یکی از دلایل آن می‌تواند این باشد که طی چندین دهه گذشته تلاشی برای ثبت اتفاقات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گذشته در کالبد شهر صورت نگرفته است و کسی با دیدن گوشه و کنار آن، نشانی از آن رویدادها نمی‌بیند؛ رویدادهایی نظیر ملی شدن صنعت نفت، معاهده تهران میان متفقین، نهضت مشروطه و سرانجام انقلاب اسلامی.
شاید از همین رو باشد که اعضای شورای اسلامی شهر تهران اخیرا به فکر ساماندهی محورها و پهنه‌های مربوط به وقایع انقلاب افتاده‌اند؛ حرکتی که می‌تواند بخشی از وقایع تهران را از خاطرات شهروندان به کالبد شهر منتقل کند.
احمـد مسـجد جــامعی، رئیـس کمـیسـیون فرهنگی- اجتماعی شهر تهران درباره ساماندهی محورهای انقلاب در تهران توضیح می‌دهد: انقلاب که رویداد بسیار مهمی برای کشور ما و حتی جهانیان بود، بخشی از هویت تهران محسوب می‌شود، به همین دلیل حفظ بخشی از بناها و خیابان‌های شهر به‌عنوان میراث فرهنگی انقلاب حرکتی است که در مدیریت شهری از جایگاه خاصی برخوردار است.
سی‌امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی بهانه خوبی بود تا زمینه توجه به این موضوع فراهم شود. این عضو شورای شهر تهران معتقد است که یکی از دلایلی که او و همکارانش را بیشتر به ساماندهی محورهای انقلاب ترغیب کرد این بود که این محورها با مراکز فرهنگی تهران همپوشانی دارد. او خیابان ایران را به‌عنوان نمونه مطرح می‌کند که امام(ره) پس از ورود به تهران در سال 57، ابتدا به مدرسه علوی در آن خیابان رفتند. مسجد جامعی می‌گوید: پیش از هر چیز نام این خیابان(ایران) برای استقرار امام(ره) در چنین خیابانی نام با مسمایی بود چرا که امام(ره) به خیابان ایران رفتند و در واقع از آن موقع این خیابان به قلب ایران تبدیل شد. ضمن اینکه گذر از این خیابان هم یک فضای فرهنگی را برای عابران تداعی می‌کرد.
او توضیح می‌دهد که ابتدای این خیابان منزل مرحوم استاد یحیی مهدوی و برادر ایشان، که هر دو از دانشمندان بزرگ دوره خویش بوده و مجموعه آثار بزرگ علمی و تاریخی از خود به جای گذاشته‌اند، قرار دارد. در انتهای خیابان هم دانشکده هنر قرار داشته که در حال حاضر تغییر کاربری پیدا کرده ولی می‌توان آن را به موزه هنرهای انقلابی تبدیل کرد. در همین خیابان مدارس نمونه کشور و مساجد و حسینیه‌ها قرار دارد.
همچنین باید گفت که پس از استقرار حضرت امام خمینی(ره) در مدرسه علوی، اولین بار صدای رادیوی انقلاب اسلامی هم از آنجا شنیده شد و بسیاری از نهادهای انقلابی در آنجا شکل گرفت. از سوی دیگر یک ضلع این خیابان به میدان بهارستان متصل می‌شود که حوزه تحولات بسیاری در تاریخ معاصر ایران بود. تمام اینها باعث شد تا شورای شهر تهران این پهنه را به‌عنوان یکی از پهنه‌های تاریخی تهران در نظر بگیرد.
خیابان دیگری که در رویدادهای انقلاب نقش محوری داشت و ثبت آن پیشنهاد شد، به گفته مسجد جامعی، خیابان انقلاب بود؛ خیابانی که چنان در رویدادهای سال 57 نقش پررنگی داشت که نام «انقلاب» را به‌خود گرفت. این خیابان همچنان که او می‌گوید، هم یکی از محورهای انقلاب و هم یک فضای کاملا فرهنگی است؛ این خیابان با وجود کتابفروشی‌ها، انتشاراتی‌ها و مراکز آموزشی به بازار دائمی کتاب و مراکز آموزشی تبدیل شده و علاوه بر آن، مراکز فرهنگی- هنری مهمی هم در آن قرار گرفته است.
رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران توضیح می‌دهد: کالج البرز، دانشگاه تهران، دانشگاه هنر و معماری، دانشگاه آزاد، خانه کتاب، مؤسسه نمایشگاه‌ها، تئاتر شهر و سینماها و فضاهای فرهنگی دیگر در خیابان انقلاب فضایی را تشکیل داده‌اند که مجموعا ما را به این نتیجه می‌رساند که محورهای انقلاب در تهران با محورهای فرهنگی شهر، همپوشانی دارد. بنابراین نام خیابان انقلاب نیز در سند ساماندهی محورهای انقلاب ثبت شد.
مسجدجامعی با ذکر نام تئاترشهر در هنگام ارائه توضیح در مورد خیابان انقلاب، به مورد جالب توجه دیگری نیز اشاره می‌کند و آن «گذر رودکی» است. پیشتر در خبرها خوانده بودیم که شهرداری تهران و شورای شهر به‌دنبال ایجاد یک گذر فرهنگی در محدوده میان تئاتر شهر و تالار وحدت هستند، اما جزئیات این طرح و اهداف آن جسته و گریخته به گوش رسیده بود. این عضو شورای شهر در این‌بار می‌گوید: تئاترشهر و تالار وحدت، که در فاصله اندکی از یکدیگر قرار گرفته‌اند، طی دهه‌های گذشته شاهد مهم‌ترین رویدادهای هنری و فرهنگی کشور بوده‌اند؛ جشنواره‌های بزرگ بین‌المللی در این فضاها برگزار شده و نام اینها را حتی به جهانیان شناسانده است. این موضوع مدیریت شهری را برآن داشته که این محدوده را به‌عنوان یک منطقه کاملا فرهنگی- هنری با نام «گذر رودکی» ساماندهی کند.
آن‌چنان که او توضیح می‌دهد، در این طرح قرار است بخشی از فضای محدوده تئاترشهر به تالار وحدت باز شده و خیابان‌های این مسیر هم سنگفرش شود، فضا بازپیرایی شود و بخشی از کاربری‌ها به مشاغل فرهنگی داده شود تا به‌مرور حرفه‌های مرتبط هم مانند استودیوها، فروشگاه‌های کالاهای فرهنگی، گالری‌ها، کافه‌های سنتی و کافی‌شاپ و... به این محل جذب شوند و یک منطقه کاملا فرهنگی- هنری را تشکیل دهند.
یکی دیگر از محورهایی که برای ساماندهی به‌عنوان محور انقلاب، مدنظر احمد سجدجامعی و همکارانش قرار گرفته، محور جماران است. این پهنه هم در تحولات انقلاب نقش مهمی داشته و از این‌رو نیازمند ساماندهی و تلاش برای حفظ هویت است.سرانجام به میدان آزادی می‌رسیم اگر چه به‌عنوان دروازه تمدن جدید طراحی شده بود اما به یکی از نمادهای انقلاب تبدیل شد. مسجدجامعی در مورد آن می‌گوید که حتی نام آن را مردم خود، تغییر داده، نام جدید را انتخاب کردند و «آزادی» روی آن ماند و توضیح می‌دهد که این اتفاق نشان داد که نام‌ها را مردم ماندگار می‌کنند نه حکومت‌ها.
همانطور که او می‌گوید، این میدان به یکی از مراکزی تبدیل شد که بسیاری از رویدادهای 3 دهه انقلاب در آن به وقوع پیوست بنابراین در میان فضاهایی قرار گرفت که می‌بایست ثبت و ساماندهی شود.
البته کارهایی در مورد مرمت، ساماندهی فضای داخلی و آرام‌سازی پیرامون آن در سالی که گذشت صورت گرفت اما هنوز طرح‌هایی برای تکمیل این کارها در دست طراحی و اجراست. در این میان باید به بهشت زهرا و مکانی که امام(ره) برای اولین بار پس از ورود به ایران سخنرانی کرد، اشاره‌ای هم داشت. این مکان هم جانمایی شده و برنامه‌هایی برای آن درنظر گرفته شده است.
