برای آگاهی از این تحول با غلامحسین حسنتاش کارشناس انرژی گفت‌وگو کرده‌ایم.
- آیا تشکیل مجمع کشورهای صادرکننده گاز اقدامی مثبت و مؤثر برای کشورهای صادرکننده گاز است؟
بی شک این اقدام مثبت است و به همین دلیل چند سالی است که کشورهای صادرکننده گاز پیگیر آن بوده‌اند. مقدمات این کار حدود5 سال است که برنامه‌ریزی شده‌است.
حداقل سابقه‌ای که من به خاطردارم این است که پیشنهاد آن را ایران ارائه کرد و در دولت هشتم کشورهای صادرکننده گاز نخستین اجلاس را در تهران برگزار کردند.
در همان زمان هم اصرار براین بود که اوپک گازی یا اوجک یا غیره مطرح نشود. سازمان کشورهای صادرکننده نفت اوپک در شرایط خاص تاریخی تشکیل شده بود و آن شرایط دیگر وجود نداشته و ندارد.
- اساسنامه این مجمع را با چه شکل و ساختاری طراحی کرده‌اند؟
من این اساسنامه را ندیده‌ام و جزئیات آن را نمی‌دانم. باید دید که اساسنامه برای یک سازمان نوشته شده است یا به شکلی مانند منشوری است که برای همکاری تدوین شده است.
اگر سازمانی باشد باید در آن نظام تصمیم‌گیری و حق رای و برخی ضرورت‌های سازمان دیده شده باشد که پس از انتشار احتمالی این اساسنامه مشخص خواهد شد.
- از هنگام طرح این ایده اغلب کارشناسان تاکید می‌کردند که بازار گاز با بازار نفت متفاوت است؟
بله، بازار گاز متفاوت از نفت است. گاز هنوز بازاری منطقه‌ای دارد و قیمت آن منطقه‌ای است. این ناشی از مشکلات انتقال گاز چه با خط لوله و چه از طریق ایجاد تاسیسات مایع‌سازی گاز است. در واقع گاز هنوز بازار جهانی ندارد و کالایی نیست که اگر قیمت در نقطه‌ای بالا رفت در نقاط دیگر نیز قیمت تحت‌تأثیر این تحول تغییر کند و افزایش یابد.
البته بازارهای مشترک و رقابت‌هایی که برای صادرات گاز وجود دارد و همکاری‌هایی که امکان‌پذیر است، ایجاد این سازمان را ضروری می‌کند. در حال حاضر قیمت گاز از قیمت نفت خام تبعیت می‌کند و با تاخیری از تحولات بازار نفت تاثیر می‌پذیرد.
البته ممکن است در بلند مدت هم قیمت گاز به‌نحوی مستقل از نفت عمل کند و این قابل تصور است.
- از نظر شما تا چه حد به روسیه می‌توان امیدوار بود؟
بله، این تردید وجود دارد. روسیه از دوره دوم ریاست‌جمهوری ولادیمیر پوتین به بعد آشکارا از ابزارهای مختلف از جمله گاز قصد استفاده و بهره برداری سیاسی دارد. این کشور خواهان آن است که بازار گاز اروپا را به‌صورت انحصاری در اختیار بگیرد و به‌خصوص پس از مسائل گرجستان این تلاش‌ها شدید‌تر شده است.
روسیه از ابتدا همکاری وسیعی با مجمع کشورهای صادرکننده گاز نداشت ولی در این مدت همکاری خود را بیشتر کرده است؛ حتی این کشور برای همکاری با اوپک نیز اعلام آمادگی کرده است. باید انتظار کشید و دید که آیا سیاست روسیه مقطعی و برای بیرون‌راندن رقباست یا درازمدت.
- انتخاب قطر به‌عنوان مرکز این مجمع درحالی که کشور ما تهران را به‌عنوان مرکز دبیرخانه پیشنهاد داده بود و روسیه سن‌پترزبورگ را، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این کمی امیدوار‌کننده است که نفوذ و محوریت روسیه را کاهش می‌دهد. ولی به هر حال نباید انتظار زیادی از این مجمع داشت. هنوز این نهاد در مرحله گفت‌وگو و نزدیک شدن دیدگاه‌هاست. به این مسئله باید بلندمدت نگاه کرد.
برای رسیدن به شرایط مطلوب شکل‌گیری این سازمان و امکان ایفای نقش مؤثر در استاندارد کردن قراردادها و قیمت گاز باید 7 تا 10 سال انتظار کشید.
