سه‌شنبه ۱۵ اسفند ۱۳۸۵ - ۱۹:۴۵
۰ نفر

همشهری آنلاین - ترجمه سالومه ابطحی: ماهیت تعاملی اینترنت به نویسنده اجازه می‌دهد خواننده را به شکلی درگیر اخبار کند که هرگز از طریق روزنامه ؛ رادیو و تلویزیون متصور نیست

نویسندگان آنلاین می‌توانند با استفاده از گزارشگری منبع باز از خوانندگان راهنمایی بخواهند یا حتی از آنها درخواست کنند که به طور پروژه‌ای کار یک گزارش را به عهده بگیرند.
البته هنوز بیشتر گزارش‌های آنلاین به روش سنتی، توسط خود نویسنده و از طریق مصاحبه، مشاهده و کنترل مطالب و سوابق تهیه می‌شوند.

گزارشگری مبتنی بر منبع باز


طبق رسوم، روزنامه نگاران موضوع گزارش‌های در دست تهیه را مخفی نگه می‌دارند. آن‌ها نمی‌خواهند با اعلام سوژه فرصت تهیه گزارش اختصاصی خود را به رقیب بدهند.
رویکرد گزارشگری مبتنی بر منبع باز (Open Source Reporting) درست برعکس است. گزارشگر موضوع گزارش مورد نظرش را اعلام می‌کند و از خوانندگان می‌خواهد برای موضوع  لید، منبع و ایده بفرستند. اگر چه در چنین حالتی چون دیگر نویسندگان هم در مورد همان سوژه می‌توانند بنویسند پتانسیل در اختیار داشتن سوژه به طور اختصاصی؛ از دست می‌رود؛ اما گزارشگری منبع باز مبتنی بر الگوی همکاری متقابل است و نشات گرفته از آرمانی که باور دارد منابع و اطلاعات ی جامعه متشکل از خوانندگان؛ بیشتر از یک خبرنگار یا تحریریه است.

پس جریان گزارش را باز کنید تا دیگران درگیر آن شوند. این کار باعث می‌شود گزارش را با سرعت و عمق بیشتری تهیه کنید. تکنیک‌های گزارش منبع باز برای وبلاگ نویسان مستقل و تحریریه های کوچک که به منابع سازمان‌های بزرگ خبری دسترسی ندارند بسیار مفید است.
سابقه گزارش منبع باز به پیش از اینترنت برمی‌گردد. اما امروزه وبلاگ نویسی و تریبون‌های گفتگو به روزنامه‌نگاران اجازه کار با سطوح بی‌سابقه‌ای از شفافیت در تمامی مراحل گزارشگری را می‌دهد.

گزارشگری توزیع شده

گزارشگری توزیع شده یا توزیعی (Distributed Reporting) با تکیه بر سهم خوانندگان در فرستادن اطلاعات، گزارشگری منبع باز را یک گام فراتر می‌برد. در این الگو خوانندگان خود به گزارشگر تبدیل می‌شوند. آنها اطلاعات را در یک پایگاه داده‌ای از گزارش‌های پراکنده منتشر می‌کنند که پس از گردآوری برای نشر نهایی آماده می‌شود.
روند تهیه یک گزارش توزیعی می‌تواند باعث درگیری کاربران زبده شده و پایگاههای داده‌ای مفصل پدید آورد. مثل بخش پژوهشی"شما حسش کردید؟" سازمان زمین شناسی آمریکا درباره نقشه نقاط لرزه.یا حتی مجموعه عکس‌های خوانندگانی که تگ مشترک دارند در سایت Flickr
رمز تولید یک گزارش توزیعی خوب استفاده از این روش برای اطلاعاتی است که به احتمال زیاد تعداد زیادی از خوانندگان در مورد آن اطلاعات دست اول دارند. مثل خسارات ناشی از زلزله. با استفاده از گزارش توزیعی می‌توان به طور موثری اطلاعات منتشر شده را جمع و طبقه‌بندی کرد. به طور قطع ویکی پیدیا مشهورترین نمونه این نوع گزارشگری در جهان است.
اگر این نوع از گزارش به خوبی سامان داده نشود، به بولتن بی نام و نشانی تبدیل می‌شود که اخبار نادرست و بی‌اساس ارائه می‌دهد. اما اگر یک روزنامه نگار گزارش توزیعی خود را مسئولانه تنظیم و منبع اطلاعات را کنترل کند و از خوانندگان بخواهد هویت خود را (مثلا از طریق ارائه آدرس ایمیل) مشخص کنند، گزارشش می‌تواند در زمانی برابر با یک تحریریه سنتی،حجم عظیمی از اطلاعات ساماندهی شده را ارائه دهد.

