افسانه واقعیت

هرچه نباشد در کشوری زندگی می‌کنی که فاصله زیادی با مکان این شهر ندارد؛ سرزمینی کنار رود فرات ‌که حالا در جنوب کشور عراق است.

 تو که ایرانی هستی، حتماً به گوشت خورده که زمانی، کوروش هخامنشی بابِل را فتح کرده و در دوران حکومت پارت‌ها و ساسانیان هم، این منطقه جزو سرزمین ایران بوده؛‌ با همه اینها خیلی از مردم دنیا تصور می‌کنند که این شهر ، شهری افسانه‌ای است. خب، شاید آنها هم حق داشته باشند؛ به هر حال بابِل در زمان خودش، حدود 24 قرن پیش از میلاد، به خاطرِ داشتن بهترین مهندس ها و ریاضی‌دان های جهان مشهور بوده و طبیعی است که پدیده‌های شگفت‌انگیزی هم در آن وجود داشته است؛ بی‌دلیل نیست که این شهر و پدیده‌های آن هزاران سال ذهن هنرمندان زیادی را به خودش مشغول کرده و موضوع آثار آنها شده.

   اما همه کسانی که بابِل را شهری افسانه‌ای می‌دانند، وقتی باقی‌مانده‌های باستانی آن را از نزدیک ببینند و با مکان واقعی آن و وضعیت فعلی‌اش آشنا شوند، ذهنیتشان تغییر می‌کند. شاید یکی از دلیل‌هایی هم که مسئولان «موزه بریتانیا» در لندن تصمیم گرفته‌اند نمایشگاهی به نام «بابِل» برگزار کنند، ‌همین باشد؛ نمایشگاهی از آثار هنری، باستان‌شناسی و خیال‌ها و رؤیاهایی که این شهر در ذهن مردم جهان آفریده. در این نمایشگاه، که از 13 نوامبر (23 آبان) تا 15 مارس (25 اسفند) برپا خواهد بود، این شهر باستانی به نوعی برای بازدیدکننده‌ها، بازسازی خواهد شد.

   از پدیده‌های شگفت‌انگیزی که در این نمایشگاه بازسازی می‌شوند، «باغ‌های معلق» هستند. بابِلی‌ها تپه‌هایی را ساخته و روی این تپه‌ها باغ‌هایی سرسبز پرورش داده بودند. فکرش را بکن، برای آبیاری درختان این باغ‌ها لازم بوده که آب را سربالا، به بالای تپه‌ها برساندند؛‌کاری که راه‌حل آن برای دانشمندان بابِلی دشوار نبوده؛‌با این وجود واقعاً به نظر افسانه‌ای می‌آید، نه؟ به‌خصوص که هیچ اثری هم از این باغ‌ها تا به امروز باقی نمانده است. اما تاریخ‌نویسان خیلی دقیق درباره این باغ‌ها نوشته‌اند،  حتی درباره شیوه آبیاری‌شان.

   این باغ‌ها، که از عجایب هفتگانه جهان‌اند، به دستور یکی از پادشاهان بابِل به‌وجود آمده‌اند. او این باغ‌ها را برای همسر ایرانی اش، که همیشه آرزوی دیدن درختان و گیاهان خوشبوی سرزمین خودش را داشته، ساخته بود. این که هیچ اثری از این باغ‌ها باقی نمانده، به خاطر زمین‌لرزه‌های زیادی است که بعد از قرن دوم پیش از میلاد، در آن منطقه اتفاق افتاده.

   چیزی که جای شکی درباره واقعی بودن این باغ‌ها باقی نمی‌گذارد، لوحی گِلی است که در همین منطقه پیدا شده و قرار است در نمایشگاه موزه بریتانیا هم به نمایش دربیاید. روی این لوح به خط میخی نوشته شده: «فهرستی از گیاهان باغ یک پادشاه بابِلی» و در میان گیاهان این فهرست نام پیاز، سیر و موسیر هم دیده می‌شوند.

   حتماً خودت حدس زده‌ای که یکی دیگر از چیزهایی که در این نمایشگاه بازسازی می‌شود، ساختمان‌های بلندی است که ساختاری پله‌ای دارند؛ ‌ساختمان‌هایی که به بعضی از آنها زیگورات می‌گویند. یکی از معروف‌ترین این ساختمان‌ها «برج بابِل» است.

   خب، چنین شهر شگفت‌انگیزی باید از حمله دشمنان محفوظ می‌مانده، برای همین دور تادور آن را دو دیوار ضخیم، 6 و 3 ونیم‌متری، به فاصله 7متر از یکدیگر، ساخته بودند وبرای ورود به شهر از 8 دروازه بلند و برج مانند استفاده می‌کردند. باستان‌شناسان تا به حال 4 تا از آنها پیدا و از زیر خاک بیرون آورده‌اند.

   ‌ایشتَر،‌ دروازه اصلی،‌یکی از باشکوه‌ترین آثاری است که در موزه بریتانیا به نمایش درخواهد آمد و همین‌طور قاب‌هایی که از آجرهای لعاب‌دار درست‌ شده‌اند و راهروهایی را تزیین می‌کرده‌اند که به این دروازه می‌رسیده است. دروازه ایشتر و  این قاب‌ها آن‌قدر واقعی‌اند که جایی برای  تصور افسانه ای بودنشان باقی نمی‌گذارند، اما واقعیت آنها زیبایی افسانه‌ای‌شان است.

   پیش از این نمایشگاه‌‌هایی مشابه، در آلمان و فرانسه هم برگزار شده اند، اما نمایشگاه موزه بریتانیا، مجموعه آثار هنری معاصر را در کنار آثار باستانی بابِل به نمایش می‌گذارد، به علاوه آثاری که تحت تأثیر آثار بابِلی خلق شده‌اند.

در ضمن عکس‌هایی هم در این نمایشگاه به نمایش در می‌آیند که وضعیت فعلی منطقه را نشان می‌دهند: صدمه‌هایی که جنگ عراق و آمریکا به باقی مانده‌های این شهر قدیمی زده و  صحنه‌هایی که نشان می‌دهند آمریکایی‌ها، این شهر باستانی را به پارکینگ تانک‌ها و محل فرود هلیکوپترهایشان تبدیل کرده‌اند؛‌اتفاقی که اگر ادامه پیدا کند چیزی از این شهر باقی نمی‌ماند جز یک افسانه!