مسجدجامعی لازم می‌بیند که به موضوع‌هایی مرتبط با ساماندهی محورهای انقلاب هم اشاره کند. یکی از آن موضوع‌ها هم اجرای طرح بزرگ تپه‌های عباس‌آباد است که قرار است این منطقه را به یک پهنه فرهنگی- هنری- تاریخی بزرگ تبدیل کند.
او می‌گوید: اجرای طرح‌های فرهنگی در مجموعه عباس‌آباد یکی از طرح‌های ویژه‌ای بود که امسال به تصویب رسید و امیدواریم که با بهره‌برداری از طرح‌های فرهنگی آن نظیر باغ‌هنر، باغ شعر، باغ کتاب، باغ‌علم، باغ فردوسی، باغ خلیج‌فارس، باغ نوروز و... که هویت و فرهنگ ایران را تداعی می‌کنند و همچنین سالن بزرگ 5 هزار نفری، یک فضای بزرگ فرهنگی گردشگری به همراه فضای سبز وسیع در قلب تهران به شهروندان تحویل داده شود. مسجدجامعی امیدوار است که بهره‌برداری از بخش‌هایی از این مجموعه بزرگ به‌زودی آغاز شود.
اقداماتی برای ساماندهی
ساماندهی محورهای انقلاب اسلامی در تهران مستلزم اقداماتی است که مسجدجامعی بخشی از آنها را بر‌می‌شمارد. او در مورد خیابان ایران می‌گوید: حفظ بناهایی که نسبت مستقیم با انقلاب دارد و ثبت آنها به‌عنوان میراث فرهنگی، ایجاد ظرفیت‌ها و فضاهای جدید در آن خیابان مانند تبدیل دانشکده هنر سابق به موزه هنر انقلاب و حفظ کتابخانه‌های موجود در آن محل از طرح‌هایی است که مدنظر قرار گرفته است. ضمن اینکه نماد‌‌ها و نشانه‌های موجود در آن خیابان که یادآور آن تاریخ است حفظ شده و طراحی‌های محیطی مناسب در آن محور انجام شود.
برای گذر رودکی هم علاوه بر ایجاد پیاده‌راه و سنگفرش کردن خیابان، ایجاد تاسیسات و فضاهای عمومی متناسب در نظر گرفته شده است. این عضو شورای شهر همچنین در مورد ارائه تسهیلاتی به فعالیت‌های فرهنگی در این منطقه توضیح می‌دهد که می‌تواند به این فعالیت‌ها در گذر رودکی رونق داده و مشاغل مرتبط را نیز به آن محل بکشاند.
موضوع لازم به توضیح دیگر هم در نظر گرفتن یکی از میدان‌های هر یک از محورها به‌عنوان میدان پرچم است تا پرچم ایران به‌طور نمادین در آن نصب شده و به اهتزاز درآید. باید گفت که مطالعات برخی از این محورها نظیر محور «گذر رودکی» انجام شده و در مورد برخی هم طراحی‌ها صورت گرفته است.
احمد مسجدجامعی لازم می‌بیند توضیح دهد که بازگشت فضای فرهنگی به مراکزی که اینک تجاری شده‌اند و دمیدن دوباره روح نشاطی که در دوره انقلاب در این مکان‌ها وجود داشت از اهداف اجرای چنین طرح‌هایی است. آغاز طراحی و اجرای چنین برنامه‌هایی امیدوارکننده است، از آن رو که شاید بتوان به مرور تمام فضاهای مرتبط با رویدادهای تاریخ معاصر ایران و جهان را که در تهران رخ داده تا جایی که می‌شود حفظ و ساماندهی کرد، چنان که نیاز نباشد برای توصیف هویت جایی مثل میدان بهارستان و بناهای اطراف آن، کتاب‌های قطور تاریخی و راهنماهایی از این دست به همراه برد؛ امیدوارکننده است از آن رو که این نگاه در مدیریت شهری جای خود را باز می‌کند که شهر و هویتش را از پشت تریبون نمی‌شود شناخت، شهر خود باید بگوید.
