اثرگذاری جنبش عدم تعهد در مدیریت و حاکمیت جهانی مشروط به دو اصل است که هنوز هیچکدام بطور جدی در دستور کار اعضای جنبش قرار نگرفته است. توجه به این دو اصل می‌تواند به احیا و تأثیرگذاری جنبش بیانجامد.
این دو اصل مهم که جنبش باید بر آن بنایی نو بسازد عبارتند از
1ـ واقعی کردن mission, vision و objectivesهای جنبش که برای رسیدن به چه اهدافی و تحقق چه مأموریتی فعالیت می‌کند و 2ـ - ساختارمند کردن جنبش به عنوان یک سازمان بین‌الدولی که سازه‌ها و کارویژههای خاص خود را دارد.
در این مقاله کوتاه فقط به اصل دوم پرداخته خواهد شد. اما برای ورود به این موضوع لازم است قبلاً در خصوص مدیریت یا حاکمیت جهانی Governance Global صحبت کنیم.
کشورهای عضو جنبش می‌بایست به این درک مشترک رسیده باشند که امروزه موضوعات، مشکلات و نگرانی‌های جهانی وجود دارند که فقط مربوط به یک کشور و یا یک منطقه نیست و گستره آن تقریباً جهانی است و لذا پرداختن به این موضوعات، مشکلات و نگرانی‌های جهانی و حل آنها نیازمند مدیریت و حاکمیت جهانی است. نقش‌آفرینی در مدیریت و حاکمیت جهانی از طریق جنبش عدم تعهد برای پرداختن و حل موضوعات، مشکلات و نگرانی‌های جهانی صرفاً با رویکرد انتزاعی و تشکیل اجلاس و سخنرانی تحقق نخواهد یافت بلکه نیازمند ساختار، سازه و کارویژههای یک سازمان بین‌الدولی است.
جنبش عدم تعهد هنگامی می‌تواند در جهان نقش¬آفرین و مؤثر باشد که در مدیریت و حاکمیت جهانی نقش داشته باشد و هنگامی می‌تواند در حاکمیت جهانی نقش داشته باشد که از ساختار، سازه و کارویژههای لازم به عنوان یک سازمان بین‌الدولی (IGO) Inter Governmental Organization برخوردار باشد.
از مهمترین ساختارها، سازه‌ها و کارویژه‌هایی که جنبش به عنوان یک سازمان بین‌الدولی برای نقش آفرینی در مدیریت و حاکمیت جهانی می‌بایست از آن برخوردار باشد عبارتند از:
1ـ جایگاهی واقعی و نه صوری برای مذاکره بین اعضا در چارچوب mission, vision و objectivesهای تعریف شده و برای پرداختن و حل موضوعات، مشکلات و نگرانی‌های مشترک اعضا
2ـ بستری برای کاهش و یا رفع تنش بین اعضا به هنگام مناقشه یک عضو با عضو دیگر و یا با کشوری خارج از مجموعه جنبش
3ـ برای ورود به عرصه حاکمیت جهانی، جنبش باید رویکرد قانونگذاری و هنجارسازی موضوعات جهانی داشته باشد. این رویکرد از طریق تکوین و تدوین کنوانسیون‌ها، بیانیه‌ها، قطعنامه‌ها و وضع قوانین محقق می‌شود. نقش‌آفرینی در حاکمیت جهانی بدون حضور عالمانه و هوشمندانه در هنجارسازی جهانی امکان‌پذیر نخواهد بود.
4ـ نظارت بر حسن اجرای کنوانسیون‌ها و قواعد و مقررات وضع شده و رعایت هنجارها بین اعضا از دیگر سازه‌ها و کارویژههای ضروری است.
5ـ جمع آوری اطلاعات، آمار و ارقام در حوزه‌های مأموریتی جنبش بر اساس mission, vision و objectiveها و مبتنی بر نیازهای اعضا و همچنین دسته‌بندی و پردازش و سپس به اشتراک گذاشتن و تبادل این اطلاعات بین اعضا از دیگر کارویژه‌ها و سازه‌های لازم و ضروری جنبش برای نقش‌آفرینی در حاکمیت و مدیریت جهانی است. (Clearing House)
6ـ فراهم نمودن زمینه و بستر لازم برای توسعه عمق و گستره همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه بین اعضا در زیر چتر جنبش و با نام جنبش برای نقش¬آفرینی و حضور مؤثر جنبش در مدیریت و حاکمیت جهانی بسیار با اهمیت است.
نقش‌آفرینی جنبش عدم تعهد در مدیریت و حاکمیت جهانی با عزم و عمل باید همراه باشد و عزم و عمل جنبش می‌بایست در تبدیل جنبش به یک سازمان بین‌الدولی با همة سازه‌ها و کارویژههای آن ظاهر گردد. اجلاس تهران و ریاست ایران می‌تواند نقطه عطفی در این خصوص باشد.
* استادیار دانشگاه تهران
