در حالی به پایان زمان اعلامی در قطعنامه 1737 شورای امنیت سازمان ملل متحد برای توقف فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران نزدیک می‌شویم که مسئولان کشور بر تداوم بهره‌مندی کشورمان از مزایای استفاده صلح‌آمیز از این انرژی تأکید دارند و در موضع‌گیری صریح و هماهنگ اعلام کرده‌اند که جمهوری اسلامی ایران به هیچ عنوان قصد عقب‌نشینی از مواضع برحق خود و محروم شدن از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای را نه‌تنها ندارد بلکه تصمیم دارد این دانش را در کشور بسط و گسترش دهد.
نکته مهمی که درباره این موضوع می‌تواند قابل ذکر باشد هماهنگی و یک‌صدایی همه نیروهای کشور علی‌رغم اختلاف دیدگاه‌های موجود و تمرکز آنها بر یک نقطه مشترک یعنی ادامه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای و تأکید بر استفاده از حق قانونی ایران بر اساس معاهدات بین‌المللی است که این اشتراک منافع می‌تواند زمینه دستیابی به یک موفقیت بزرگ در عرصه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای را فراهم آورد.
با علی اصغر سلطانیه، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد گام‌های بعدی ایران در استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای و پیش‌بینی عملکرد شورای امنیت سازمان ملل گفت‌وگویی انجام داده‌ایم. سلطانیه معتقد است که غرب نمی‌تواند کشورهای جهان را برای صدور قطعنامه دیگری علیه ایران قانع کند و ایران نیز قصد ندارد فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود را متوقف کند.
- جمهوری اسلامی ایران بر ادامه بهره‌مندی از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای به عنوان یک خواست ملی تأکید دارد. این در حالی است که از زمان 2 ماهه که در قطعنامه 1737 شورای امنیت برای ایران تعیین شده بود چند روز بیشتر باقی نمانده است. آیا در خصوص گام‌های بعدی شورای امنیت پیش‌بینی صورت گرفته است؟
همان‌طور که بارها گفته شده است به دلایل بسیاری قطعنامه 1737 هیچ نوع مبنای حقوقی ندارد. به دلیل این‌که این قطعنامه با اشاره به قطعنامه‌هایی بوده که در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تصویب رسیده است.
در قطعنامه‌های شورای حکام که توسط تعداد محدودی از کشورها مطرح شده است و هیچ‌وقت اساس آن مبتنی بر اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و مبتنی بر مفاد حقوقی نبوده که جمهوری اسلامی ایران انحرافی از اهداف صلح‌آمیز داشته باشد.
آقای البرادعی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی و به عنوان مسئول این کار اعلام کرده که هیچ شواهدی مبنی بر انحراف مواد و فعالیت‌های هسته‌ای غیرصلح‌آمیز در فعالیت‌های ایران دیده نشده است و تمام موارد هسته‌ای حسابرسی شده است.
- با توجه به این‌که عمدتاً رویکرد غرب به‌ویژه آمریکا به روند پرونده فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران روندی سیاسی بوده نه حقوقی و فنی، تصور این سخن بحق ما که بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای حق ملت ایران است می‌تواند مبنایی برای پذیرش این حق باشد؟
مطابق اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و قرارداد پادمانی که جمهوری اسلامی ایران بر اساس معاهده ان.پی.تی به آن متعهد است هیچ نوع تخلفی در فعالیت‌های هسته‌ای ایران دیده نشده است. بنابراین این قطعنامه مبنای حقوقی ندارد و نمی‌تواند از سوی ایران پذیرفته شود. علی‌رغم اقدام غیرحقوقی و غیرمنطقی و ظالمانه‌ای که علیه جمهوری اسلامی ایران انجام می‌شود مسئولان با درایت کامل به همکاری خود در چارچوب تعهدات معاهده ان.پی.تی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهند.
بر این اساس بازرسی‌های آژانس مطابق تعهداتی که در چارچوب پادمان هسته‌ای معاهده ان.پی.تی است در حال انجام است. غرب می‌داند که نمی‌تواند کشورهای جهان را قانع کند برای این‌که بخواهد گام‌های بعدی علیه ایران برداشته و قطعنامه دیگری را علیه جمهوری اسلامی ایران صادر کند.
- بر اساس مصوبه چندی پیش مجلس به دنبال ارجاع پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به شورای امنیت سازمان ملل قرار بود بخشی از همکاری ما با آژانس به حالت تعلیق درآمده و محدودیتی در فعالیت بازرسان نیز به‌وجود آید. آیا این مصوبه اجرا شده است؟
بر اساس پادمان آژانس محدودیت‌ها درباره مسئولیت‌هایی که بازرسان مطابق پروتکل الحاقی داشتند تفاوت دارد.
بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی وقتی موضوع پرونده هسته‌ای ایران به نیویورک و شورای امنیت سازمان ملل متحد منعکس شد ما اجرای پروتکل الحاقی را متوقف کردیم. یعنی همکاری‌های ما با آژانس تنها در محدوده پادمان مربوط به ان.پی.تی است. جمهوری اسلامی ایران در این تعهد خود هیچ‌گونه کوتاهی نکرده و اجازه داده بازرسان مسئولیت‌های خود را در کشور به انجام برسانند.
- تاکنون هیچ کشوری در تأسیسات هسته‌ای خود را بر روی خبرنگاران و دیپلمات‌ها نگشوده است و این کار توسط جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته. به عقیده شما این اقدام می‌تواند در جهت اعتمادسازی مفید باشد؟
بازدید خبرنگاران و سفرای تروئیکای عدم تعهد و رئیس گروه 77 و سفیر دائم اتحادیه عرب در سازمان‌های بین‌المللی در وین به عنوان سفرا و نمایندگان جهان به‌جز تعداد معدودی از کشورهای غربی همه ملت‌های جهان را شامل می‌شود.
چین نیز همواره از مواضع گروه 77 حمایت کرده است. این عده بیانیه سران عدم تعهد را صادر کردند که در آن به صراحت اعلام شد که موضع کشورهای عدم تعهد این است که تنها سازمان مرتبط با فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و باید این موضوع از شورای امنیت و نیویورک به آژانس و وین بازگردد.
در این بیانیه تأکید شده که این موضوع باید از راه‌های مسالمت‌آمیز و گفت‌وگو حل و فصل شود و بر حق جمهوری اسلامی ایران برای بهره‌مندی از فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای تأکید کردند. در این بیانیه تأکید شد که باید بین اقدامات داوطلبانه و اعتمادساز با اقدامات الزام‌آور حقوقی تفکیک قائل شد.
قطعنامه شورای امنیت برای این بود که جمهوری اسلامی تعلیق را از سر گیرد. این در حالی است که تعلیق غنی‌سازی یک اقدام داوطلبانه بود و در قطعنامه‌های شورای حکام آژانس تأکید شده بود که اقدام تعلیق اقدامی غیرالزام‌آور حقوقی است. وقتی این مساله الزام‌آور نبوده و ما نیز تعلیق را ادامه ندادیم بنابراین تخلفی مرتکب نشده‌ایم. اندک کشورهای غربی در ادامه این روند با مشکلات جدی مواجه خواهند شد و باید به دنبال راه‌های مسالمت‌آمیز باشند.
جمهوری اسلامی ایران نیز اعلام کرده که خواستار یافتن راهی برای گفت‌وگو است. ما این موضوع را به همه دنیا اعلام کرده‌ایم و همیشه نیز این موضع جمهوری اسلامی ایران بوده که آماده است هرگونه ابهامی را در زمینه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای مرتفع کند. شفافیتی که در فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران وجود دارد در هیچ کشور دنیا و در تاریخ فعالیت‌های هسته‌ای سابقه نداشته است.
- سؤالی که من داشتم نیز بر همین مساله تأکید داشت که با توجه به این‌که این اقدام در هیچ کشوری صورت نگرفته،درست است که جمهوری اسلامی ایران با توجه به کینه‌توزی‌های غرب تا این اندازه شفاف‌سازی کند؟
با توجه به این‌که دشمنان با اهرم جوسازی‌های تبلیغاتی، افکار عمومی را از واقعیت منحرف می‌کنند برای خنثی کردن این تبلیغات اقداماتی در راستای شفاف‌سازی انجام دادیم. در این دیدار همه قسمت‌ها مورد بازدید قرار گرفت و از دوربین‌های آژانس در قسمت‌های مختلف تأسیسات فیلمبرداری کردند. تمام مواد هسته‌ای که تولید می‌شود از جمله یو.اف 6 برای اهداف صلح‌آمیز است.
با توجه به اقدامات جمهوری اسلامی ایران و به موازات فعالیت‌ها و دستاوردهای بزرگی که داشتیم و آن را ادامه خواهیم داد و هیچ نوع وقفه‌ای در فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای نخواهیم داشت ،همزمان با دیپلماسی فعال تلاش می‌کنیم در راستای اطلاعات غلطی که درباره پنهان‌کاری جمهوری اسلامی ایران به افکار عمومی جهان داده می‌شود، نشان دهیم همه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران کاملاً آشکار بوده است.
یادآوری می‌کنم رئیس جمهوری محترم در سخنرانی مجمع عمومی سازمان ملل متحد که رؤسای تمام دنیا در بالاترین سطح در آن حضور داشتند اعلام کردند آماده‌ایم کشورهای دیگر در صنعت غنی‌سازی ما مشارکت داشته باشند.
