در آیه شریفه «نفر» به بهترین شکل و بارزترین بیان به فلسفه وجودی و رسالت اصلی حوزه‌های علوم دینی و اهداف آن اشاره شده است: فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن کُلِّ فِرْقَه مِّنْهُمْ طَآئِفَهٌ لِّیَتَفَقَّهُواْ فِی الدِّین ِوَ لِیُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْ إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ(توبه122). هدف ابتـدایی(لیتفقـهوا)، هدف نهـایی(لینـذروا قومهـم اذا رجعـوا الیهم) و هدف اعلا (لعلهم یحذرون). گروهی از هر منطقه‌ای می‌آیند و پس از آنکه تفقه در دین یافتند بازمی‌گردند و فراگرفته‌ها و دانسته‌های خود را ابلاغ میکنند. نتیجه نهایی این کار اصلاح جامعه اسلامی و شکل‌گیری آن در قالب کاملاً قرآنی و اسلامی است. در آیه دیگری می‌خوانیم «الَّذِینَ یُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ‌الله وَیَخْشَوْنَهُ وَلَا یَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا‌الله؛ کسانی که رسالت‌های الهی(برنامه خدا برای اداره بشر) را تبلیغ میکنند و از پروردگار خویش می‌هراسند و از هیچ‌کس جز خدا نمی‌ترسند»(احزاب/39).
در روایات نیز از این رسالت خطیر به‌طور گسترده سخن به میان آمده است که یکی از این روایات مهم را باید در توقیع مبارک حضرت ولی عصر (عج) جست‌وجو کرد؛ «وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَهُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاهِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ...؛ فقها حجت‌های امام زمان(عج) هستند و مردم وظیفه دارند در امور مختلف زندگی مادی و معنوی خود به آنان مراجعه کنند» (بحارالأنوار: ج ۲، ص ۹۰ ).
بنیانگذار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی رحمه‌الله علیه نیز بر این نکته تأکید کرده و می‌فرمایند تردیدی نیست که حوزه‌های علمیه و علمای متعهد در طول تاریخ اسلام و تشیع، مهم‌ترین پایگاه محکم اسلامی در برابر حملات و انحرافات و کجروی‌ها بوده‌اند. بنابراین پرواضح است که حوزه‌های علمیه از حیث فلسفه وجودی و کارکرد در جامعه دینی ما جایگاهی بس والا و مهم دارند و همواره نقش حوزه‌ها و عالمان دینی در حرکت امت اسلامی بسیار حساس و سرنوشت‌ساز بوده است. در این میان حوزه‌های علمیه تهران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و همواره از حوزه‌های موفق تاریخ اسلام به شمار می‌روند؛ البته سابقه حوزه‌های علمیه تهران را به نوعی می‌توان به سه‌دوره تقسیم کرد:
1 - دوره اول که تاریخچه آن به عصر صفوی برمی‌گردد. با یورش مغول به شهرری، مردم در روستاهای اطراف ازجمله تهران سکنی گزیدند و همین امر باعث رونق تهران و موجب پیدایش مدارس دینی در این دیار شد. برخی می‌گویند تهران از زمان شاه‌طهماسـب مورد توجه قـرار گرفت. وی در سـال 961فرمـان داد تا به تعداد سوره‌های قرآن کریم، صد و چهارده برج و بارو گرد این شهر بسازند. مدرسه‌های امامزاده زید، حکیم هاشم، خانم(خواهر شاه‌طهماسب) و پامنار ازجمله مدارسی هستند که در عهد صفوی در تهران تأسیس شده است.
2 - دوره دوم عهد قاجار بود. در این دوره برخی از رجـال سیـاسی و شخصیت‌های اجتماعی به تأسیس مدرسه درتهران پرداختند. با این همه به دلیل فقر اقتصادی مردم و نیز خودباختـگی رجال سیـاسی در قبال فرهنگ غرب که ریشه‌های آن را باید در ضعف بنیه دینی رژیم‌های سیاسی و رجال حکومتی آن دوره جست‌وجو کرد؛ زمینه شیـوع فرهنگ مهاجم و تأسیس مدارس خارجی در ایران اسلامی را فراهم آورد.
