خودروی جانبازان و وعده‌‌های بی‌پایان

مشخص نیست خودروسازان داخلی که هنوز از تولید یک خودرو با گیربکس اتوماتیک عاجز بوده و هنوز وعده‌های آنان در این‌ زمینه جامه‌عمل نپوشیده است، چگونه توان طراحی خودرویی مناسب برای جانبازان دارند؛ جانبازانی که به‌دلیل ضایعات جسمی متعدد و متنوع نیازمند خودروهایی هستند که دارای استانداردهای خاص معلولین باشد. با این روند خودروسازانی که از رفع معایب خودروهای تولیدی خود عاجزند تا آنجایی که توانسته‌اند برای تولید خودروی مناسب جانبازان وعده داده و تبلیغ کرده‌اند اما هیچ‌گاه به تعهد خود عمل نکرده‌اند.

مرور برخی وعده‌های خودرو سازان برای تولید و عرضه خودروی ویژه معلولین و جانبازان بیانگر مشکلات تامین خودروی مناسب این اقشار در جامعه است. علی‌اصغر سرایی‌نیا، معاون فروش ایران‌خودرو در تاریخ 22/4/87 اعلام کرد: تولید خودروهای ویژه معلولان و جانبازان در ایران‌‌خودرو آغاز شده. این خودروها براساس میزان جراحات افراد، سفارش شده و از نیمه‌دوم امسال به‌تولید انبوه می‌رسد.

مهرداد بذرپاش، مدیرعامل وقت گروه خودروسازی سایپا نیز در تاریخ 23/4/87 گفت: خیلی خوشحالیم که امروز براساس قولی که داده‌ایم چهاردهمین پروژه مجموعه خودروسازی سایپا را به‌مناسبت سی‌امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی افتتاح می‌کنیم. وی اظهار داشت: براساس تفاهم‌نامه‌ای که در 12 آذرماه سال گذشته بین گروه خودروسازی و سازمان بهزیستی کشور امضا شد، امروز 4نوع خودرو که برای استفاده معلولین و جانبازان مناسب‌سازی شده، عرضه می‌شود. وی در ادامه افزود: این خودروها 17 خدمت را براساس نوع معلولیت‌های جسمی که عمومیت دارند ارائه می‌کنند.

احمدرضا وفایی، نماینده پارس‌خودرو در پروژه مناسب‌سازی نیز در تاریخ 22/8/87 اعلام کرد: پارس‌خودرو آماده واگذاری 9500خودرو به معلولان و جانبازان است. وی گفت: با توجه به آگاهی از انتظار چندین‌ساله معلولان و جانبازان برای شروع خط تولید این خودروها، زمان واگذاری آنها را به حداقل رسانده‌ایم تا این افراد بیش از این در انتظار دریافت این خودروها نباشند. این سخنان بخشی از وعده‌های عمل‌نشده خودروسازان داخلی درباره خودروی مناسب جانبازان است که با مباحث مطرح‌ در زمینه واردات خودرو در مجلس شورای اسلامی ‌یکباره عنوان شده تا واردات خودروی مناسب را تحت‌الشعاع قرار دهد.

از سوی دیگر رضا کرمی، مدیرکل وقت تسهیلات بنیاد شهید و امور ایثارگران در مصاحبه با خبرگزاری حیات ادعای تولید خودروی داخلی مناسب با نیاز جانبازان را بی‌اساس دانسته و می‌گوید: مدتی است برخی از خودروسازان داخلی ادعای طراحی و تولید خودروی ویژه و متناسب با وضعیت جسمانی جانبازان را مطرح می‌کنند، این درحالی است که تنها تلاش خودروسازان داخلی محدود به واردات یا تولید نمونه‌ای از اهرم کنترل دستی  گاز و ترمز یا کلاچ اتوماتیک است. اکنون این پرسش مطرح است که چرا خودروسازان داخلی هرازچندگاهی بحث تولید خودروی مناسب جانبازان و معلولین را مطرح کرده و پس از اینکه موضوع واردات خودرو از دستور کار نهادهای متولی خارج شد آنها نیز همه‌چیز را فراموش می‌کنند؟!

علی‌اکبر محرابیان، وزیر صنایع در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا در تاریخ  27/1/89 اعلام کرد: خودروهای مناسب‌سازی‌شده جانبازان از بهترین محصولات است. وی افزود: خودروهای داخلی مناسب‌سازی‌شده، با توجه به محدودیت تحرکی فرد جانباز طراحی شده تا جانبازان بتوانند به‌راحتی از این خودروها استفاده کنند.

هرچند پایگاه اطلاع‌رسانی دولت در تاریخ 18/1/88 ‌هنگام تصویب آیین‌نامه واردات خودروی جانبازان اعلام کرد که دولت برای پاسخگویی به نیاز جامعه معلولان و جانبازان و با توجه به عدم تولید و عرضه خودروهای استاندارد و مناسب برای این قشر جامعه، با واردات بیش از  12هزار دستگاه خودروی ویژه معلولان و جانبازان موافقت کرده است اما این مصوبه با ایرادی که مجلس شورای اسلامی به آن وارد کرد لغو شد و جانبازان همچنان منتظر همت خودروسازان داخلی برای تولید خودروی مناسب  یا عنایات مسئولین به‌منظور واردات خودروی مناسب معلولین هستند تا حداقل از ابتدایی‌ترین امکانات برای تردد و حضور در جامعه بهره‌مند شوند.

کسی پاسخگو نیست

اکنون وسایل حمل‌ونقل عمومی از جمله اتوبوس، مترو و تاکسی، فاقد امکانات لازم برای استفاده جانبازان است. شرایط جسمی محدودیت‌های زیادی به آنان تحمیل می‌کند. حال که شرایط چنین دشوار است، حداقل‌ها را از آنان نگیریم و اجازه دهیم خود بخشی از این مشکلات را مرتفع کنند. صنایع خودروسازی داخلی امکان و توان تولید خودروی مناسب را ندارند. شرایط جانبازان خصوصا جانبازان 70درصد و بالاتر به گونه‌ای است که امکان استفاده از خودروهای معمولی برای آنان وجود ندارد، پس چاره چیست؟

باتوجه به چنین شرایطی هیات وزیران ابتدا در جلسه مورخ 12/3/87 به استناد بند«پ» ماده2 قانون امور گمرکی مصوب 1350 واردات  3هزار و 328 دستگاه خودروی متناسب مشروط به عدم تولید در داخل،‌ عدم انتقال به غیر تا مدت 5سال و به ازای هر دستگاه تا سقف 400میلیون‌ریال معافیت از سود بازرگانی بدون تعیین درصد جانبازی و صرفا با معرفی بنیاد شهید و امور ایثارگران  را تصویب کرد.

مجددا در تاریخ 27/9/87 این هیات به استناد اصل 138 قانون اساسی با واردات هزار و 928 دستگاه خودرو به انضمام قطعات و تجهیزات مورد نیاز برای مناسب‌سازی توسط جانبازان 70درصد به شرط عدم انتقال به غیر تا 5سال و بهره‌مندی از معافیت سودبازرگانی برای جانبازان دوپا یا دودست قطع از مچ و قطع نخاع تا سقف 400میلیون ریال و سایر جانبازان 70درصد تا سقف 300 میلیون ریال با رعایت استانداردهای لازم در خودرو، موافقت کرد.

هیات وزیران برای بار سوم نسبت به گسترش گروه بهره‌مند از این امتیاز اقدام و در جلسه مورخ 11اسفند87 همه جانبازان را به قرار زیر مشمول واردات خودرو دانست و تصویب کرد: جانبازان 50الی 69 درصد تا سقف 250میلیون ریال، جانبازان 35الی 49 درصد تا سقف 200میلیون‌ریال، جانبازان 25 الی 34 درصد تا سقف 150میلیون ریال و جانبازان کمتر از25درصد تا سقف 100میلیون‌ریال  از پرداخت سود بازرگانی به ازای ورود یک دستگاه خودرو و قطعات و تجهیزات مورد نیاز برای مناسب‌سازی معاف هستند.