این نهایت شفافیت کشور است و چیزی برای پنهان کردن نداریم و با غرور و افتخار می‌گوییم دستاوردهایی را که به‌دست آورده‌ایم با خودکفایی، اعتماد و خودباوری بوده و در عین حال حاضر هستیم به تعهدات بین‌المللی خود عمل کنیم. با این سیاست فعالیت‌های شفاف و صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران توانسته امروز دنیا و افکار عمومی آن را قانع کند؛ قطعنامه‌ای که علیه ایران صادر شده است هیچ جایگاهی ندارد و قابلیت توجیه نیز ندارد.
- جمهوری اسلامی ایران چندی پیش از ورود تعدادی از بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشور جلوگیری کرد. گویا بر اساس پادمان هسته‌ای این حق جمهوری اسلامی ایران است. سؤال من این است که امکان دارد در آینده نیز از ورود برخی از بازرسان به کشور جلوگیری شود؟
ما و همه کشورهایی که عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و عضو معاهده هستند بر اساس معاهده ان.پی.تی قراردادی را برای انجام بازرسی‌ها امضا می‌کنند؛ به عنوان قرارداد پادمان جامع هسته‌ای. بر اساس موافقتنامه پادمان جامع که ایران و همه کشورها باید در قبال آن یکسان عمل کنند این حق به کشورها داده شده که در مورد بازرسی تصمیم بگیرند. بازرسان باید جزو لیست بازرسان از ایران باشند که هر وقت خواستند وارد کشور شوند.
اصطلاحاً به این بازرسان، بازرسان انتصابی می‌گویند. تاکنون با ورود 200 نفر از بازرسان به عنوان لیستی که برای جمهوری اسلامی ایران بوده و معرفی شده‌اند موافقت کرده‌ایم. در عین حال در پاراگراف 85 این موافقتنامه صراحت دارد که کشورها هر وقت تصمیم بگیرند می توانند برخی بازرسان را از لیست خود حذف کنند. این حق همه کشورهای عضو این موافقتنامه است.
در این موافقتنامه ذکر نشده که باید دلیلی هم برای این مساله ذکر شود. کشورها می‌توانند به هر دلیلی که از بازرسان راضی نباشند آن را به آژانس اعلام کنند تا این عده از لیست بازرسان انتصابی حذف شوند.
- این مساله به عنوان اعمال محدودیت برای اصل بازرسی‌های آژانس تلقی نمی‌شود؟ - این اقدام حق جمهوری اسلامی ایران است. در عین حال هیچ مانعی برای انجام بازرسی‌ها ایجاد نشده و بازرسان در حال رفت و آمد به کشور هستند و وظیفه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را انجام می‌دهند.
هیچ‌کس نمی‌تواند بهانه‌ای بتراشد که این تصمیم جمهوری اسلامی ایران در روند بازرسی‌ها تأثیر منفی گذاشته است. در عین حال بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی دولت موظف است در پاسخ به اقدام غیرقانونی و غیرقابل توجیه شورای امنیت در گذراندن قطعنامه، روابط خود را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد تجدید نظر قرار دهد. این اقدام یکی از اقداماتی بوده که نقطه ضعفی از نظر حقوقی در رابطه با تعهدات جمهوری اسلامی ایران نداشته است.
- قرار است اوایل اسفند ماه محمد البرادعی (پس از پایان زمان 2 ماهه اعلام شده در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل) گزارشی را از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران ارایه کند. پیش‌بینی می‌کنید این گزارش شامل چه نکاتی باشد و آیا می‌تواند مورد استناد برای صدور قطعنامه‌ای دیگر علیه ایران باشد؟
بر اساس قطعنامه 1737 شورای امنیت از مدیرکل آژانس خواسته شده است که گزارشی از آخرین وضعیت اجرای مفاد قطعنامه ارایه کند. این گزارش طبق قانون و بر اساس اساسنامه، مدیرکل آژانس تنها جوابگوی شورای حکام است و گزارش را همزمان به اعضای شورای حکام می‌دهد و نسخه‌ای نیز در اختیار شورای امنیت قرار خواهد گرفت.
جلسه آینده شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای پنجم مارس، اواسط اسفند خواهد بود. البته آمریکا و تعداد اندکی از کشورهای غربی تلاش کردند که بعد از قطعنامه شورای امنیت نشست اضطراری و فوق‌العاده در شورای حکام در وین برگزار شود که با مخالفت اکثریت اعضای شورای حکام مواجه و تشکیل نشد.
گزارش البرادعی در جلسه شورای حکام نیز مورد بحث قرار خواهد گرفت. قطعاً یکی از پارامترهای مهم گزارش این است که جمهوری اسلامی ایران کماکان به تعهدات خود مطابق ان.پی.تی متعهد است و بازرسی‌ها در حال انجام است.
در عین حال این یک واقعیت است که ایران فعالیت‌های غنی‌سازی خود را معلق نکرده است و این واقعیتی است که دنیا باید آن را بپذیرد و در گزارش البرادعی نیز مورد تأکید قرار خواهد گرفت.
