به‌عنوان مثال در دهه گذشته، تشویق و جایزه دادن به صادرات یکی از اقداماتی بوده است که توسط دولت‌ها عملی شده و امید به آن بوده است که صادرات کالاهای غیرنفتی رونق بگیرد و ارز غیرنفتی بیشتری را به کشور وارد کند؛ کاری که جای بررسی‌های لازم درخصوص میزان تأثیرگذاری و کمی شده این حمایت بر صادرات کالاها و خدمات را از ضرورت برخوردار می‌سازد، لیکن در این‌باره نکته‌ای مغفول افتاده است؛ آن هم مقوله پشتیبانی از استمرار صادرات کالاهای غیرنفتی و خدمات است که در پدیده تولید متبلور می‌شود.
به عبارت دیگر، مقدمتاً باید تولیدی وجود داشته و از رونق برخوردار باشد که صادرکنندگان نسبت به عرضه آن در خارج از کشور اقدام و به‌اصطلاح تقاضای خارجی را معطوف به آن کنند. بدیهی است ضعف بنیه تولیدی کشور به‌طور مستقیم موجبات ضعف استعداد و قابلیت‌های صادراتی آن‌را هم فراهم می‌آورد؛ مقوله‌ای که در پیامدهای عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی هم بسیار مهم و تعیین‌کننده است.
از این رو منطقی است اقدام به اعطای جوایز صادراتی به صادرکنندگان، حداقل به تولیدکنندگان کالاها و خدمات هم تسری پیدا کند تا تشویق تولید، موجبات صادرات بیشتر و دریافت جوایز صادراتی را از موضوعیت برخوردار کند.
حتی می‌توان استدلال کرد چنانچه برای کشور این امکان وجود نداشته باشد که هم از تولید و هم از صادرات توأمان حمایت کند، عقلانیت حکم می‌کند که تشویق تولید، جایگزین تشویق صادرات شده و این امیدواری مطرح شود که وقتی کالاهایی برای عرضه به مصرف‌کننده خارجی وجود داشته باشد یا ارائه خدمات صادراتی از قابلیت خوبی برخوردار شود، در آن صورت صادرکننده هم، از قبل صادرات آنها منتفع می‌شود. البته ما مخالف دادن جایزه صادراتی نیستیم مشروط بر اینکه کمبود احتمالی منابع، جایزه صادراتی را جایگزین حمایت‌های مقتضی از تولید نکنند.
هرچند ما ادغام وزارتخانه‌های بازرگانی و صنایع و معادن در یکدیگر را به‌گونه‌ای که اتفاق افتاد اقدامی سیستمی نمی‌دانیم و آن‌را کارکردی از موضع انفعال ارزیابی می‌کنیم و معتقدیم که صرفا تجمیعی از 2 وزارتخانه (و نه ادغامی از آنها) واقع خواهد شد که هزینه‌های آن کمتر از منافع آن نخواهد بود، لیکن امیدواریم که حمایت از صادرات که در قالب جوایز صادراتی، بخش بازرگانی را هدف‌گیری کرده بود، در قالب جدید وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت، وضعیتی مقتضی حمایت از تولید و سپس تشویق صادرات کالاهای تولیدی و خدمات در انواع متفاوت آن را ساماندهی کرده و از سازوکار لازم بهر‌ه‌مند سازد تا اگر جایزه صادراتی واجب می‌نماید مقدمه پرداختن به آن هم که تولید است، واجب تلقی شود.
