاس مدورو، معاون او قرار گرفته است. از اکتبر سال گذشته میلادی، چاوز این مرد را که از سال۲۰۰۶ به‌عنوان وزیر امور خارجه دولتش هم فعالیت می‌کند به‌عنوان معاون خود برگزید تا مشخص شود او یکی از مورداعتماد‌ترین افراد رئیس‌جمهور به‌حساب می‌آید. براساس قانون اساسی ونزوئلا اما در صورتی که رئیس‌جمهور بمیرد یا قادر به اداره کشور نباشد تا زمان برگزاری انتخابات، قدرت باید در اختیار رئیس مجمع ملی (پارلمان) ونزوئلا قرار بگیرد؛ پستی که به تازگی در اختیار دیوسدادو کبیو، یکی دیگر از یاران چاوز قرار گرفت. مخالفان اعلام کرده‌اند که غیبت چاوز در مراسم روز تحلیف به «لحاظ قانونی»، ماندن او در پست ریاست‌جمهوری را با چالش روبه‌رو می‌کند. مقام‌های دولت اما می‌گویند که مراسم تحلیف فقط یک مسئله تشریفاتی برای کسی به‌حساب می‌آید که سه دوره در انتخابات پیروز شده است.
جنگ قدرت پس از چاوز
واقعیت این است که اگر چاوز نتواند به‌زودی به صحنه سیاسی ونزوئلا بازگردد و ثابت کند قادر به ادامه اداره کشور است، تنش‌های سیاسی در این کشور شدیدتر خواهد شد. در این صورت بدون‌شک با نبود چاوز مقام‌های دولتی مجبور به برگزاری انتخابات خواهند شد. اما پس از ۱۴سال حکومت چاوز به‌عنوان رهبری کاریزماتیک انتقال قدرت در این کشور آنطور که برخی تصور می‌کنند راحت و آسان نخواهد بود. چاوز از مردم این کشور و یاران سیاسی خود خواسته درصورت برگزاری انتخابات به نیکولاس مدورو رأی دهند و همه با هم برای رسیدن او به ریاست‌جمهوری تلاش کنند. درمقابل، درصورت تصمیم به برگزاری انتخابات، دیوسدادو کبیو قدرت را تا زمان رای‌گیری در اختیار خواهد گرفت. این دو نفر هر دو از یاران نزدیک چاوز به‌حساب می‌آیند و در طول هفته‌های گذشته اتحاد خود را اعلام کرده‌اند اما بسیاری عقیده دارند که درصورت تصمیم به برگزاری انتخابات رقابت میان مدورو و کبیو بسیار شدید خواهد شد.در زمان حضور چاوز، حزب سوسیالیست متحد به رهبری او اتحاد قابل توجهی داشت و بسیاری این اتحاد را عامل پیروزی چاوز می‌دانستند. اما گفته می‌شود غیبت چاوز می‌تواند یکپارچگی چپگراها را بر سر حمایت از معاون رئیس‌جمهور و رئیس پارلمان از بین ببرد. در مقابل، برگزاری انتخابات زودهنگام برای مخالفان چاوز هم چندان آسان نخواهد بود. احزاب مخالف که به تازگی با وجود متحد شدن‌شان شکست سختی را در برابر چاوز متحمل شدند نامزدی درخورتوجه برای رقابت با مدورو و کبیو ندارند. تنها کسی که در میان مخالفان می‌توان برای رقابت به او فکر کرد کسی است که در‌ماه اکتبر سال ۲۰۱۲ در مقابل چاوز شکست خورد.
مثلث رقابت سیاسی
در صورتی که چاوز نتواند سلامت خود را به‌دست بیاورد و کار به برگزاری انتخابات بکشد، از میان حلقه نزدیکانش نیکولاس مدورو و دیوسدادو کبیو برای رسیدن به قدرت تلاش جدی خواهند داشت. در میان مخالفان هم هنوز هیچ نامی بهتر از انریکه کاپریلس، وکیل جوانی که در انتخابات گذشته در مقابل چاوز شکست خورد، وجود ندارد.
نیکولاس مدورو که با حمایت چاوز بیشترین شانس را برای رسیدن به ریاست‌جمهوری دارد، از سال۱۹۹۲ در کنار رئیس‌جمهور کنونی ونزوئلا بوده است. معاون ۵۰ساله و چهارشانه چاوز سال‌ها پیش در خیابان‌های شنی کاراکاس، پایتخت ونزوئلا، راننده اتوبوس بود. او از رانندگی اتوبوس وارد فعالیت‌های صنفی شد و به‌عنوان نماینده اتحادیه‌های حمل‌ونقل عمومی ونزوئلا در دهه‌های۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ فعالیت می‌کرد. او را یکی از بنیانگذاران جنبش جمهوری پنجم در کنار چاوز می‌دانند اما مهم‌ترین کار او تلاش برای آزاد کردن چاوز از زندان پس از کودتای نافرجام سال ۱۹۹۲ به‌حساب می‌آید. سیلیا فلورس، همسر مدورو که وکیل است در آن زمان دفاع از چاوز را که به‌خاطر تلاش برای کودتا در زندان بود برعهده داشت. نیکولاس مدورو که تنها تا دبیرستان تحصیل کرده توانست پس از آن به پارلمان راه پیدا کند و به سمت‌های ریاست پارلمان و وزارت امور خارجه ونزوئلا قبل از به‌دست آوردن پست معاون ریاست‌جمهوری برسد.
