چاوز در سرزمین تزارها

چاوز قصد دارد در خلال این ده روز علاوه بر روسیه و بلاروس به کشورهای اوکراین، سوریه، پرتغال، الجزایر، ایران و لیبی سفر کند. مذاکره درخصوص انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای و معاملات تسلیحاتی، از مسائل اساسی‌ای بود که چاوز در روسیه با دولتمردان این کشور درخصوص آنها مذاکره کرد. اما در حقیقت این مسائل تنها بخشی از دستور سفر چاوز است. از مجموع اخبار و گزارش‌هایی که رسانه‌ها درخصوص سفر چاوز به مسکو مخابره کرده‌اند اینگونه برمی‌آید که در حقیقت چاوز قصد داشته در این سفر برخی از اهداف خود را نشان دهد.

روابط روسیه و آمریکا، این روزها در لایه‌های زیرین دچار تنش‌هایی است؛ البته این تنش‌ها اخیرا جای خود را به‌نوعی درک متقابل داده‌اند؛ به‌این ترتیب که روسیه در حمایتی معنادار از آمریکا درمقابل برخی کشورها پاپیش می‌گذارد و از دیگر سو، آمریکا نیز درخصوص تلاش روسیه برای اعمال قدرت و کنترل بر کشورهایی نظیر گرجستان، اوکراین و بلاروس، اقدام ممانعت‌آمیز به عمل نمی‌آورد.

روسیه به خوبی می‌داند که نمی‌تواند به چنین رابطه‌ای برای مدت زمان طولانی اعتماد کند، بنابراین همچنان تلاش می‌کند تا اهرم نفوذ را در کشورهایی که برای آمریکا دردسرساز هستند، حفظ کند. یکی از این کشورها ونزوئلاست. البته روسیه قصد ندارد که بهانه‌ای به دست آمریکا بدهد تا این کشور تعهدات خود را در چارچوب رابطه‌ای که ذکر شد، بشکند. علاوه بر این، به‌نظر می‌رسد که روسیه با دقت تمام تحولات ونزوئلا را رصد می‌کند و متوجه شده که چاوز در داخل، دچار مشکلاتی در جلب نظر مساعد افکار عمومی شده است.

بنابراین روسیه تلاش می‌کند تا با جلب اعتماد رهبران ونزوئلا، جای پای خود را در کشور نفت‌خیزی که یکی از تأمین‌کنندگان اصلی نفت مورد نیاز آمریکاست و به نوعی حیاط خلوت آمریکا محسوب می‌شود، محکم کند.

شاید بتوان گفت که یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سفر چاوز به روسیه، توافق 2کشور درخصوص آغاز به کار رسمی بانک مشترک روسیه و ونزوئلا با مشارکت بانک گازپروم روسیه و بانک خزانه‌داری ونزوئلا باشد. اینگونه به‌نظر می‌رسد که مؤسسات مالی بسیاری در سراسر جهان از بانک گازپروم روسیه به‌عنوان یک نهاد پولشویی استفاده می‌کنند و کمپانی پترولیوس ونزوئلا نیز از این قاعده مستثنا نیست. بانک گازپروم به‌دلیل فعالیت‌های پولشویی‌‌اش در رابطه با برخی کشورها، در فهرست نظارتی وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار دارد. اما ونزوئلا به‌دنبال متحدان بانکی است تا بتواند در مقابل تهدیدها و تحریم‌های آمریکا تاب بیاورد.

از سوی دیگر چاوز در این سفر از مذاکرات با مقامات روسیه درخصوص تأسیس نیروگاه‌های هسته‌ای در ونزوئلا خبر داد. همچنین مذاکراتی میان هوگو چاوز و همتای روسی‌‌اش درخصوص همکاری‌های میان دو کشور در زمینه‌های ساخت‌و‌ساز، کشاورزی و مسکن صورت گرفت. به این ترتیب چاوز می‌تواند به مردمش نوید بدهد که ونزوئلا متحدانی دارد که کمک می‌کنند این کشور بتواند نیازهای قشر فقیر خود را به خوبی برآورده کند.

اوکراین و بلاروس نیز مقصد سفرهای بعدی چاوز بودند. ممکن است اینگونه به‌نظر برسد که اوکراین نیز درخصوص چنین توافقاتی گزینه خوبی برای ونزوئلا خواهد بود اما مسلما بلاروس، متحدی پیچیده و دردسرساز برای ونزوئلاست. اخیرا روابط مسکو و بلاروس بیش از هر زمان دیگری با تنش همراه بوده است. مسکو از بلاروس توقع دارد تا از فرامین کرملین در منطقه پیروی کند اما بلاروس نشان داده است که بیش از آنکه تمایل به فرمانبرداری داشته باشد، دوست دارد تا خودمختار عمل کند و این چیزی نیست که مسکو بتواند آن را بپذیرد. پیش از این مسکو ناخرسندی خود را از این رویکرد بلاروس نشان داده بود اما لوکاشنکو این بار نیز با دعوت از چاوز تلاش کرده است تا خودمختاری خود را بیشتر به رخ روسیه بکشد.

بلاروس به ونزوئلا پیشنهاد کرده است تا درخواست‌های تسلیحاتی خود را به مینسک ارائه کند تا مینسک در عوض نفت ونزوئلا، اقلام تسلیحاتی مورد نیاز ونزوئلا را فراهم کند. اما مسکو از سوی دیگر این مسئله را روشن بیان کرده است که هرگونه توافق و معامله‌ای میان ونزوئلا و بلاروس بدون موافقت روسیه عملی نخواهد بود.

روسیه می‌تواند به راحتی مانع از ورود نفت ونزوئلا به بلاروس شود؛ به این ترتیب که این کشور با توجه به در دست داشتن کنترل خطوط لوله نفت در منطقه می‌تواند به راحتی مسیر صدور نفت ونزوئلا به بلاروس را که از مسیر خط لوله‌های اوکراین و بالتیک می‌گذرد، قطع کند. همچنین اینگونه به‌نظر می‌رسد که روس‌ها تمایل ندارند تا زمانی که مینسک در برابر روسیه می‌ایستد، اسلحه مورد نیاز ونزوئلا از بلاروس تأمین شود.