سیدعبدالعزیزحکیم که در حال حاضر یکی از مسئولان بلندپایه حکومت عراق محسوب می‌شود در آذرسال 1361 تا زمان سرنگونی صدام (آوریل سال 2003میلادی) در ایران بود و ارتباط تنگاتنگی با مسئولان جمهوری اسلامی ایران داشت.
وی در مدت حضور خود در ایران، به همراه مخالفان رژیم بعث عراق در جبهه‌های جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نیز حضور یافته و اکنون یکی از مدافعان سرسخت روابط عمیق و ریشه‌ای بین دولت‌های ایران و عراق است. تجربه‌ای که او از زمان مبارزات علیه رژیم بعثی صدام داشت تا ادامه مبارزه در خارج از خاک عراق و حضور در فرآیند سرنگونی صدام و تشکیل دولت مردمی در عراق از زبان فرزند او که اکنون مشاور سیاسی وی نیز هست و در اکثر این مراحل همپای عبدالعزیزحکیم در مبارزات و مذاکرات شرکت داشته، شنیدنی است.
سیدعبدالعزیزحکیم در سال 1949 میلادی در نجف اشرف در خانواده مرجعیت متولد شد. پدر ایشان مرجع بزرگوار تقلید آیت‌الله العظمی سیدمحسن حکیم بودند. ده برادر و چهار خواهر، فرزندان این خانواده را تشکیل می‌دادند که تنها دو نفر از آنها که یک خواهر و یکی هم ایشان است باقی مانده‌اند،هفت برادر ایشان را رژیم بعث عراق به شهادت رساندند، همه برادران روحانی بودند و چند تن از آنان به درجه اجتهاد و مرجعیت نیز نائل آمدند.
سیدعبدالعزیز حکیم از شاگردان درس خارج آیت الله شهید سید محمدباقر صدر بودند که اواخر دهه 70 میلادی نقش مهمی را در فعالیت‌های ضد رژیم بعث عراق ایفا کردند.
سیدعبدالعزیز حکیم پس از صدور فتوای مبارزه مسلحانه علیه صدام که توسط آیت‌الله صدر صادر شد اقدام به تاسیس جنبش مجاهدین عراقی که بعدا پایه تشکیل سپاه بدر شد، کردند. این جنبش از نخستین سازمان‌های مسلحانه علیه رژیم صدام بود.
خروج از عراق
پس از شهادت آیت الله محمدباقر صدر و تشدید اقدامات صدام علیه شیعیان سیدعبدالعزیز حکیم راهی سوریه شد. سوریه جایی بود که می‌توانست مرکز فرماندهی و هدایت عملیات علیه رژیم بعث باشد.
اواخر سال 1359 پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ایشان به همراه برادر خود شهید‌محمدباقر حکیم به ایران آمدند و همراه عده دیگری از علمای عراقی، سازمان «جماعت‌العلما» را تاسیس کردند. با گسترش فعالیت این جماعت، دفتر انقلاب اسلامی عراق تشکیل و پس از آن در سال 1361 شمسی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق تاسیس شد که عبدالعزیز حکیم یکی از پایه‌گذاران آن بود.
علت تبدیل جماعت العلما به مجلس اعلا نیاز به گسترش تشکیلات و کار سیاسی و ایجاد ابزار اجرایی جهت ادامه فعالیت‌ها بود. مجلس اعلا پوشش سیاسی فعالیت معارضان اسلامگرای عراقی بود. وی در این مجلس به عضویت شورای مرکزی آن درآمد و در طول دوران حیات این مجلس تاکنون مسئولیت‌های اجرایی روابط خارجی و ریاست دفتر جهادی را که کار سازماندهی و پشتیبانی گروه‌های پراکنده عراقی را در داخل خاک عراق داشت، برعهده داشتند.
تحولات قبل از فروپاشی حکومت صدام
فعالیت مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق علیه رژیم بعث ادامه داشت تا آنکه شاهد بروز تحولات عمیقی در مسائل سیاسی عراق شدیم. این تحول ناشی از رویکرد آمریکا در حمله به عراق به دلیل متهم کردن صدام به دست داشتن در حادثه 11سپتامبر بود.
در آن زمان مدیریت پروژه ارتباط معارضین عراقی با آمریکا که مهم‌ترین و پیچیده‌ترین پرونده بود برعهده سیدعبدالعزیز حکیم گذاشته شد. ایشان در آگوست سال 2002 به همراه نمایندگان شش گروه دیگر عراقی به دعوت آمریکا به این کشور سفر کردند. در جلساتی که با مسئولان آمریکایی داشتند صراحتا با هر گونه حمله آمریکا به عراق مخالفت کرده و اعلام کرد که سازمان ملل باید عهده‌دار مسائل مربوط به سقوط صدام باشد. بعد از سفر به آمریکا، کنفرانس لندن در دسامبر 2002 برگزار شد؛ کنفرانسی که مقدمه تشکیل دولت انتقالی در عراق بود.
