نظرسنجی تلفنی از مردم درباره موسیقی

پیشگفتار

موسیقی مجموعه صداها و نغمه های موزون و متناسبی است که برگرفته از محیط طبیعی و نیز باورها و اعتقادات و نحوه زندگی مردم است.

موسیقی یکی از مهمترین بخش های سنت ما را تشکیل داده است . به طور کلی هیچ مراسم و آئینی در جوامع و فرهنگ های سنتی ما نبوده که بی نیاز از حضور موسیقی باشد.

موسیقی از بدو پیدایش – که با به سخن در آمدن انسان آغاز شده – همواره با آدمی زیسته و خواهد زیست. چه، هر صدایی که از ریتمی موزون برخوردار باشد نام دیگری غیر از موسیقی نتوان بر آن نهاد.

موسیقی نیازهای عاطفی و مطالبات درونی و روحی انسان را برطرف می سازد و پشنوانه ای است آرامبخش در هنگام تلاطمات مختلف زندگی به خصوص در عصری که انسان بیش از همیشه نیاز به تامین هایی برای مقابله با استرس های بسیار متنوع و پیچیده‌ی جهان نو دارد.

حس گسترش لذت‌ها و خوشایند ساختن امیال و خواسته های قلبی، دلیلی برای گرایش همه اقشار مردم به انواع موسیقی است.

 واژه موسیقی در لغت نامه فرهنگ عمید به معنای، فن، آواز خواندن و نواختن ساز است. آهنگی که موجد حزن و یا نشاط و محرک احساسات باشد. (لغت نامه . فرهنگ عمید).  

ریشه موسیقی از  کلمه لاتین musa  گرفته شده است که فرشته هنر و دانش و الهه  نغمه و سرود است. ( زمینه شناخت موسیقی ایران . فریدون جنیدی)

موسیقی به معنای عام و گسترده و آن چه که در طبیعت وجود دارد همزاد و همدم انسان است، از ساده ترین صدا ها و آهنگ هایی که در طبیعت وجود دارد مثل نغمة جویبار، صدای آبشار و رعد و برق‌های آسمانی تا موسیقی‌های کلاسیک همه هم‌چون ملودی‌های متنوع و نوای سازهای مختلف تحت عنوان موسیقی قرار می‌گیرند.

از پیدایش موسیقی در روی زمین هنوز به نظریه مشخص و معلومی نرسیده اند. عقیده بر این است که با آفرینش انسان ابتدا در بدن وی خون جریان پیدا کرد و نبض به صدا در آمد و اولین صدای نبض، نخستین ریتم موسیقی شناخته شد.

گروهی موسیقی را اختراع حضرت داود(ع) می دانند به دلیل صدای خوش وی که معجزه پیامبری‌اش به شمار می رفته است. ( تاریخ موسیقی. روح ا... خالقی)

هنر موسیقی از جمله هنرهای قدیمی ایرانی است که تاریخی دو هزار ساله دارد . به عنوان مثال ساز بادی سفالی متعلق به اواسط هزاره دوم پیش از میلاد در حفریات هفت تپه توسط باستان شناسان پیدا و از آن بعنوان کهن ترین ساز ایرانی یاد شده است ، از دوران اشکانی و ساسانی نیز آثار باستانی متعددی از شهرهای مختلف ایران کشف شده است.

در سلسله ساسانی هنر رامشگری ( نوازندگی ) بسیار مورد توجه و احترام مردم و دربار بوده است و نوازندگان برجسته ای نیز چون باربد، نکیسا، رامتین ، بامشاد ،سرکش و ....... در آن ایام پرورش یافتند.
 
از ویژگیهای بافت هنر و موسیقی ایرانی ، سادگی و بی پیرایگی آن است موسیقی ایرانی بر حسب ویژگیهای فیزیکی فواصل و گردش خاص خود در بیان بعضی از عواطف و احساسات موفق است و می تواند به خوبی آنها را در درجات متنوعی منعکس نماید.

