رشته‌ای که بدون شک سقف رشته‌های دندانپزشکی بوده و عمدتاً آخرین مرجع برای درمان برخی از پیچیده‌ترین بیماری‌های رشته دندانپزشکی است. سومین کنگره انجمن جراحان دهان و فک و صورت چندی پیش در تهران برگزار شد.
کنگره قبلی این انجمن که دو سال قبل برگزار شد، یکی از بهترین کنگره‌های تخصصی دندانپزشکی طی چند سال گذشته بود و با توجه به پیشینه‌ای که ذکر شد، انتظار تکرار موفقیت چشمگیر کنگره قبلی وجود داشت. سومین کنگره انجمن جراحان دهان و فک و صورت تا حدودی توانست به این مقصود دست یابد.
اپیزود یکم
وقتی خبر برگزاری یک کنگره تخصصی را می‌شنویم یک سئوال همیشگی در ذهن نقش می‌بندد و آن اینکه کنگره مذکور تا چه حد قابل استفاده خواهد بود؟ بخصوص این پرسش وقتی اهمیت می‌یابد که یک دندانپزشک یا پزشک عمومی طرف صحبت باشد.
به هر حال تکلیف یک متخصص کمابیش روشن است؛ وقتی کنگره تخصصی رشته‌ای برگزار می‌شود، طبعاً متخصصان برای تنها همایش ویژه رشته خود دور هم جمع می‌شوند تا از آخرین دستاورد‌های تخصصی رشته مطلع شده و به تبادل یافته‌ها و اطلاعات جدید با سایر همکاران بپردازند.
مثلاً در مورد کنگره جراحان دهان و فک و صورت این قضیه می‌تواند بررسی پیشرفته‌ترین روش‌های جراحی تصحیحی فک یا درمان پیچیده‌ترین شکستگی‌های ناحیه فک و صورت و یا حتی نتایج آزمایش نوعی از مواد قابل کاربرد جراحی روی حیوانات آزمایشگاهی باشد.
روی دیگری از این قضیه به تبادل اطلاعات با سایر رشته‌های تخصصی مرتبط باز می‌گردد که در این کنگره بیشتر از تمام کنگره‌های سال‌های اخیر دندانپزشکی به آن بها داده شده بود؛ به شکلی که حجم نسبتاً زیادی از سخنرانی‌های کنگره به این مسئله اختصاص داشت و توسط متخصصان رشته‌هایی نظیر بیهوشی،گوش و حلق و بینی، چشم پزشکی و اعصاب ارائه شد.
دکتر بیژن اخوان آذری متخصص خوشنام و شناخته‌شده رشته جراحی دهان و فک و صورت و دبیر علمی انجمن جراحان دهان و فک و صورت در این زمینه می‌گوید: «تعامل با متخصص بیهوشی برای هر جراحی ضروری است چون قدم اول هر درمان جراحی محسوب می‌شود.
از سوی دیگر موارد متعددی پیش می‌آید که بیماری با چندین مشکل به جراحی نیاز پیدا می‌کند و لازم است چند جراح با هم بیمار را جراحی کنند. چنین شرایطی به خصوص در بیمارانی که دچار تروما(صدمه) شده‌اند به وفور اتفاق می‌افتد.
پس لازمه یک درمان صحیح و کامل همفکری و همکاری جراحان با یکدیگر است. ما در چنین کنگره‌هایی می‌توانیم با سایر همکاران جراح به تبادل اطلاعات بپردازیم تا در نهایت درمان مناسبی برای بیمار انجام دهیم چون جراحی عمدتاً درمانی مولتی دیسیپلینری(چند وجهی و چند تخصصی) است.»
دکتر حسین بهنیا، دبیر علمی کنگره نیز می‌گوید: «به روز شدن اطلاعات همکاران در زمینه رشته‌های تخصصی مرتبط برای انجام درمانی مناسب ضروری است، در این صورت میتوان با اشراف کامل بر تمام جنبه‌های مرتبط با درمان یک بیمار و تبادل نظر با سایر متخصصان درگیر در این امر اعم از بیهوشی، گوش و حلق و بینی و بقیه رشته‌ها که ارتباط نزدیکی با رشته ما دارند، بهترین درمان ممکن طراحی و اجرا شود. این مسائل به بهترین شکل می‌تواند در چنین کنگره‌هایی به بحث و تبادل نظر گذاشته شود و یکی از اصلی‌ترین اهداف ما در این کنگره دستیابی به همین مسئله بود.»
با چنین رویکردی ارائه مقالات کاملاً تخصصی در کنگره امری واضح به نظر می‌رسید. مقالاتی که اغلب جز جراحان دهان و فک و صورت برای سایر رشته‌ها به خصوص دندانپزشکان عمومی قابل استفاده نبود.
شاید یکی از دلایل حضور کم تعداد دندانپزشکان عمومی و دانشجویان در کنگره به همین قضیه باز می‌گشت. تخصصی بودن مقالات کنگره را دکتر بهنیا کاملاً تایید می‌کند: «تمرکز ما در این کنگره روی همکاران جراحان دهان و فک و صورت بود و قصد داشتیم مقالات تخصصی و جدیدی را برای بهره‌مندی آنها در نظر بگیریم.