3 - دوره سوم با پیروزی انقلاب اسلامی ایران آغاز شد و از آنجا که این انقلاب ریشه‌دار و برخاسته از فرهنگ اسلام و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) بود، نهضت‌های فرهنگی متعددی را به‌وجود آورد و در جهت رشد و تعالی جامعه اسلامی کوششی بنیادین کرد که از آن جمله‌می‌توان به این موارد اشاره کرد:
نهضت حفظ قرآن کریم، نهضت حفظ نهج البلاغه،نهضت مدرسه‌سازی و نهضت تأسیس دانشگاه اسلامی. البته بر‌کسی پوشیده نیست که حوزه‌های‌علمیه و انقلاب اسلامی خدماتی متقابل داشته‌‌اند و می‌توان گفت انقلاب اسلامی ایران دستاورد حوزه، و فرخنده‌ترین حادثه قرن اخیر است و امام راحل عظیم‌الشأن؛ آن معلم بزرگ حوزه‌های علمیه، با الهام از مکتب رهایی‌بخش اسلام سرآغاز تحولی عظیم در عالم بشریت شد. نفس مسیـحایی ایشان روح تشنه موحدان را از زلال معارف اسلامی و فقه جعفری، سیـراب و رستاخیز اسلامخواهی و معرفت را در‌ایران و جهان برپا کرد. شاهد آن هم، گرایش گسترده آزادگان عالم به اسلام و در‌مقابل اسلام‌ستیزی تمام‌عیار دشمنان حق و عدالت و انسانیـت است. در این زمان بود که ملت بزرگ ایران، عزت اسلامی خود را بازیافت و غبار غربت و انزوا از چهره احکام نورانی اسلام و حوزه‌های علمیه زدوده شد و نور امید در دل‌های خسته مسلمانان سراسر گیتی درخشید.
آحاد ملت ایران در پیروی از امام‌راحل و عمل به احکام و جانبازی در راه دین، چنان پایداری از خود نشان دادند و حماسه آفریدند که مانند مسلمانان و یاران خالص پیامبر‌صلی‌الله علیه‌وآله و سلم خود نمونه و سمبل برای دیگران شدند. دین اسلام و فقه آل‌محمد‌صلی‌الله علیه‌وآله و سلم عملاً وارد صحنه حکومت و اداره جامعه شد و این هم نبود مگر به برکت حوزه مقدسه علمیه و تربیت‌یافتگان جلیل‌القدر آن.
پس از ارتحال آن ذخیره الهی با درایت و روشن بینی و شجاعت و مدیریت بی‌بدیل و جامع‌نگر رهبر عظیم‌الشأن و گرانقدر انقلاب، حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، کشتی انقلاب در عرصه‌های مختلف، استقلال کامل، اقتدار اقتصادی، سیـاسی، نظامی و فرهنگی راه خود را به‌سوی ساحل پیروزی و سرافرازی اسلام و مسلمین ادامه داد. حوزه‌های علمیه به‌ویژه حوزه تهران با هدایت‌های آن عزیز، راه بالندگی و شکوفایی و ثمردهی خود را بهتر، سریع‌تر و بیشتر از هر زمانی در طول اعصار غیبت، می‌پیماید.
حوزه علمیه تهران هم‌اکنون از وجود اساتید بزرگوار و نیز رهبر معظم انقلاب مد‌ظله‌العالی بهره‌می‌برد. لازم به ذکر است که حضرت ایشان به تدریس فقه جعفری در این حوزه مشغول هستند و رونق خاصی به حوزه علمیه این شهر بخشیده‌اند. تشنگان علوم اهل‌بیت علیهم‌السلام با برخورداری از چنین استاد فرزانه‌ای از فقه استدلالی ایشان بهره برده و با معدن وحی و زلال معرفت آشنا می‌شوند.
در این میان شهرداری تهران به‌عنوان نهادی عمرانی و فرهنگی، مفتخر است که توانسته با همسو کردن و بسیج امکانات خود در جهت تعالی و ترقی حوزه‌های علمیه و نیل به اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی و تحقق منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی نقش کلیدی و وظیفه قانونی خود را به شایستگی ایفا کند. چرا که بنا بر فرمایش معظم له تربیت طلاب جوان یکی از واجب‌ترین و ضروری‌ترین کارهاست و باید این تربیت به شکل برنامه‌ریزی شده و دقیق انجام بگیرد. خدا را سـپاس می‌گزاریم و منت داریم که همچنان حیات معنوی و نشاط علمی حوزه‌های علمیه را در ضمان لطف خود دارد و هر روز برسلامت و صلابت آن می‌‌افزاید.
