ارتباط را فرآیند انتقال پیام گویند. این فرآیند دارای سه جزء می‌باشد.
- فرستنده پیام یا کسی که پیامی را می‌فرستد، پیام یا موضوعی که فرستنده قصد انتقال آن را دارد و گیرنده یا کسی که پیام به او منتقل می‌شود. ارتباط می‌تواند یک طرفه یا دوطرفه باشد.
در ارتباط یک طرفه پیام از فرستنده به گیرنده منتقل می‌شود، اما واکنشی از سوی گیرنده به فرستنده منتقل نمی‌شود. اما در ارتباط دو طرفه فرستنده پیامی را منتقل می‌کند و گیرنده واکنشی را در قبال دریافت پیام به فرستنده می‌فرستد.
تبادل یا ارتباط می‌تواند کلامی، غیرکلامی و یا هر دو باشد. در ارتباط کلامی موضوع یا پیام به صورت گفتاری منتقل شده و در ارتباط غیرکلامی پیام از طریق حرکات، ژست‌ها، ایماء و اشاره‌ها منتقل می‌شود.
ارتباط در خانواده برخلاف برخی ارتباط‌ها یک طرفه نبوده بلکه یک تبادل دو جانبه یا چند جانبه است. اعضای خانواده در محیطی که با هم زندگی می‌کنند دائماً پیام‌هایی را رد و بدل می‌کنند و به دنبال آن واکنشی و بازخوردی (کلامی یا غیر کلامی) را دریافت می‌کنند.
ارتباط در خانواده یکی از شاخصه‌های اساسی و مهم خانواده است که می‌تواند با توجه به انجام درست یا نادرست آن شاخصه‌‌ای مثبت یا منفی برای خانواده تلقی شود.ارتباطات بین اعضای خانواده به قدری دارای اهمیت است که بعضی از صاحبنظران عرصه خانواده درمانی مانند ویرجینیا ستیر سالم و ناسالم بودن خانواده‌ها را بر مبنای ارتباطات آنها مورد ارزیابی قرار میدهند.
آنها در مصاحبه با هزاران خانواده و بررسی مشکلات آنها به این نتیجه رسیده‌اند که در خانواده‌های بالنده و سالم، نحوه برقراری ارتباط و پیام به خوبی یاد گرفته شده و الگوهای ارتباطی سالمی را تشکیل میدهند.
خانواده‌های سالم و بالنده دارای ویژگی‌هایی چون؛ نشاط، سرزندگی، محبت، علاقه، حضور قلب و روح، قدرت ریسک کردن، برخورداری از حقوق، ارزش قائل شدن برای یکدیگر، چهره‌هایی آرام، گشاده و مهربان، با ویژگی‌های دوست نه با ویژگی‌های ارباب، بذله‌گویی و... می‌باشند.
در حالی که در خانواده‌های آشفته این ویژگی‌ها به چشم می‌خورد: محیط یخ زده و سرد، جو منفی، فضای بیش از حد مؤدبانه، بی‌حوصلگی، گفتارهای با رمز و راز و پوشیده، قیافه‌های غمگین، ارتباطات مبهم و...
در ارتباط سالم و مشخص، فرستنده پیامی را به روشنی و وضوح به گیرنده می‌فرستد و گیرنده نیز با دقت تمام پیام را گرفته و در صورت اطمینان از درک و فهم پیام واکنشی متناسب با آن از خود بروز میدهد. امروزه ارتباطات درون خانواده به دلایل بسیاری از جمله هجوم تکنولوژی به حریم خانواده‌ها، مشکلات زندگی، عدم آگاهی از ارتباط صحیح و...دچار اختلال شده است.
چرا که خانواده‌ها فراموش کرده‌اند برای چه و چگونه به وجود آمده‌اند، از یاد برده‌اند که ازدواج آنها گذشته از موفق یا ناموفق بودن بر پایه تعامل و ارتباط آنها شکل گرفته و دوام یافته است.
تعامل پایه و اساس یک خانواده و ارتباط مبنا و زیربنایی تعاملات می‌باشد پس به یاد داشته باشید که فرآیند ارتباط شما یعنی نحوه انتقال پیام و بازخورد آن، تعاملات شما را شکل میدهد. در صورتی که این فرایند یک فرایند درست و کامل نباشد مطمئناً تعاملات شما هم دچار مشکل خواهد شد و در صورتی که تعاملات شما دچار خلل شود، کل نظام خانواده شما را تهدید خواهد کرد.
بسیاری از افراد ارتباط با دیگران را امری عادی پنداشته و به فرآیند آن هیچ‌گونه توجهی نمی‌کنند. آگاهی افراد از نحوه ارتباطشان با اعضای خانواده و دیگران به آنها کمک خواهد کرد تا متوجه اشتباهات و غفلت‌های ارتباطی خود شده و در بهبود آن بکوشند.
امری که موجب خواهد شد تا از بسیاری از مشکلات خانوادگی آنها جلوگیری کند. مشکلاتی که به تحقیق ثابت شده ناشی از الگوهای ارتباطی نادرست درون خانواده است.
