درباره حضور نیروهای خارجی و آینده افغانستان با محمد ابراهیم طاهریان، سفیر سابق ایران در افغانستان و پاکستان گفت‌وگو کرده‌ایم.
شرایط در افغانستان چطور پیش می‌رود؟
آنچه در افغانستان پس از۱۰سال واقع شده این است که بخش عمده‌ای از جغرافیای افغانستان شامل منطقه شرق، جنوب، جنوب غربی و تا حدودی مناطق نزدیک به کابل و مرکز افغانستان هنوز حوزه نفوذ جریان افراط است. جریان افراط هر چند به‌طور رسمی حکومت در دستش نیست اما به لحاظ عملی، قادر به سرباز‌گیری و اعمال اراده خود است. از این بابت باید گفت که جمع جبری کارهایی که در این ۱۰سال انجام شده چه به لحاظ فعالیت‌های نهادهای بومی و چه به لحاظ حضور کشورهای فرامنطقه‌ای چیزی به غیراز توسعه و پایداری ناامنی نیست. از همه این مسائل مهم‌تر این است که چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای هم به‌دلیل ناکارآمدی دولت و حاکمان و بی‌برنامگی و دور باطل حضور نیروهای خارجی در افغانستان پیش رو نیست.
- با توجه به مجموع این شرایط آیا می‌توان گفت که بهبودی در افغانستان ایجاد شده است؟
بستگی دارد در این زمینه شاخص را چطور تعریف کنیم. اگر بخواهیم 3دهه گذشته را در نظر بگیریم، هر مقطع شرایط خاص خود را داشته است. در زمان بعد از کودتا علیه محمد داوود خان و حضور کمونیست‌ها در این کشور جنگ‌های وسیعی به‌وجود آمد. بعد پیروزی مجاهدین بود که به‌دلیل برخوردهایی که بین آنها پیش آمد بیشتر از ۵سال نتوانستند دوام بیاورند. بعد روی کارآمدن جریان افراط و مسلط شدن‌شان بر بخشی از جغرافیای افغانستان پیش آمد که می‌توان آن را یکی از سیاه‌ترین ایام تاریخ افغانستان خواند. پس از اضمحلال جریان افراط و واگذاری قدرت به دولت موقت بود که رئیس دولت فعلی افغانستان به‌عنوان رئیس دولت موقت انتخاب شد.
شاید بتوان گفت این دوره بهترین زمان برای افغانستان بود چون در 2سال حکومت دولت موقت شرایط اقتصادی، امنیتی، فرهنگی، سیاسی و همچنین امید به زندگی و آینده افغانستان در بالاترین حد بود. امروز اما اختلاف بین قوا در افغانستان بیش از حد است. بیش از یک سال از عمر پارلمان جدید می‌گذرد اما به‌دلیل دخالت‌های مستمر قوه‌مجریه وضعیت قوه مقننه مشخص نیست. بعد از شهادت رئیس شورای‌عالی صلح، افکار عمومی خواستار اصلاحات گسترده از قوه‌مجریه است. به‌نظر می‌رسد اکنون وضعیت پیچیده‌تر از هر وقت دیگر است و یک راه برون رفت در دسترس به‌نظر نمی‌رسد. در کنار همه نارسایی‌هایی که در افغانستان وجود دارد به‌نظر می‌رسد که کارکرد نیروهای فرامنطقه‌ای در افغانستان، توسعه و پایداری ناامنی بوده است.
- برخی با توجه به شرایط موجود، شبه نظامیان را برنده جنگ در افغانستان می‌دانند. این نظر چقدر حقیقی است ؟
مسلم است که شرایط موجود، وضعیت باخت- باخت است و برنده‌ای وجود ندارد اما حاصل حضور نیروهای فرامنطقه‌ای در افغانستان در ۱۰سال گذشته در کنار ناکارآمدی دولت این کشور، امروز ارتقای موقعیت جریان افراط است. جریان افراط، اکنون در افغانستان تبدیل به یک واقعیت شده است.
- حملات اخیر به کابل و تنش در روابط افغانستان و اسلام‌آباد چه چشم‌اندازی را برای آینده جنگ در این کشور تعیین می‌کند؟
اظهار نظرهای رئیس دولت افغانستان، واکنش‌های پایداری نیست. وی روز بعد از ترور برهان‌الدین ربانی اعلام کرد که مذاکرات با جریان افراط ادامه پیدا می‌کند اما با خشم افکار عمومی اعلام کرد که به جای مذاکره با جریان افراط، این کشور با اسلام‌آباد مذاکره خواهد کرد. به‌نظر می‌رسد که وضع موجود ادامه پیدا خواهد کرد و این شاید بدترین وضعیت باشد.