از جمله عواطف بارز موسیقی ایرانی احساس همدردی، عشق ورزی، همبستگی و وفاداری، صبوری، وجد، سرخوشی، حزن و اندوه در درجات و شدت متنوع است . موسیقی ایرانی استعداد پرخاشگری و خشونت ندارد، تا حدودی می تواند امواج پرخاشگری و ناکامی را تخلیه سازد.

شنیدن و نواختن نغمه ها و مقامهای موسیقی ایرانی ، به ایام و اوقات مناسبی نیاز دارد . باید عوامل بیرونی و درونی هماهنگ باشد تا شنیدن و نواختن آنها دلپذیر تر گردد .

موسیقی ایرانی را باید در موقع لزوم و بر حسب نیاز و احساسات شنید و به آن پرداخت تا از سیر در حالات آن استفاده مثبت کرد. (موسیقی درمانی –ژاکلین اشمیت ترجمه علی زاده محمدی)

دکتر محمود ساعتچی ( روانشناس) در بیان تاثیرات موسیقی در عملکرد افراد می گوید : برای هر فرد ، یک نوع موسیقی جذابیت دارد و تفاوت فردی در این زمینه بسیار بارز است . نکته قابل توجه دیگر این است که در هر موقعیتی فرد یک نوع موسیقی را دوست دارد و به آن پاسخ مثبت می دهد و نیز افراد برای تاثیر پذیری از موسیقی می بایست آموزش دیده باشند.

برای مثال غربیان موسیقی کلاسیک و اپرا دوست دارند اما افرادی که آموزش شنیدن این موسیقی را ندیده اند از آن لذتی نمی برند. ساعتچی در ادامه می گوید : یکی از روشهایی که خصوصا در چند دهه اخیر متداول شده است ، پخش موسیقی به منظور افزایش عملکرد شغلی و روحیه کارکنان در هنگام کار است ؛ دلیل توجیهی این روش آن است که ، موسیقی موجب می شود تا دوره های ملالت و خستگی در کار کاهش پیدا کند و کارکنان هشیار باقی بمانند، بنابراین می توان گفت که موسیقی این توان را دارد که سطح توجه و هشیاری کارکنان را در حد مطلوب حفظ کند.

ساعتچی می افزاید در این مورد کشف رابطه بین موسیقی و نوع وظیفه و یا کار افراد باید مورد بررسی قرار گیرد . که برای چه شغلی ، چه نوعی از موسیقی می تواند موثر باشد .دکتر ساعتچی در توضیح این مطلب افزوده است: هر چند که احتمال دارد موسیقی باعث افزایش عملکرد شغلی افراد مخصوصا در کارهای یدی(فیزیکی) بشود ، اما اثر بخش بودن آن در مورد کارهای پیچیده ای که نیاز به تفکر دارد مورد تردید است .(خبرگزاری مهر – اینترنت)

موسیقی غذای روح است و هیچ جامعه‌ای نمى تواند خود را بی‌نیاز از این فرآورده‌ی فکری بشر که پس از سالیان سال به تکامل و رشد امروزی رسیده است، معرفی کند. شاید امروز تنوع و تکثر سبکهای موسیقی و افزایش چشمگیر خوانندگان و آهنگسازان و دست‌اندرکاران عرصه‌ى موسیقی در دنیا آنقدر زیاد شده که انتخاب یک سبک و یک سیاق موسیقی و روى آوردن به یک گروه از بین خیل عظیم گروههای هنری موزیک، شدیدا سخت و دشوار می نماید اما همانطور که کارشناسان هم عقیده دارند، جامعه ای پویا و بالنده می شود که فرهنگ شادی و نشاط را در خود تقویت کند و جامعه‌ای شاد خواهد بود که به عواملی مثل موسیقی چنگ بزند و دست بیاوزید.

مقدمه
موسیقی یکی از آن جنبه های هنری است که به دلیل ویژگی های معنوی ،‌ زیبا، لطیف و روح نوازش در نزد تک تک افراد جایگاه والایی دارد. بدون شک یکی از عناصر ی که میتوان با آن فرهنگ یک ملت را محک زد و اطلاعات زیادی از آداب و رسوم و اعتقادات آنها کسب کرد موسیقی آن ملت است.

