شهرها رشد کرده‌اند و هر روز نیز به جمعیت آنان افزوده می‌شود و مشکلات هر روز بیش از پیش بر پیکره این مراکز بزرگ اقتصادی اجتماعی و فرهنگی سیطره می‌یابند. امروزه شهرها نماد زندگی مدرن هستند. انسان‌های شهرنشین به مثابه خوابگردانی هستند که در ازدحام دود و آهن زندگی می‌کنند و با مشکلات بی‌پایان دست به گریبانند. شهرهای قرن بیستم سرزمین‌هایی دیگرگونه‌اند.
دیگر در این ازدحام ساختمان‌ها و آسمانخراش‌ها جلوه‌ای از طبیعت نمی‌توان یافت. رشد شهر نشینی بر اقلیم شهرها نیز تاثیرگذار بوده است. در کنار همه این موارد، چاره‌اندیشی برای حل مشکلات شهرنشینی تاکنون نتوانسته است راه به جایی ببرد. از طرفی شهرها جمعیت بسیاری را در خود جای‌داده‌اند و همچنان بر آن افزوده می‌شود. از طرف دیگر کاهش خدمات شهری به‌دلیل تراکم جمعیتی نتوانسته است این مناطق جمعیتی را همچنان به‌عنوان سرزمین رویاها حفظ کند.
شهرها در این قرن که رشدی حیرت آور را تجربه کرده‌اند و هم‌اکنون بیش از 50 درصد جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند به مناطقی پر از مشکلات مختلف تبدیل شده‌اند. حمل‌ونقل عمومی، ترافیک، آلودگی، توزیع نامناسب مراکز فرهنگی و اسکان جمعیت مهاجر از جمله برخی مشکلات شهرها در سال‌های اخیر بوده است اما این سؤال همواره وجود داشت که توسعه شهرها چه چشم‌اندازی در آینده خواهد داشت؟ در واقع نگرانی از توسعه شهری از سویی و رشد جمعیت و در کنار آن رشد کالبدی شهر، زمینه را برای توسعه نامتوازن شهرهای جهان فراهم کرده بود.
شهر مجازی و شهر واقعی
رشد فناوری‌های نوین و گسترش جهان‌های مجازی وسوسه‌ای تازه پیش روی فعالان عرصه‌های مختلف است. در واقع اینترنت و دنیای مجازی توانسته است عرصه‌ای مناسب برای صاحبان کسب و کار به‌وجودآورد؛ عرصه‌ای که مشکلات زندگی واقعی در شهرها را نداشته است. هم از این روست که شهرهای مختلف جهان برای کنترل مشکلات مختلف از جمله آلودگی هوا و ترافیک به استفاده از این عرصه روآورده‌اند و به آن توجهی ویژه دارند.
در واقع شهرهای بزرگ با استفاده از این فناوری راهی نو جسته‌اند برحل مشکلاتی که به‌نظر لاینحل می‌آمد. شهرهایی نظیر نیویورک، توکیو، سئول، دوبی و حتی بسیاری دیگر از شهرها برای بهره‌مندی از دنیای مجازی رقابت سختی را آغاز کرده‌اند که نتیجه آن بی‌تردید حل مشکل شهروندان ساکن در این شهرهاست.
در واقع شهر الکترونیک در پاسخ به پرسش‌های بسیاری ظهور کرد. پرسش‌هایی نظیر؛ شهرها در آینده چگونه خواهند بود؟ مردم چگونه در فرایندهای اداره شهر شرکت خواهند کرد؟ فعالیت اداری افرادی که در شهرها زندگی می‌کنند چگونه خواهد بود؟ تفریحات و سرگرمی شهرها درصورت توسعه کالبدی به چه صورت خواهد بود؟
گام اول
ایران در حال حاضر 7/53درصد کل کاربران اینترنت خاورمیانه را به‌خود ا‌ختصاص داده است. این کاربران عمدتا در شهرهای کشور مستقرند و می‌توانند به‌عنوان کاربران تقریبا جدی اینترنت شناخته شوند؛ کاربرانی که بتوانند نیازهای خود را در جهان مجازی تامین کنند و از خدمات ارائه شده در دنیای مجازی بهره‌مند شوند. در واقع ایران با داشتن 18میلیون کاربر اینترنت از پتانسیل بالایی در ایجاد شهروندان الکترونیک بهره‌مند است؛ شهروندانی که اگرچه ممکن است از دانش روز در عرصه الکترونیک چندان بهره‌مند نباشند اما قادر خواهند بود با توجه به زیرساخت‌های موجود در کشور از خدمات الکترونیک بهره‌مند شوند.
