او که متولد سال 1334 اهواز است، در نوجوانی به سینمای آزاد اهواز پیوست و اولین فیلم‌های کوتاه خود را در سال‌های قبل از انقلاب کارگردانی کرد. پس از انقلاب در چند فیلم کیانوش عیاری دستیار کارگردان بود. سال 1381 اولین فیلم بلند خود «زیستن» را کارگردانی کرد. فیلم‌برداری خاک سرد سال 1384 شروع شد.
قصه این فیلم در باره زلزله بم و تلاش یک نوجوان برای نجات جان خانواده‌اش است. در عین حال محمدرضا فروتن هم در این فیلم نقش یک جوان روستایی چاه‌کن را بازی می‌کند که در منطقه گرفتار شده است. دوچرخه به بهانه موفقیت خاک سرد در جشنواره رشد (دریافت تندیس زرین برای برگزیده اول در بخش داستانی بلند)، گفت‌وگویی با رضا سبحانی کارگردان این فیلم انجام داده است.
- آیا به موضوع فیلم علاقه‌مند هستید که در باره آن فیلم ساختید؟
وقتی یزدان عشیری طرح قصه را به من داد، آن را پسندیدم. نگاه خوبی به موضوع زلزله داشت و یک نوجوان هم شخصیت مرکزی آن بود. همراه او به منطقه زلزله‌زده رفتیم و در باره این مسئله تحقیق کردیم. این تحقیق‌ها باعث شد تغییراتی در سوژه به وجود بیاوریم. آن منطقه کویری بود و در چنین مکانی آب برای آدم‌ها ارزش حیاتی و زیادی دارد. در این شرایط ما یک شخصیت چاه‌کن خلق کردیم که به دنبال آب است. او از پدر خود شنیده که در زیر خاک کویر، آب وجود دارد و می‌خواهد راه پدرش را ادامه دهد و این موضوع برای او حکم یک آرمان را پیدا کرده است. در چنین اوضاع و احوالی است که زلزله همه چیز را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
ارسلان قاسمی ، بازیگر نوجوان خاک سرد/ عکس ها : مهرشاد کارخانی
- در فیلم‌نامه تغییر زیادی دادید؟
فیلم‌نامه وارد مسیری شد که باورهای فرهنگی مردم منطقه را هم در خودش داشته باشد. اگر برای تحقیق به محل نمی‌رفتیم، شاید هیچ‌وقت متوجه این موضوع و لزوم تغییرات نمی‌شدیم. قصدم فقط این نبود که بحث زلزله را مطرح کنم و یک فیلم تأثربرانگیز بسازم. هنگام نوشتن فیلم‌نامه، باورهای آن آدم‌های کویری مورد نظرم نبود.
- کار با بازیگر نوجوان فیلم سخت بود؟
نه خیلی زیاد. او قبل از خاک سرد، تجربه یک کار تلویزیونی داشت. سر صحنه خیلی خوب بازی کرد. فیلم‌نامه را کاملاً برایش توضیح داده بودم و او خیلی خوب می‌دانست جلوی دوربین باید چه‌کار کند. مشکل اصلی گرمای خیلی زیاد محل فیلم‌برداری بود که کار را برای همه ما سخت کرده بود. ما در تیرماه و در گرمای 50 درجه کار می‌کردیم. با این همه قاسمی نقش خود را خیلی خوب بازی کرد و گلایه‌ای نداشت. به نظرم او استعداد فوق‌العاده‌ای دارد و می‌تواند در آینده بازیگر خیلی خوبی شود.
- فیلم‌برداری در خود محل چه مشکلاتی داشت؟
طرح خاک سرد هفت ماه پس از زلزله نوشته شد، ولی خود فیلم دو سال پس از آن جلوی دوربین رفت. وقتی برای فیلم‌برداری رفتیم، بافت شهر کاملاً تغییر کرده بود و اثری از آن وضعیت زلزله نبود. ما مجبور شدیم آن منطقه را باز‌سازی کنیم. برای برخی صحنه‌های فیلم هم از نماهایی که دوستان و همکاران دیگر در روزهای اول زلزله فیلم‌برداری کرده بودند، استفاده کردیم.
محمدرضا فروتن و هیلدا اکرانی در صحنه ای از فیلم
- ساخت چنین فیلمی، آن هم برای کودکان و نوجوانان یک تصمیم آگاهانه بود؟
بله. همیشه می‌خواستم برای کودکان و نوجوانان فیلم بسازم. در بین کارهای کوتاهم هم چند فیلم به آنها اختصاص دارد که یکی از این فیلم‌ها «نخل سوخته» در باره کودکان جنگ است و سال 1372 در چند جشنواره نمایش موفقیت‌آمیزی داشت. به همین دلیل وقتی سوژه خاک سرد پیشنهاد شد، بلافاصله کارگردانی آن را قبول کردم. فیلم تازه‌ام «آفتاب پشت برف» هم اختصاص به بچه‌ها دارد.
- این فیلم در چه مرحله‌ای است؟
بخشی از آن را فیلم‌برداری کردیم، ولی مجبور شدیم به خاطر آب شدن برف‌ها تا زمستان صبر کنیم. قصه در کردستان اتفاق می‌افتد و فضای آن سرد و برفی است. به‌جز رعنا آزادی‌ور بقیه بازیگران، افراد بومی هستند.
- پس دنیای بچه‌ها را رها نمی‌کنید؟
خیر. قرار است فیلم بعدی‌ام هم برای همین قشر سنی باشد. منتظرم کار آفتاب پشت برف تمام شود تا به سراغ آن بروم.