از دیر باز موسیقی بصورت های مختلف (اعم از آوازی و سازی) حین مناسک مذهبی ، کارکردن، آیین‌ها ،‌ جشن‌ها و مراسم اجتماعی به‌کار گرفته می شد. بنابر این موسیقی با تمام فعل و انفعالات زندگی مردم پیوند داشته و از این نظر است که اهمیت آن در حوزه تحقیقات پیمایشی روشن می‌شود.

کلیات تحقیق
در این گزارش با به کارگیری نظرسنجی تلفنی و بدست آوردن  آمارها، پردازش و تحلیل آنها، سعی شده است تصویر نسبتا جامعی از جایگاه موسیقی در میان مردم ارائه شود.
این گزارش حاصل جمع‌آوری نظرات 1190 نفر پاسخگو به پرسشنامه تهیه شده توسط واحد نظرسنجی تلفنی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای موسسه همشهری است. این افراد به صورت تصادفی و بر اساس مراجعه به فهرست شماره تلفن ها (از 22000000 الی 88999999) انتخاب شدند.

اهداف  نظرسنجی

هدف کلی این تحقیق دستیابی به مجموعه اطلاعات و پاسخ هایی است که جایگاه موسیقی را در میان  مردم نشان می دهد.

از اهداف ویژه این تحقیق می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- میزان علاقه مردم به موسیقی چقدر است؟
2- مردم چقدر از اوقات خود را صرف گوش دادن به موسیقی می کنند؟
3- مردم معمولا به چه سبکی از  موسیقی علاقه دارند وبه آن گوش می دهند؟
4-  وقتی اثر جدیدی تولید می شود مردم از چه طریق از آن مطلع می شوند؟
5- مردم آثار موسیقی را از چه طریق تهیه می کنند؟
6- مردم موسیقی را در چه مکانی  گوش می دهند ؟

چکیده:
طرح نظرسنجی حاضر،‌پژوهشی درباره جایگاه موسیقی در میان مردم است . یافته هایی از این طرح به دست آمده  که در این بخش،‌به مهمترین قسمت های آن  پرداخته شده است.

1-  36 درصد پاسخگویان را مردان و 63درصد را زنان تشکیل داده اند .

2-  15درصد از پاسخگویان دارای مدرک کارشناسی و بالاتر و 44 درصد دارای مدرک دیپلم و 4 درصد بی سواد هستند.

3- از میان پاسخگویان معادل 47 درصد  به مقدار زیاد و معادل 9 درصد به مقدار کم به موسیقی علاقه دارند، 12 درصد از پاسخگویان به موسیقی علاقه ندارند

4- از میان  1084 نفراز پاسخگویان که به موسیقی علاقه دارند، معادل 21 درصد ( نیم تا 1 ساعت ) روزانه و 9 درصد از پاسخگویان تمام ساعات روز موسیقی گوش می دهند.

  5-  از میان  پاسخگویانی که به موسیقی علاقه دارند، معادل 37 درصد موسیقی پاپ، معادل 34 درصد موسیقی سنتی و معادل 2 درصد موسیقی خارجی گوش  می کنند. معادل 19 درصد اعلام کردند برایشان فرقی نمی کند و به همه انواع  موسیقی گوش می کنند، به شرطی که خوب و دلنشین باشد.

6- از میان  پاسخگویانی که به موسیقی علاقه دارند ، معادل 38 درصد از طریق دوستان و اطرافیان، ‌معادل 25 درصد از طریق تلویزیون و معادل 4 درصد از طریق اینترنت مطلع می شوند موسیقی جدیدی تولید شده است.

7- از میان پاسخگویانی که به موسیقی علاقه دارند ، معادل 39 درصد از طریق دوستان و اطرافیان، معادل 37 درصد از فروشگاه ها و ویدئوکلوپ‌ها و معادل 4 درصد از اینترنت آثار جدید موسیقی را تهیه می کنند. معادل 19 درصد از پاسخگویان آثار موسیقی را تهیه      نمی کنند وصرفا  از رسانه‌های رادیو و تلویزیون گوش می دهند.

8- از میان  پاسخگویانی که به موسیقی علاقه دارند ، معادل 75 درصد در منزل ، معادل 18 درصد در اتومبیل و معادل 7 درصد در محل کار معمولا موسیقی گوش می دهند.