اگرچه هنوز تجارت در دنیای مجازی در کشور به‌صورت جدی شکل نگرفته است و عمده اقدامات در این عرصه وابسته به نهادهای خصوصی بوده و کمتر نهادها و دستگاه‌های دولتی در این امر حرکت کرده اند اما استقبال مردم از تجارت الکترونیک با توجه به زیرساخت‌های موجود قابل توجه است. در واقع اشتیاق شهروندان شهرهای بزرگ در گام اول برای ورود به جهان مجازی پتانسیلی مناسب برای تحقق شهر الکترونیک است.
سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران در این راستا در 3 حوزه زیرساخت، ارائه سرویس‌های الکترونیکی، فرهنگ‌سازی و ارتقای سطح آگاهی کارکنان در حوزه ICT طرح‌های متعددی را اجرا کرده است که تعدادی از آنها عبارتند از:
دفاتر خدمات الکترونیکی شهر: در این دفاتر امور شهرسازی، درآمد و نوسازی، امور ترافیکی و هر‌آنچه شهروند به خاطر آن احتیاج به مراجعه به شهرداری دارد، ارائه می‌شود. در حال حاضر 70 دفتر در سطح شهر تهران ایجاد و مشغول به فعالیت هستند.
مدیریت و کنترل طرح‌ها: از آنجایی‌که اغلب فعالیت‌های شهرداری به‌صورت طرح‌های کوچک و بزرگ و در قالب6 الی 7هزار قرارداد سالانه انجام می‌شود، کنترل و مدیریت مکانیزه این طرح‌ها از نظر پیشرفت فیزیکی و همچنین کنترل و مدیریت مالی طرح، یکی دیگر از طرح‌های تحول‌ساز بوده است که در شهرداری تهران برای نخستین‌بار انجام شد.
سامانه مدیریت فوریت‌ها: هدف از سامانه 137 امکان ارتباط هر شهروند در هر زمان و از هر کجا به شهرداری و درخواست یا اعلام نیاز درخصوص خدمات شهری تحت مسئولیت شهرداری و ارجاع مکانیزه و بدون وقفه به عوامل اجرایی و همچنین کنترل و نظارت و اطلاع رسانی مجدد به شهروند است.
ممیزی مکانیزه شهر تهران: برای جمع‌آوری و به‌روزرسانی اطلاعات وضع موجود املاک، نرم‌افزار مورد نیاز تهیه شد و کارشناسان ممیزی با تجهیزات کامل در حال انجام ماموریت هستند که با توجه به تدابیری که در سیستم شهرسازی اندیشیده‌شده است در آینده نیازی به انجام ممیزی نیست.
سامانه قوانین و مقررات شهری: در راستای یکپارچه‌سازی و تجمع قوانین و مقررات شهری،
اطلاع رسانی به شهروندان و تکریم ارباب‌رجوع، وحدت رویه در اجرای قوانین و مقررات توسط واحدهای اجرایی در شهرداری، تشخیص قوانین و مقررات منسوخ شده ایجاد شده است که نهایتا در سیستم یکپارچه شهرسازی به‌کارگیری خواهد شد.
کاوشگر شهر تهران: برای ارائه سرویس و خدمات الکترونیکی به شهروندان و دسترسی آسان جهت جست‌وجو از طریق نرم‌افزار برپایه اطلاعات مکانی اماکن، معابر و نشانی در شهر تهران، این نرم‌افزار تهیه شده است که از طریق پورتال اینترنتی شهرداری تهران در اختیار عموم گذاشته شده است.
سامانه طرح ترافیک: با توجه به محدودیت آمدوشد در محدوده ترافیکی شهر تهران و نیاز شهروندان به تهیه آرم طرح ترافیک این نرم‌افزار تهیه شد و شهروندان می‌توانند از طریق وب فرم درخواست خود را تکمیل کنند که پس از بررسی توسط سازمان حمل‌ونقل و ترافیک نسبت به صدور آرم طرح ترافیک اقدام کنند.
سامانه آرشیو الکترونیکی: با توجه به حجم پرونده‌های شهرسازی و نوسازی نسبت به اسکن پرونده‌های شهرسازی و نوسازی اقدام شده است که در این حالت تمامی واحدهای اجرایی شهرداری می‌توانند از طریق شبکه شهرداری به مستندات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند و همچنین جهت انجام بازدید، مامورین بازدید می‌توانند با استفاده از تجهیزات سخت‌افزاری بدون حمل لاشه پرونده ماموریت خود را به‌طور کامل انجام دهند.
سامانه یکپارچه شهرسازی: یکی از سرویس‌های این سامانه تشکیل پرونده است که توسط دفاتر خدمات الکترونیکی به کارگیری شده است. به نوعی اجرایی شدن فعالیت‌های دفاتر خدمات الکترونیکی منوط به این سرویس بوده و همچنین امکان مشاهده تمامی اطلاعات شهرسازی به‌صورت تجمیعی وجود دارد.