گزارشگری سنتی

مصاحبه، مشاهده و تحقیق سه شیوه سنتی جمع آوری اطلاعات برای تنظیم یک گزارش خبری هستند.

مصاحبه

می‌خواهید بدانید چه اتفاقی دارد می‌افتد؟ کسانی را پیدا کنید که میدانند؛ با آنها حرف بزنید. بهترین منابع کسانی هستند که به طور مستقیم در اتفاق یا سوژه مورد نظر شما درگیرند.
خودتان را معرفی کنید و بگویید که برای کجا می‌نویسید .اگر می‌خواهید مصاحبه را ضبط ‌کنید، حتما اول اجازه بگیرید. خیلی جاها ضبط صدای اشخاص بدون رضایتشان غیر قانونی است. اگر به توانایی خودتان در تند نویسی و یادداشت برداری دقیق مطمئن نیستند، مصاحبه را ضبط کنید. کار خود را با پرسیدن نام مصاحبه شونده و کنترل دیکته اسم وی شروع کنید و در صورت لزوم سمت رسمی او را نیز جویا شوید.
سئوال‌هایی بپرسید که با بله یا خیر نتوان به آنها پاسخ داد. آنها را درگیر شرح واقعه یا شرایط کنید؛ به پاسخشان گوش دهید و در ذهنتان مجسم کنید که اگر جای خواننده مطلب باشید دوست دارید چه اطلاعات دیگری را کسب کنید. پرسش‌ها را طراحی کرده و تا زمانی که به اطلاعات مورد نظر نرسیده اید به پرسیدن ادامه دهید.
نترسید؛ فکر نکنید سئوالاتتان احمقانه است. اگر مصاحبه شونده چیزی گفت که نفهمیدید ، از وی بخواهید همان مطلب را ساده‌تر بیان کند. اگر گفته‌های او به نظ‌رتان صحیح نیامد ،علت را جویا شوید و توضیح بخواهید. اگر شما نکته‌ای را متوجه نمی‌شوید احتمالا خوانندگان هم آنرا درک نمی‌کنند. همیشه با مصاحبه شونده با ادب و احترام برخورد کنید اما در عین حال به خوانندگان‌تان نیز احترام بگذارید. اجازه ندهید که رفتار مصاحبه شونده شما را از پرسیدن سئوالات مناسب و دشوار باز دارد.
اگر مجبور شدید برای مصاحبه گرفتن از طریق روابط عمومی اقدام کنید، اجازه دهید در تعیین وقت مصاحبه کمک‌تان کنند و از آنها  اطلاعات بگیرید اما سوالات و ایده های داستان را خودتان طرح ریزی کنید.

مشاهده

از پنج حس اصلی خود در خلق داستان کمک بگیرد تا نوشته تان خشک و بی‌روح نشود.  حتی اگر فقط یک مصاحبه انجام می‌دهید سعی کنید از نکته‌هایی در مورد محیط مصاحبه یادداشت بردارید: چه می‌بینید، می‌شنوید با استشمام می‌کنید و حس می‌کنید؟ از این جزئیات در داستان تان استفاده کنید و خواننده را به مکان و زمان مصاحبه ببرید.
البته باید از به کار گیری جزئیات بی موردی که باعث آسیب زدن به سوژه تان می‌شود خودداری کنید. نیازی نیست که درباره رنگ موی مصاحبه شونده بنویسید مگر اینکه کاملا به مطلب‌تان مرتبط باشد.
یک تمرین خوب برای تقویت مهارت مشاهده 30 دقیقه تنها نشستن و نوشتن درباره دریافت‌های بصری‌تان از محیط اطراف است.

کنترل اسناد و مدارک

روزنامه نگاران آنلاین با جستجو در اطلاعات موجود برای عموم می‌توانند هزاران موضوع جالب پیدا کنند. پرونده مجرمین، کارنامه دانش آموزان، آمارهای سرشماری نفوس و گزارش تصادفات برای سال‌ها مشغول نگاه داشتن یک روزنامه نگار با انگیزه، کافی‌اند.

