اتحادیه اروپا یک اتحادیه اقتصادی و سیاسی است که 27 کشور اروپایی عضو آن هستند. ریشه تشکیل این اتحادیه را باید در توافقنامه اتحادیه زغال سنگ و فلز جست که در سال 1951 و در پاریس میان 6کشور فرانسه، آلمان‌غربی، ایتالیا، لوکزامبورگ، بلژیک و هلند به امضا رسید. تلاش برای یکپارچه کردن اروپا به امضای پیمان ماستریخت انجامید که موجب شکل گرفتن اتحادیه اروپا از سال 1992 شد. آخرین بار در سال 2009 و در پیمان لیسبون اصلاحاتی اساسی در قانون اساسی این اتحادیه ایجاد شد.
اتحادیه گمرکی اتحادیه اروپا میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا و برخی از کشورهای اطراف برقرار است که براساس آن تعرفه‌های گمرکی برای تجارت بین این کشورها حذف و تجارت آزاد میان آنها برقرار شده است.
برخی مناطق مستقل در اروپا مانند موناکو، واتیکان و سن‌مارینو که پیش از به جریان افتادن یورو از واحد پولی کشورهای دیگر استفاده می‌کردند اجازه یافتند تا از آن پس از یورو به‌عنوان واحد پولی خود استفاده کنند، همچنین این مناطق اجازه ضرب میزان محدودی سکه یورو را دارند.
این توافقنامه در سال 1985 و میان 5 کشور اروپای غربی برای برداشتن مرزها و حذف محدودیت‌های رفت‌وآمد بین کشورها به امضا رسید. اعضای اولیه پیمان شینگن را فرانسه، بلژیک، آلمان‌غربی، هلند و لوکزامبورگ تشکیل می‌دادند که در حال‌حاضر تمام کشورهای اتحادیه اروپا به جز انگلستان و ایرلند به این پیمان پیوسته‌اند. کشورهای دیگری نیز مانند ایسلند، نروژ و سوئیس خارج از اتحادیه اروپا پیمان شینگن را امضا کرده‌اند تا تعداد اعضای آن به 25 کشور برسد.
منطقه اقتصادی اروپا یا همان EEA در سال 1994 و براساس توافقنامه میان اعضای افتا و اتحادیه اروپا پایه‌گذاری شد. طبق این توافقنامه کشورهای عضو افتا اجازه داشتند مانند اعضای اتحادیه اروپا در بازار اروپا نقش داشته باشند، به شرطی که قوانین اقتصادی اتحادیه اروپا را (جز قوانین مربوط به کشاورزی و ماهیگیری) رعایت کنند؛ البته سوئیس به این توافقنامه نپیوست.
نخستین نهادی است که برای یکپارچه‌سازی اروپا شکل گرفت. هدف اصلی این نهاد که چندسال پس از پایان جنگ جهانی دوم، یعنی در سال 1949 ایجاد شد همگرایی بیشتر میان کشورهای اروپایی بود. مقر این شورا در شهر استراسبورگ فرانسه است. 47کشور اروپایی همراه واتیکان عضو شورای اروپا هستند. البته این شورا بیش از آنکه جنبه اقتصادی داشته باشد به خاطر همکار‌ی‌های فرهنگی و به‌خصوص گسترش دمکراسی و حقوق بشر بنا نهاده شد.
پس از تشکیل اتحادیه اروپا، برخی از کشورهایی که عضو این اتحادیه نبودند در سال 1960 تصمیم به تاسیس اتحادیه تجارت آزاد اروپا یا «افتا» گرفتند. اعضای اولیه افتا، اتریش، دانمارک، نروژ، پرتغال، سوئد، سوئیس و انگلیس بودند و اعضای کنونی افتا را ایسلند، لیختن اشتاین، نروژ و سوئیس تشکیل می‌دهند. انگیزه اصلی ایجاد افتا، نگرانی کشورهای عضو آن از کنار گذاشته شدن از اتحادیه اروپا بود؛ انگیزه‌ای که اکنون رنگ باخته است چرا که بسیاری از کشورهای عضو این اتحادیه اکنون به عضویت اتحادیه اروپا درآمده‌اند.
به مجموعه کشورهایی گفته می‌شود که از پول مشترک اروپا استفاده می‌کنند. استفاده از یورو از سال 2002 در میان کشورهای اتحادیه اروپا آغاز شد اما چند کشور عضو اتحادیه اروپا از جمله انگلستان به این پول مشترک نپیوستند. استفاده از پول واحد از انعطاف‌پذیری به کار بردن سیاست‌های پولی میان کشورها می‌کاهد و به همین خاطر منتقدان یورو معتقدند که عامل بحران فعلی یورو نیز عدم‌امکان کشورهای عضو برای به کار بردن سیاست‌های پولی مختص به‌خود است.