9- از میان  پاسخگویانی که به موسیقی علاقه دارند ، معادل 56 درصد خواننده محبوبشان از میان خوانندگان مجاز و معادل 20 درصد خواننده محبوبشان از میان خوانندگان غیر مجازاست.

روش نظرسنجی

در این پژوهش، از نظرات عامه مردم به صورت تلفنی (نظرسنجی تلفنی) به روش پیمایشی و نمونه گیری تصادفی استفاده شده است.

نمونه آماری

نمونه آماری در این تحقیق شامل 1190 نفر از زنان و مردان متاهل است. لازم به ذکر است که از این تعداد  764 نفر زن و تعداد 426 نفر مرد هستند.

 زمان اجرای نظرسنجی
 این نظرسنجی از تاریخ 10 تا 14 دی ماه 1385 توسط گروه نظرسنجی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری بصورت تلفنی انجام شده است.

جنس پاسخگویان
   
جدول شماره 1 جنس پاسخگویان را نشان می دهد. بر اساس جدول اکثریت پاسخگویانمعادل (64درصد) را زنان  و معادل (36درصد) را مردان  تشکیل می‌دهند.

جدول شماره 1- توزیع پاسخگویان بر اساس جنس

سن پاسخگویان

جدول شماره 2  نشان می دهد که پاسخگویان در چه گروه سنی قرار دارند. از 1190 نفر پاسخگو معادل  ( 18 درصد ) از پاسخگویان بین 21 تا 25 سال،‌  معادل (15 درصد) از پاسخگویان بین 18 تا 20 سال  قرار دارند و معادل ( 6 درصد ) از پاسخگویان  51 تا 60 سال سن دارند.

جدول شماره 2- توزیع پاسخگویان بر اساس سن       

سطح تحصیلات
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 3 از میان 1190 نفر پاسخگو معادل ( 44درصد) در مقطع دیپلم ، معادل (15 درصد )در مقطع لیسانس و بالاتر  و معادل (4 درصد) بی سواد هستند.

جدول شماره 3- توزیع پاسخگویان بر اساس سطح تحصیلات 

منطقه سکونت
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 4 از میان 1190 نفر پاسخگو معادل (49درصد) در مناطق (1و2و3و4و5)، معادل (14درصد) در مناطق (6و7و8و9و10)، معادل (23درصد) در مناطق (11و12و13و14و15) ، معادل (13 درصد) در مناطق (16و17و18و19و20) و معادل (1 درصد) در مناطق (21 و22) سکونت دارند.

جدول شماره 4- توزیع پاسخگویان بر اساس منطقه سکونت

میزان علاقه پاسخگویان به موسیقی
 بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 5 از میان  1190نفر پاسخگو معادل 47 درصد  به مقدار زیاد ، معادل ‌32 درصد  تا حدودی و معادل 9 درصد به مقدار کم به موسیقی علاقه دارند.  معادل 12 درصد به موسیقی علاقه ندارند.  

جدول شماره 5 – توزیع پاسخگویان بر اساس میزان علاقه آنها به موسیقی

پاسخگویان روزانه چقدر موسیقی گوش می دهند؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 6 ، از میان  1084 نفراز پاسخگویان که به موسیقی علاقه دارند، معادل 21 درصد ( نیم تا 1 ساعت ) معادل 19 درصد هر زمان که فرصت کنند، معادل 15 درصد ( 1 تا 2 ساعت )و معادل 14 درصد  کمتر از نیم ساعت روزانه موسیقی گوش می دهند.9 درصد از پاسخگویان تمام ساعات روز موسیقی گوش می دهند.

در تقاطعی که بین سن و ساعات گوش دادن به موسیقی گرفته شد مشخص شد در سنین پایین‌تر ساعات گوش دادن به موسیقی بیشتر است و برعکس در سنین بالاتر ساعات گوش دادن به موسیقی کمتر است، در گروه سنی 16 تا 20 سال اکثریت 1 تا 2 ساعت و در گروه سنی 21 تا 40 سال نیم تا 1 ساعت روزانه موسیقی گوش می‌دهند، گروه سنی 41 تا 60 و 60 سال به بالا روزانه موسیقی گوش نمی کنند و هر زمان که فرصت کنند به موسیقی گوش می دهند.