در عین حال حضور میهمانان خارجی و سخنرانی‌های آنها مقیاس مناسبی برای سنجش سطح رشته جراحی دهان و فک و صورت در داخل و خارج کشور در اختیار ما قرار می‌داد که به جراًت میتوان گفت اگر از آنها برتر نباشیم قطعاً پایین‌تر هم نیستیم و در بسیاری از ابداعات جراحی همکاران ما در داخل کشور به مراتب برتر و چندین گام جلوتر از خارجی‌ها هستند.»
اما آیا اصلاً در کنگره‌های تخصصی نیازی به طرح گسترده مطالب علمی برای پزشکان عمومی هست یا نه؟ آنچه مسلم است‌این است که درنظر نگرفتن چنین مطالبی و جایگزینی با مطالب صددرصد تخصصی گرچه بارعلمی کنگره را افزایش می‌دهد ولی امکان استفاده را از خیل وسیعی از پزشکان عمومی سلب می‌کند. سئوال دیگر اینکه آیا یک کنگره تخصصی اصلاً باید برای پزشکان عمومی قابل استفاده باشد یا نه؟
دکتر غلامرضا شیرانی متخصص جراحی دهان و فک و صورت و دبیرعلمی کنگره قبلی انجمن جراحان دهان و فک و صورت معتقد است: «به هر حال جهت‌دهی این کنگره اساساً تخصصی است. در عین حال چون در طول سال چندین کنگره به عناوین گوناگون برای دندانپزشکان عمومی برگزار می‌شود شاید طرح گسترده مطالب عمومی چندان ضرورتی نداشته باشد، اما نباید از یاد برد که ما تنها جراحان وابسته به دندانپزشکی هستیم و به نوعی دندانپزشک هم محسوب می‌شویم.»
اپیزود دوم
معضل دائمی تمام کنگره‌های رشته‌های پزشکی بحث اعصاب خردکن محل برگزاری و تدارکات اجرایی است که ظاهراً به مشکلی ابدی و لاینحل تبدیل شده است.
نخستین و اصلی‌ترین مشکل بحث فضای برگزاری کنگره است.
ما فاقد فضاهای مناسب به تعداد کافی برای اینگونه همایش‌ها هستیم؛ جایی که گنجایش تعداد بالای شرکت‌کننده را داشته باشد، محل پارک خودرو آن وسیع باشد، امکانات سمعی و بصری مناسبی داشته باشد، برای برپایی نمایشگاه مواد و تجهیزات واجد فضای کافی و مطلوب باشد و امکان اجرای برنامه‌های عملی روی بیمار با رعایت اصول کنترل عفونت و امکان استفاده شرکت‌کنندگان میسر باشد و یک نکته مهم اینکه هزینه خیلی سنگینی را بر انجمن‌ها که اغلب غیر دولتی هستند تحمیل نکند.
با این تفاسیر به جرات میتوان گفت هیچ محلی که واجد تمام این امکانات باشد وجود ندارد. شاید برخی سالنها برای برپایی کنگره‌های کوچک مناسب باشد اما با افزایش تعداد شرکت‌کنندگان اغلب سالنها جوابگو نیستند.
سالهاست که بحث احداث یک محل اختصاصی برای برگزاری کنگره‌های پزشکی مطرح است اما این مسئله صرفاً در حد حرف باقی مانده است. اغلب انجمن‌ها نمی‌دانند سال بعد کنگره‌شان کجا برگزار خواهد شد و به همین دلیل نمی‌توانند تاریخ دقیق برگزاری کنگره را اعلام کنند.
در نتیجه علاقه‌مندان هم برای برنامه‌ریزی و شرکت در کنگره دچار سردرگمی می‌شوند. تازه بعد از تمام این چالش‌ها مشکلات کوچک و بزرگ اجرایی خود کنگره پیش می‌آید که ربطی به تخصص برگزارکنندگان ندارد و به راحتی می‌تواند کل زحمات چندین ماهه دست‌اندرکاران را لوث کند.
به طور مثال سالن محل برگزاری سومین کنگره انجمن جراحان دهان و فک و صورت محلی زیبا و خوش‌منظره و خوش آب و هوا بوده و در محلی نسبتاً آرام و به دور از هیاهو قرار داشت، اما همین محل گنجایش تعداد زیاد شرکت‌کننده را نداشت. افزایش تعداد افراد مشکل جای پارک برای خودروها را به دنبال داشته و سر آخر اینکه این سالن فاقد یک محل متمرکز وسیع برای برگزاری نمایشگاه مواد و تجهیزات است.
به گفته دکتر بهنیا، با توجه به گرایش تخصصی کنگره، نمایشگاه هم بیشتر محملی برای عرضه محصولات تخصصی رشته جراحی فک و صورت بود اما همین عدم تمرکز و پراکندگی غرفه‌ها کمابیش باعث سردرگمی بازدید‌کنندگان شده بود.
گویا مشکلات تدارکات و اجرا دیگر به جزء لاینفک تمام کنگره‌های ما تبدیل شده است؛ چاره‌ای نداریم جز اینکه امیدوار باشیم بالاخره روزی این معضلات برطرف شود. شاید هم اصلاً نباید بیش از این هم انتظار داشته باشیم.
سومین کنگره جراحی دهان و فک و صورت به رغم برخی کاستی‌ها از بعد اجرایی قابل قبول و حتی بالاتر از بسیاری کنگره‌های مشابه قرار می‌گرفت ولی بدون شک تا چنین مشکلاتی وجود داشته باشد امکان بهره‌مندی تمام و کمال از مطالب علمی کنگره هم میسر نخواهد شد.
