چرا حواله نسیه می‌دهد؟ دنیا ظرفیت ندارد. عزیزانی که در جبهه شهید شدند، اصلاً در دنیا نیستند که پاداش بگیرند. آن کسی که یک اختراعی کرد، تا قرن‌ها مردم از اختراع او استفاده می‌کنند. علاوه بر اینکه در دنیا تلخی کیفر به دیگران سرایت می‌کند. اگر دستم فلج شود، چون در سر مظلوم زده‌ام، بستگان من غصه می‌خورند. درصورتی که بستگان من گناهی نکردند. جزای صدام چگونه؟ فوقش یک گلوله در سرش بزنیم. آیا جزای صدام یک گلوله است؟
یکی دیگر از اسم‌های قیامت «یوم التغابن» است. همان که در معامله می‌گوییم: مغبون شدم. حدیث دیدم کسانی که خیر به مردم می‌رسانند و حساب نمی‌کنند که او به من خیر رساند یا نه، اینها راحت می‌میرند و قیامتشان هم راحت است. روز قیامت انسان می‌گوید:ای کاش برای خدا این کار را کرده بودم.
روز قیامت، روز حساب از همه مردم: «فَلَنَسْئَلَنَّ الَّذینَ أُرْسِلَ إِلَیهِمْ وَ لَنَسْئَلَنَّ الْمُرْسَلینَ» (اعراف/6) یعنی هم از انبیاء سؤال می‌کنیم، هم از مردم. روز حساب از همه کارها: «لَتُسْئَلُنَّ عَمَّا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» (نحل/93) هرکاری کردی مورد سؤال است.
از همه احوال: «إِنْ تُبْدُوا ما فی أَنْفُسِکُمْ أَوْ تُخْفُوهُ یحاسِبْکُمْ بِهِ‌الله» (بقره/284) علنی انجام دهی یا مخفی. از همه اعضا: «إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مسئولاً»(اسراء/36) از چشم، از گوش، از دل می‌پرسند. از هر کجا: «إِنْ تَکُ مِثْقالَ حَبَّه مِنْ خَرْدَلٍ تکن فی صَخْرَه أَوْ فِی السَّماواتِ أَوْ فِی الْأَرْضِ یأْتِ بِهَا‌الله» (لقمان/16) زیر سنگ باشد، یا در اوج آسمان یا در عمق زمین، هر کجا باشد، خدا آن عمل را در قیامت حاضر می‌کند.
قیامت دادگاهی است که قاضی دارد. شاهد دارد، پرونده دارد. سؤال و جواب دارد. همه کارهای انسان در دنیا ثبت می‌شود: «نَکْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُم» (یس/12)
خدا سریع حساب می‌کند: «وَ هُوَ أَسْرَعُ الْحاسِبینَ» (انعام/62) از امام پرسیدند: چطور روز قیامت خدا اعمال این همه آدم را حساب می‌کند؟ فرمود: همانطور که در دنیا این همه آدم را رزق می‌دهد.
چهار رقم حساب داریم. بعضی‌ها حسابشان آسان است: «حِساباً یسیراً» (انشقاق/8) کسانی که با مردم آسان بگیرند، خدا هم روز قیامت بر اینها آسان می‌گیرد. حساب بعضی‌ها سخت است: «حِساباً شَدیداً» (طلاق/8) کسانی که با مردم سخت بگیرند، خدا هم روز قیامت سخت می‌گیرد.
بعضی‌ها بی‌حساب به دوزخ می‌روند: «فَلا نُقیمُ لَهُمْ یوْمَ الْقِیامَه وَزْناً» (کهف/105) بعضی‌ها بی‌حساب به بهشت می‌روند. حدیثی دیدم که سه گروه بی‌حساب به بهشت می‌روند. یکی اهل صبر: «صَبَّرْنَا أَنْفُسَنَا عَلَی طَاعَه‌الله وَ صَبَّرْنَاهَا عَنْ مَعْصِیه‌الله» (وسایل الشیعه/ج15/ص239) فشار اقتصادی، فشار سیاسی، صبر می‌کنند، تحمل می‌کنند. متلک می‌شنود، قورتش می‌دهد.
«وَ الْکاظِمینَ الْغَیظَ» (آل‌عمران/134) دوم کسانی که در برابر بدی خوبی می‌کنند: «یسَاءُ إِلَینَا فَنعْفُو» (وسایل الشیعه/ج12/ص171) سوم کسانی که در برابر رفتار جاهلانه دیگران را تحمل می‌کنند: «یجْهَلُ عَلَینَا فِی الدُّنْیا فَنَتَحَمَّل» (بحارالانوار/ج68/ص419) اصلاً به روی خود نمی‌آورند. اگر کسی نیشی زد و شما تحمل کردی، او دیدن شما نمی‌آید، شما دیدن او برو. به شما سلام نمی‌کند، شما سلام کنید. اینها هم بی‌حساب به بهشت می‌روند.
هرکس عاقل‌تر است، روز قیامت حسابش سخت‌تر است: «إِنَّمَا یدَاقُّ‌الله الْعِبَادَ فِی الْحِسَابِ یوْمَ الْقِیامَه عَلَی قَدْرِ مَا آتَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ فِی الدُّنْیا» (کافی/ج1/ص11).
