معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صبح دیروز در نشست خبری این جایزه گفت: «ما چیزی نزدیک 15هزار عنوان کتاب را در جریان جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران قابل داوری دانستیم؛ یعنی این 15هزار عنوان از قابلیت‌هایی برخوردارند که در داوری می‌توانند بررسی شوند.»
به گفته محسن پرویز، این تعداد کتاب نشان‌دهنده رشد 50درصدی آمار کتاب در طول سال گذشته است. پرویز افزود: «در سال‌های گذشته، 7هزار عنوان در این جایزه بررسی می‌شد که امسال بنا به دلایلی دوبرابر شده است.»
پرویز مهم‌ترین این دلایل را این طور شرح داد: «دقت داشته باشیم که در این رشد، آزادی بیان و فراهم آمدن نشر آرا و نظریات و بیان آزادانه اندیشه‌ها بی‌تأثیر نبوده است. اینکه اندیشمندان فرصتی یافتند که آثار خود را نشر دهند، مدیون جمهوری اسلامی ایران و به برکت پیروزی انقلاب اسلامی و همکاری مدیریت‌های کلان در نظام جمهوری اسلامی ایران با اندیشمندان این مرز و بوم است.»
البته مراد پرویز از این رشد، بیش از رشد سال گذشته، رشد انتشار کتاب در سال‌های پس از انقلاب بوده است؛ موردی که قرار است در کتاب سال 26، بخش ویژه‌ای را به‌خود اختصاص دهد: «به برکت انقلاب اسلامی ایران، رشد چشمگیری در تعداد آثار مکتوب منتشرشده داشته‌ایم که نسبت به گذشته، 100برابر افزایش چاپ تعداد عناوین کتاب را در 30 سال اخیر شاهد بوده‌ایم و این مرهون تلاش اندیشمندان و اهالی علم و هنر در ایران است و به هیچ‌وجه نباید آن را با فعالیت‌هایی که در حوزه اجرایی اتفاق افتاده است، ارتباط دهیم.»
پرویز ادامه داد: «این بحث از نظر مسئولان تفاخری نیست؛ صرفا گزارش کار است. اینکه بگوییم تعداد آثار افزایش یافته است و به این موضوع تفاخر کنیم، اینگونه نیست. درصدی از آثار منتشرشده در ایران، آثار قابل تأملی هستند.»
در این زمینه، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب و مجری کتاب سال جمهوری اسلامی ایران توضیح بیشتری داد: «به مناسبت سی‌امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، تصمیم بر این شد تا کتبی که در 30 سال انقلاب در حوزه انقلاب اسلامی تدوین شده‌اند، انتخاب و داوری و به آنها جایزه داده شود.
2هزار عنوان کتاب در این حوزه داوری شد که در بخش‌های شخصیت و سیره امام(ره)، ایثار، جهاد و شهادت، اندیشه سیاسی انقلاب اسلامی و تاریخ‌نگاری و مستندنگاری انقلاب اسلامی، با داوران مجزا، برگزیدگان مشخص شده‌اند.»
بحث همیشگی داوری
محمدعلی رمضانی درباره زمان صرف شده درباره داوری‌های امسال اظهار‌داشت: «بیش از 15هزار نفرساعت در جایزه کتاب سال امسال، داوری صورت گرفت و هر داور برای هر کتاب 10 ساعت وقت صرف کرده است.»
این میزان زمان اگرچه اصلا زیاد نیست، اما از اساس اهمیت چندانی هم برای اهالی کتاب ندارد و به قول پرویز شاید بیش از هر چیز یک گزارش کار ساده باشد.
آنچه هر سال همه منتظر شنیدنش هستند، اسامی داوران است و اینکه آیا در بخش‌های شعر و داستان هم برگزیده خواهیم داشت یا خیر؟ رمضانی برای نخستین بار صراحتا گفت: «اسامی اعلام خواهد شد و امر پنهانی وجود ندارد.»
و نیز: «امسال جایزه کتاب سال به همراه بخش ویژه، بیش از 20 برگزیده دارد که در میان آنها، برگزیده شعر و داستان هم وجود دارد.»
با این حال، پرویز که رئیس بالادست رمضانی است، کمی متفاوت در این باره سخن گفت. پرویز درباره برگزیده بخش‌های شعر و داستان گفت: «باید بگویم در حوزه‌های مختلف جایزه کتاب سال، به عناصر مختلفی که می‌تواند کتاب را برجسته‌تر کند، امتیاز داده می‌شود. در حوزه شعر و داستان نیز این اتفاق می‌افتد، اما حداقلی برای آن در نظر گرفته شده است.
نباید به‌گونه‌ای باشد که در بعضی از حوزه‌ها، داوران گشاده‌دستانه و با اغماض امتیاز دهند و در بعضی از حوزه‌ها، سختگیرانه عمل کنند که نتیجه این امر، تفاوت نتایج اعلام‌شده باشد. یکدست کردن داوری در حوزه‌های مختلف، باید در نظر گرفته شود؛ هرچند ممکن است در بعضی از حوزه‌ها، امسال کتاب برگزیده‌ای مانند سال‌های گذشته نداشته باشیم.»
ماجرا ادامه دارد
اما ماجرای معرفی‌کردن یا نکردن برگزیده، ادامه پیدا کرد تا رسید به جایزه گلشیری و بیانیه و... محسن پرویز البته خیلی ساده مسئله را برگزار کرد و گفت: «من بیانیه‌ای ندیدم و چون ندیده‌ام، نمی‌توانم اظهارنظر کنم و چون از مقدمات اطلاعی ندارم، نمی‌توانم قضاوت و اظهارنظری داشته باشم.»
با این حال، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که با ایسنا سخن گفته است، گفت: «معرفی نکردن برگزیده از سوی جوایز، به ظرفیت فرهنگی کشور لطمه‌ای نمی‌زند. قضاوت آنها به‌خودشان مربوط می‌شود و من فکر نمی‌کنم کسی از چنین قضاوتی درباره همه جامعه فرهنگی ما احساس خوبی داشته باشد.»
محمدحسین صفار هرندی ادامه داد: «ممکن است در میان 50 موضوع مورد بررسی در داوری‌ها، اثری به قله نرسد که به‌عنوان برگزیده معرفی شود و از همین‌رو، در حد آثار تقدیری معرفی می‌شوند و گفته می‌شود آثار خوبی هستند.
در همه حوزه‌های فرهنگی، گاهی مواقع برگزارکنندگان جوایز می‌گویند اثری شایسته دریافت سیمرغ یا معرفی شدن به‌عنوان اثر برگزیده نداشته‌ایم و در واقع، قضاوت‌کننده‌ها در این زمینه معمولا استوانه‌های اصلی حوزه فرهنگ در کشور هستند و ممکن است گاهی در ارزیابی نهایی به نتیجه نرسیم؛ چنانچه این را در جایزه کتاب سال شاهد بوده‌ایم.»