 جدول شماره 6- توزیع پاسخگویان بر اساس اینکه روزانه چقدر  موسیقی گوش می کنند؟

پاسخگویان چه سبکی از  موسیقی را معمولا گوش می دهند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 7، از میان  1084 نفراز پاسخگویان که به موسیقی علاقه دارند، معادل 37 درصد موسیقی پاپ، معادل 34 درصد موسیقی سنتی، معادل 5 درصد موسیقی کلاسیک، معادل 3 درصد موسیقی محلی و معادل 2 درصد موسیقی خارجی گوش می کنند. معادل 19 درصد اعلام کردند برایشان فرقی نمی کند و همه نوع  موسیقی گوش می کنند به شرطی که خوب و دلنشین باشد.

در تقاطعی که بین سن پاسخگویان و نوع موسیقی که گوش می‌دهند گرفته شد مشخص شد در سنین پایین یعنی 16 تا 30 سال گرایش به موسیقی پاپ بیشتر است و هر چه سن بالاتر می رود یعنی در گروه سنی 31 تا 60 و 60 سال به بالا گرایش به موسیقی سنتی بیشتر می‌شود.

جدول شماره 7- توزیع پاسخگویان بر اساس سبک موسیقی که گوش می‌دهند.

چگونگی اطلاع پاسخگویان از تولید آثار جدید موسیقی
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 8 ، از میان  1084 نفراز پاسخگویان که به موسیقی علاقه دارند ، معادل 38 درصد از طریق دوستان و اطرافیان، ‌معادل 25 درصد از طریق تلویزیون ، معادل 10 درصد از رادیو، معادل 8 درصد از فروشگاه‌های فروش سی‌دی و نوار و ویدئوکلوپ ها و معادل 4 درصد از طریق اینترنت مطلع می شوند موسیقی جدیدی تولید شده است.

جدول شماره 8- توزیع پاسخگویان بر اساس چگونگی اطلاع آنها از تولید اثر جدید.

چگونگی تهیه آثار موسیقی از نظر پاسخگویان
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 9، از میان  1084 نفراز پاسخگویان که به موسیقی علاقه دارند ، معادل 39 درصد از طریق دوستان و اطرافیان، معادل 37 درصد از فروشگاه ها و ویدئوکلوپ‌ها و معادل 4 درصد از اینترنت آثار موسیقی را تهیه می کنند.

معادل 19 درصد از پاسخگویان آثار موسیقی را تهیه نمی کنند و از رسانه‌ها مثل رادیو و تلویزون گوش می دهند.

جدول شماره 9- توزیع پاسخگویان بر اساس چگونگی تهیه آثار موسیقی

پاسخگویان معمولا در چه مکانی موسیقی گوش می دهند؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 10، از میان  1084 نفراز پاسخگویان که به موسیقی علاقه دارند ، معادل 75 درصد در منزل ، معادل 18 درصد در اتومبیل و معادل 7 درصد در محل کار معمولا موسیقی گوش می دهند.

جدول شماره 10- توزیع پاسخگویان بر اساس مکانی که معمولا در آن موسیقی گوش می دهند.

خواننده محبوب شما کیست؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 11، از میان  1084 نفراز پاسخگویان که به موسیقی علاقه دارند ، معادل 56 درصد خواننده محبوبشان از میان خوانندگان مجاز و معادل 20 درصد خواننده محبوبشان از میان خوانندگان غیر مجازاست. 

معادل 22 درصد از پاسخگویان خواننده‌ها برایشان فرقی نمی کند و به خواننده خاصی علاقه ندارند. معادل 2 درصد نیز اعلام نکردند خواننده محبوبشان کیست.

جدول شماره 11- توزیع پاسخگویان بر اساس خواننده محبوب آنها

مدیر طرح: سرور السادات هاشمی

همکاران : شبنم چهره، فریده درفشی،  سمیه گایکانی یگانه

مرکزمطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری