همشهری آنلاین: یخدان یا یخچال میرفتاح با بنایی گنبدی شکل از جمله آثار دیدنی دوره قاجاریه استان همدان به شمار می‌آید.
این بنای تاریخی با ظاهری گنبدی شکل و از جنس آجر در دو کیلومتری جاده ملایر- بروجرد واقع شده است.
یخچال میرفتاح در دوران قاجاریه توسط شخصی به نام میرفتاح ساخته شده و ارتفاع آن از کف تا گنبد ۱۲ متر و از سطح تا منبع ذخیره یخ ۴ متر است.
این یخچال قدیمی دارای دو در، یکی به شکل دهلیز مخصوص ریزش و تخلیه یخ و دیگری در اصلی است که با پلکان به قسمت انتهایی یخدان و محل برداشت یخ منتهی می‌شود.
ضخامت دیوارهای گنبد در قسمت تحتانی ۹۲ سانتی‌متر و در بالا به سه ردیف آجر ۲۰ سانتی‌متری می‌رسد. تنها عامل تزئین بنا دو ردیف آجرکاری است که به طور کمربندی و به ضخامت ۲۲۰ سانتی‌متر داخل بنا را پوشانده است.
مصالح اصلی بنا عبارتند از: سنگ نتراشیده لبه‌دار طبیعی از کف تا سطح و از سطح به بالا و آجرهایی به ابعاد ۵×۲۰×۲۰ سانتی‌متر.
در قسمت بیرونی و داخلی یخدان دو ردیف خشت به کار رفته است که حالت عایق داشته و مانع از نفوذ گرما، در فصل تابستان و ذوب شدن یخ‌ها می‌شده است.
امروزه بعضی از قسمت‌های این بنا تخریب شده که در صورت تعمیر و بازسازی می‌تواند به عنوان یک اثر تاریخی که جاذبه‌های خاص سیاحتی دارد مورد بازدید علاقه‌مندان قرار گیرد و یا به موزه یخچال تبدیل شود.
یخچال میرفتاح در سال 1379 توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره 3242 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