نظرها درباره مدورو متفاوت است؛ برخی او را سیاستمداری عمل‌گرا و معتدل می‌دانند که در زمان تصدی وزارت‌خارجه ونزوئلا موفق شد مناسبات این کشور با کلمبیا را بهتر کند و در مقابل، برخی دیگر مدورو را سیاستمداری چپگرا و افراطی می‌خوانند که مانند چاوز، رائول و فیدل کاسترو عقاید ضد‌آمریکایی دارد.برخی می‌گویند مشکل اصلی مدورو نداشتن شخصیتی کاریزماتیک در مقابل چاوز است. گفته می‌شود درحالی‌که چاوز با قدرت نطق مشهورش چندین ساعت برای مردم حرف می‌زد، مدورو مجبور شده در سخنرانی‌های اخیر خود از یادداشت‌های فراوان استفاده کند.
دیوسدادو کبیو، رئیس پارلمان ونزوئلا مهم‌ترین رقیب مدورو به‌حساب می‌آید. بخش بزرگی از نیروهای سیاسی چپ از مدورو حمایت می‌کنند اما کبیو هم با سابقه‌ای که در ارتش دارد از پشتیبانی نیروهای نظامی برخوردار است. این سرباز سابق که نامش به‌معنای «خداداد» است در کودتای ۱۹۹۲ که نام چاوز را برای نخستین‌بار مطرح کرد نقش ویژه‌ای داشت. او با چاوز در آکادمی ارتش ونزوئلا آشنا شد و نقش مهمی در انقلاب بولیواری ونزوئلا ایفا کرد. وفاداری او به چاوز یک‌بار دیگر در سال۲۰۰۲ و هنگام کودتا در این کشور محک خورد. در آن زمان کبیو معاون رئیس‌جمهور بود و پس از انتقال چاوز توسط کودتاگران به پایگاهی در جزایر کارائیب او عملاً قدرت را در اختیار گرفت. در مدت ۴۸ساعت در اختیار داشتن قدرت، نخستین دستور او اعزام نیروهای ویژه برای نجات چاوز بود و به‌خاطر این وفاداری از سوی چاوز با پست‌های مختلف ازجمله وزارت کشور و وزارت امور زیربنایی مورد تقدیر قرار گرفت. با وجود اینکه کبیو موافقت خود را با رسیدن مدورو به قدرت اعلام کرده اما بسیاری عقیده دارند که او به پست ریاست‌جمهوری پس از چاوز توجه ویژه‌ای دارد. کبیو علاوه بر داشتن روابط قوی با تجار و افراد ثروتمند ونزوئلا رابطه خوبی با نیروهای نظامی دارد و این مسئله برای او برگ برنده‌ای به‌حساب می‌آید.
در مقابل این دو نفر، تنها کسی که نامش را از میان مخالفان می‌توان مطرح کرد انریکه کاپریلس، ۴۱ساله است. او به‌خاطر شکست در مقابل چاوز در انتخابات سال۲۰۱۲ ضربه سختی را تحمل کرد اما نمی‌توان این واقعیت را نادیده گرفت که او جدی‌ترین رقیب چاوز در طول ۱۴سال گذشته بوده است.
کاپریلس که حقوق خوانده، هر چند در انتخابات ریاست‌جمهوری شکست خورد اما پس از آن توانست بار دیگر سمت خود را به‌عنوان فرماندار ایالت مهم و پرجمعیت میراندا به‌دست بیاورد. بسیاری عقیده دارند که کاپریلس اگر بتواند بار دیگر مخالفان را متحد کند در نبود چاوز می‌تواند امید بیشتری به پیروزی داشته باشد.
اگر چاوز نتواند به قدرت بازگردد و تا شش سال دیگر رئیس‌جمهور ونزوئلا باشد صحنه سیاسی این کشور بدون شک شاهد یک رقابت سخت خواهد بود. باید منتظر ماند و دید که اوضاع در ونزوئلا چطور پیش می‌رود اما بدون شک مسئله اصلی در ونزوئلا اکنون یک چیز است؛ بودن یا نبودن چاوز.
