ایران همواره بر مذاکرات هسته‌ای تاکید داشته است ولی نکته‌ای که همواره در مسیر مذاکرات وجود داشته این است که 1+5 به‌ویژه آمریکا و تروئیکای اروپا با طرح یک سری از مباحث نظیر تعلیق غنی‌سازی اورانیوم یا تعطیلی برخی مراکز هسته‌ای ایران در مقاطع مختلف تلاش داشته تا مذاکرات را در چارچوب خواسته‌های خودش پیش ببرد و تاکنون این یکجانبه‌گرایی موجب بن‌بست در مذاکرات شده است؛ افزون بر اینکه پس از مذاکرات نیز قطعنامه‌هایی برای فشار بر ایران تصویب شد که این راهبرد جواب نداد.
فعال شدن مجدد مذاکرات نشان می‌دهد که 1+5 نیز به این جمع‌بندی رسیده که برون‌رفت از بحث هسته‌ای ایران در گرو بازگشت به مذاکرات است.
شاید از همین منظر است که برای نخستین‌بار محل دور بعدی مذاکرات نیز بغداد مشخص شده است. نکته مهم در این دوره از مذاکرات این است که ایران با چند دستاورد جدید هسته‌ای پای میز مذاکره رفته که نقش مؤثری در موضع ایران در مذاکرات دارد. غنی‌سازی 20درصد، نسل جدید سانتریفیوژها، تأسیسات فوردو، تولید سوخت مجازی رآکتور اراک و تامین صفحه سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران، جایگاه ایران را در مذاکرات ارتقا داده و در متن مذاکرات اثرگذار است. به همین دلیل نیز در این دوره از مذاکرات شاهد هستیم که کشورهای غربی، آمریکا و تروئیکای اروپا تلویحاً غنی‌سازی3.5درصدی را پذیرفته‌اند و این در سطح مطبوعات‌شان نیز انعکاس یافته است.
نکته دیگر اینکه هیلاری کلینتون، وزیر امورخارجه آمریکا، در نشست جی 8 اعلام کرد که در این دوره از مذاکرات معقولانه‌تر با بحث هسته‌ای ایران برخورد خواهند کرد و نقطه نظرات ایران را دقیق‌تر لحاظ می‌کنند، این مسئله نیز شاهدی بر این امر است. از برآیند این ملاحظات می‌توان چنین استنباط کرد که احتمالا آمریکا و اروپا به این نتیجه رسیده‌اند که مذاکرات استانبول پس از مذاکرات ژنو 1، 2، 3 و استانبول پیشین بایستی خروجی داشته باشد و صرف مذاکره برای مذاکره نباشد. اما این احتمال که در استانبول همه مسائل مورد بررسی قرار گیرد و طرفین به راه‌حلی در مورد همه آنها دست‌یابند ضعیف است.
بر همین اساس نیز کاترین اشتون، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و ایران اعلام کرده‌اند که مذاکرات با وجود سازنده بودن همچنان استمرار خواهد داشت. از سوی دیگر با توجه به تعیین پیشاپیش محل دوربعدی مذاکرات و محورهای متعددی که برای آن وجود دارد به‌نظر می‌رسد که مذاکرات ادامه خواهد داشت چرا که به‌نظر می‌رسد تنها بحث هسته‌ای در مذاکرات مطرح نیست و جمهوری اسلامی ایران مایل است درخصوص مباحث منطقه‌ای نیز گفت‌وگو کند.
براساس آنچه در رسانه‌های غربی و آمریکایی انعکاس پیدا کرده، خواسته 1+5 در مذاکرات این است که ایران غنی‌سازی 20 درصد را کنار بگذارد و فوردو را نیز تعطیل کند. اگرچه فشار بر ایران برای پیوستن به پروتکل الحاقی نیز همانند گذشته در دستور کارشان قرار دارد اما جمهوری اسلامی ایران با توجه به مفاد ان‌پی‌تی، اساسنامه آژانس و نیازی که به سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران برای درمان 850 هزار بیمار داخل کشور داشت، بیانیه تهران را به‌صورت مشترک با ترکیه و برزیل امضا کرد تا مبادله سوخت صورت بگیرد اما آنها در عمل به وعده خودشان پایبند نبودند. با توجه به اینکه ایران مسیر ساخت سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی خود را با موفقیت طی کرده، به‌نظر می‌رسد که اگر تضمین‌های لازم را درخصوص تامین اورانیوم 2درصد مورد نیاز خود دریافت نکند از حقوق خویش در مذاکرات کوتاه نخواهد آمد.
* کارشناس مسائل بین‌الملل