پس از فراهم شدن مقدمات کار در تاریخ 23فروردین88 مدیرکل مقررات صادرات و واردات وزارت بازرگانی مصوبه  هیات وزیران را برای اقدام به گمرک ایران ارسال و مدیرکل دفتر واردات وزارت اموراقتصاد و دارایی در تاریخ 2اردیبهشت 88 آن را به همه گمرکات اختصاصی ترخیص اتومبیل ابلاغ کرد. اینکه این مصوبات تا چه میزان کارشناسی و برابر قانون بوده است به آن اشاره خواهد شد اما در این میان تاثیرات چنین تصمیماتی در صنایع خودروسازی و عکس‌العمل آنان در بین جامعه و جانبازان به‌سادگی قابل بررسی نبوده و نیاز به مطالعات و پژوهش‌های بیشتر دارد.

با این حال جانبازان با اطلاع از این مصوبات دست به کار شدند تا پس از سال‌ها، مشکلات ترددی خود را با خودروهایی متناسب با وضعیت جسمی خود حل کنند اما هنوز چند ماهی از تصویب این تسهیلات نگذشته بود که در تاریخ 20اردیبهشت 88 هیات وزیران مجددا مصوبه جلسه مورخ 11 اسفند87 خود را لغو و جانبازان زیر 70درصد را از تسهیلات پیش‌بینی‌شده برای واردات خودرو محروم کرد و تا امروز هیچ مسئولی در خصوص تصویب و سپس لغو چنین مصوباتی توضیح نداده و ایثارگران را مجاب نکرده است.

از دیدکارشناسی هم هیچ توجیهی وجود ندارد که هیات  وزیران که معمولا مصوبات آن پس از کارشناسی‌های لازم به تصویب می‌رسد چرا در تاریخ 11اسفند88 چنین مصوبه‌ای داشته و توسط دستگاه‌های اجرایی مقدمات اجرایی آن فراهم شده اما در حالی‌که کمتر از 3ماه از آن گذشته آن را لغو می‌کند. چه کسانی در لغو آن دست داشته‌اند و دلایل لغو چنین مصوبه‌ای چیست؟ حداقل سخنگوی دولت می‌توانست توضیحی در این‌باره داشته باشد.  اما لغو مصوبه واردات خودروی جانبازان زیر70درصد پایان کار نبود.

در حالی‌که فرض بر این بود که حداقل مصوبه واردات خودروی جانبازان 70درصد به قوت خود باقی بماند، آن هم مصون از تعرض نبود. در حالی‌که بخشی از جانبازان 70درصد نسبت به واردات خودرو و سپس ترخیص آن اقدام کرده بودند، برخی در انتظار ترخیص از گمرک بودند و بخش وسیعی از جانبازان 70درصد برای واردات خودرو آماده بودند که در تاریخ 3اسفند88 رئیس مجلس شورای اسلامی طی نامه‌ای به رئیس جمهوری مغایرت مصوبات هیات وزیران  درباره واردات خودروی جانبازان با قانون را اعلام کرد و واردات خودروی جانبازان متوقف شد.

حال چند سوال مطرح است: آیا قبل از تصویب نهایی مصوبات در هیات وزیران، کارشناسی‌های لازم صورت نمی‌گیرد؟ آیا تصویب یک مصوبه و سپس لغو آن در دولت تبعات منفی ندارد؟ آیا رئیس محترم مجلس نمی‌توانست نتیجه بررسی‌ها و مغایرت با قانون را زودتر اعلام کند؟  با این روند تکلیف جانبازانی که از این امتیاز استفاده نکرده‌اند چیست؟