سایت The Smoking Gun تنها با انتشار مطالب عجیب و غریب واقعی روزانه هزاران نفر بازدید کننده دارد.
شما نباید حتما از خانه بیرون بروید تا به  اطلاعات رسمی دسترسی پیدا کنید. می‌توانید مدارک مورد نظرتان را با استفاده از منابع آنلاین که لینک بعضی از آنها در سایت PowerReporting.com موجود است ، پیدا کنید.
غالبا روزنامه نگاران برای یافتن اطلاعات خاص مثل گزارش جرائم و یا داده های مربوط به بودجه سازمان‌ها، از کامپیوتر استفاده می‌کنند. اگر با برنامه هایی چون  Excel ،Access  و یا MapInfo  آشنایی دارید، می‌توانید به راحتی تعداد زیادی از پایگاههای اطلاعاتی عمومی را بررسی و با هم مقایسه کنید. مثل لیست کارمندان آموزش پرورشی که سابقه کیفری دارند. با به کارگیری نرم افزارهای نقشه کشی و گزارشات ترافیکی پلیس، پر تصادف‌ترین چهار راهها یا جای دوربین‌های کنترل سرعت را پیدا کنید.
مهم نیست که چه شیوه ای به کار می‌برید. برای هر مطلب همه روش‌ها را امتحان کنید. چون می‌خواهید به اطلاعاتی دست یابید که موضوع  یا حادثه محوری مطلب‌تان را توضیح دهد و به تصویر کشد. کاملا طبیعی است که با یک فرضیه شروع کنید. اما به دنبال اطلاعاتی بگردید که فرضیه شما را به چالش می‌کشند یا با آن مغایرت دارند؛ نه اینکه نقل قول‌ها و داده‌هایی را که صرفا حامی فرضیه شما هستند نگه دارید و از اطلاعات مخالف چشم پوشی کنید.
گزارشگران بزرگ برای دنبال کردن مطالب خود بارها و بارها این روند را طی می‌کنند. آن‌ها باز می‌گردند و مصاحبه‌های بیشتری می‌کنند، به دنبال مدارک بیشتری می‌گردند و در جایی که گزارش اولیه به مسیرهای مختلف راهنمایی‌شان می‌کند، وقت بیشتری را صرف مشاهده می‌کنند.
اطلاعات مندرج در گزارش‌تان را چک کنید، چک کنید و باز هم چک کنید. سعی کنید موقع پیاده کردن مصاحبه، شرح آنچه مشاهده کرده اید و یا کپی کردن اطلاعات از روی سوابق رسمی، کوچکترین اشتباهی نکنید. همه خطاپذیرند اما این دلیل بر بی‌احتیاطی نیست.

چطور ایده برای گزارش پیدا کنیم؟

مصاحبه با یک کارشناس جالب که در قالب سئوال و جواب ساده باشد راه بسیار خوبی برای شروع گزارشگری است. علاوه بر این هنگام خواندن روزنامه ها، تابلوهای پیام (Message boards) و وبلاگ‌ها خوب دقیق شوید تا موضوعات روز را پیدا کنید. در سایت Poynter.org قسمتی به نام Al's Morning Meeting  وجود دارد که هر روز ایده‌های تازه‌ای به روزنامه‌نگاران ارائه می‌دهد. سایت  Extra! Extra که توسط گزارشگران تحقیقی و سردبیران تدوین شده نیز مثال‌های خوبی از مقالات تحقیقی دارد.
همیشه دکمه "ضبط "ذهنی خود را فشرده نگاه دارید و مدام از خود بپرسید "آیا این سوژه برای مخاطب من جالب است؟" متعجب خواهید شد که بدانید اکثر اوقات جواب این سئوال مثبت است.
در آخر، یک دفترچه یادداشت و خودکار بخرید و همیشه همراه داشته باشید. اگر حس کردید سوژه یا شخصی می‌تواند برای سایت‌تان جالب باشد، از طریق مشاهده و مصاحبه نکات جالب را یادداشت کنید 

   www.ojr.org

کد خبر 17300

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار رسانه و روزنامه‌نگاری

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز