در میان تحولات سیاسی و بین‌المللی مرتبط با ایران مسلما برگزاری اجلاس جنبش عدم‌تعهد در تهران آن هم در شرایطی که در معرض شدیدترین تحریم‌ها، فشارها و محدودیت‌ها قرار گرفته و قدرت‌های سلطه‌گر از هر فرصتی برای کم‌اهمیت جلوه دادن این اجلاس استفاده می‌کنند جزو نقاط عطف در روند تحولات سیاسی بین‌المللی ایران و حتی جنبش عدم تعهد خواهد شد.
اگرچه عرف معمول در مقیاس بین‌المللی بر این است که از مدت‌ها قبل برای برگزاری چنین اجلاس‌های مهمی فضا‌سازی مثبت رسانه‌ای برای مشارکت بیشتر و فعال‌تر اعضا صورت گیرد اما در مورد اجلاس تهران شرایط کاملا به‌عکس و به‌صورت منفی عمل شده است به‌طوری‌که مقامات ارشد آمریکا و رژیم صهیونیستی رسما از کشورهای عضو جنبش عدم‌تعهد درخواست کرده‌اند که به ایران سفر نکنند و کارتل‌های رسانه‌ای بین‌المللی نیز تمامی تلاش خود را به‌کار گرفته‌اند تا با فضا‌سازی منفی مانع مشارکت فعال اعضا در این اجلاس شوند.
البته برعکس تمامی تلاش‌های منفی برخی کشورها و رسانه‌های وابسته به آنها شرایطی برای برگزاری مناسب اجلاس فراهم شده و تعداد زیادی از کشورهای عضو و ناظر و سازمان‌های بین‌المللی برای حضور در اجلاس اعلام آمادگی کرده‌اند و وضعیت آرایش رسانه‌ای در سطح منطقه و بین‌المللی به‌گونه‌ای است که ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود در اجلاس آنها را مجبور کرده تا به پوشش خبری مناسب آن اقدام کنند.
به هر حال برگزاری اجلاس غیرمتعهدها در تهران به فرصت مغتنمی برای ایران تبدیل شده تا بتواند ضمن کمرنگ نمودن فشارها و تحریم‌های بین‌المللی، نقش مؤثر و تعیین‌کننده خود را در روند تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای به جهانیان نشان دهد.
از آنجا که موضوع صلح و امنیت جهانی و جهان عاری از تخاصم و زندگی ملت‌ها بدون ظلم و ستم و همراه با آرامش از اهداف اولیه جنبش عدم تعهد است، انتظار می‌رود با توجه به بحران و تنش‌های متعدد در نقاط مختلف جهان به‌ویژه خارومیانه، گام‌های جدی در جهت حل این بحران‌ها در این اجلاس برداشته شود.
یکی از بحران‌های موجود بحران سوریه است که می‌توان با ظرفیت اجلاس عدم‌تعهد برای رفع این مشکل و بازگرداندن امنیت و آرامش به این کشور استفاده کرد چنانچه پیشنهاد مصر در مورد نشست چهارجانبه ایران، ترکیه، مصر و عربستان برای حل مسائل سوریه می‌تواند در نزدیک کردن مواضع متضاد این چهار کشور و تعدیل مواضع خصمانه برخی از این کشورها نسبت به دولت و ملت سوریه و عدم‌حمایت آنها از گروه‌های تروریستی گام‌های جدی و اساسی برداشت، علاوه بر این با توجه به حمایت مداوم جنبش عدم‌تعهد از برنامه هسته‌ای ایران، این اجلاس می‌تواند با صدور بیانیه و تأکید بر صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران و عدم انحراف آن از مقررات آژانس گام جدی در جهت حل این مسئله بردارد. از دیگر موضوعات مهم این اجلاس حضور محمد مرسی رئیس‌جمهور مصر در تهران است که می‌تواند به روشن شدن چشم‌انداز روابط سیاسی دوکشور و همچنین نقش‌آفرینی دوکشور در حل منازعات و بحران‌های منطقه‌ای کمک مؤثری کند.
به هر حال به‌نظر می‌رسد با توجه به استقبال گسترده کشورها در سطوح کارشناسی و وزرای خارجه جهت شرکت در اجلاس تهران، می‌توان ارزیابی مثبت و موفقی از این اجلاس داشت، لذا تبعات برگزاری این اجلاس در شرایط تهدید و فشار بین‌المللی می‌تواند ضمن اینکه اثرات مثبت و مهمی بر روابط دوجانبه ایران با سایر کشورها داشته باشد نوع مذاکرات، بیانیه‌ها و تصمیمات اجلاس و ریاست ایران بر آن در طول سه‌سال آینده نیز منشأ اثرات جدی بر حل بحران‌ها و منازعات منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد بود.
* استاد روابط بین‌الملل دانشگاه خوارزمی