در این کنفرانس نیز سیدعبدالعزیز حکیم نمایندگی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق را برعهده داشت که در آن باز هم با رد هرگونه حمله نظامی به عراق بر مواضع ارزشی و اصول معارضین اسلام‌گرا تاکید کرد.
کنفرانس لندن به این دلیل تشکیل شده بود تا آمریکا مشروعیت حمله به عراق را از مخالفین صدام دریافت کند زیرا سازمان ملل حاضر نشده بود جواز حمله به عراق را برای آمریکا صادر کند. اما سید عبدالعزیز حکیم شدیدا با حمله به عراق مخالفت کرد. برگزاری کنفرانس لندن به دلیل همین مخالفت‌ها با یک روز تاخیر برگزار شد و نتیجه آن تشکیل شورای رهبری عراق متشکل از نمایندگان کرد شیعه، سنی و... بود.
بعد از آن شاهد کنفرانس منطقه‌ای صلاح‌الدین در کردستان عراق بودیم که حاصل آن تشکیل 14 کمیته برای آماده‌سازی سیاسی و اجرایی حکومت، بعد از سقوط صدام بود. آقای عبدالعزیز حکیم مسئولیت این کار را برعهده داشت.
در مذاکرات آنکارا که در روزهای نزدیک به حمله آمریکا به عراق انجام شد، سید عبدالعزیز حکیم بار دیگر به طور واضح و شفاف با حمله آمریکا به عراق و برنامه‌های این کشور بعد از سرنگونی صدام، ابراز مخالفت جدی کرد. آمریکا درصدد بود پس از سقوط صدام، حاکمیت عراق را در دست گرفته و از وجود رهبران معارض عراق در یک شورای مشورتی استفاده کند که همه معارضین با این سیاست آمریکا مخالفت و اعلام کردند حاضر نیستند در جایگاه مشاور آمریکا قرار گیرند زیرا معتقد بودند که ملت عراق باید به سرنوشت خود حاکم شده و امنیت عراق راتامین کند.
تحولات پس از سقوط صدام
بعد از سقوط صدام، شهید سید محمدباقر حکیم عازم نجف شد و سید عبدالعزیزحکیم به بغداد رفت تا در جریان کارهای سیاسی- اجرایی تشکیل دولت ملی عراق قرار گیرد.
در آن زمان شورای حکومتی عراق برای ایستادگی در برابر نظرات آمریکا وحاکمیت کامل آن بر عراق تشکیل شد.
در تاریخ 29 آگوست 2003 متاسفانه شهید محمدباقر حکیم، رئیس وقت مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در نجف اشرف به شهادت رسید. چند روز بعد با اجماع نظر اعضای شورای مرکزی و باتوجه به اساسنامه مجلس اعلا سید عبدالعزیز حکیم به ریاست این مجلس انتخاب شد و از آنجا که دیگر مشی مسلحانه و انقلابی برای ادامه کار در عراق ضرورتی نداشت نام این مجلس به مجلس اعلای اسلامی عراق تغییر کرد.
سید عبدالعزیز حکیم پس از کسب ریاست مجلس اعلا، رئیس شورای حکومتی عراق و سپس رئیس ائتلاف یکپارچه عراق (شامل مجموعه شیعیان) شد. پس از آن در تدوین قانون اساسی عراق، تشکیل دولت ملی و تایید برنامه‌های ایاد علاوی، جعفری و نوری المالکی و تسریع در روند سیاسی تشکیل حکومت و تثبیت مبانی ارزشی و اسلامی آن نقش بارزی ایفا کرد.
تلاش برای انهدام منافقین در عراق
سیدعبدالعزیز حکیم در مدت 21 سال حضور مستمر در ایران، ارتباط تنگاتنگی با مسئولان جمهوری اسلامی به ویژه امام خمینی و مقام معظم رهبری داشت و اکنون نیز از مدافعان سرسخت روابط عمیق و ریشه‌ای بین دو ملت ایران و عراق است. وی در راستای حل مشکلات ایران و عراق و کل منطقه موضوع گفت‌وگوی بین ایران و آمریکا را مطرح و پیگیری کرد. طرح استراتژی هم‌پیمانی منطقه‌ای و ایجاد نظام هوشمند و نوین امنیت منطقه‌ای که در برگیرنده سایر کشورها به ویژه ایران که به عنوان بزرگترین و قدرتمندترین کشور همسایه عراق جایگاه ویژه‌ای دارد، از طرح‌های ایشان است.
تلاش‌های دولت و پارلمان عراق در راستای توسعه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با ایران و مبارزه قاطع با سازمان تروریستی منافقین از دیگر قدم‌های مثبت ایشان محسوب می‌شود. در 9دسامبر سال 2003 شاهد صدور فرمان 128 شورای حکومتی عراق در ضرورت طرد گروهک منافقین و پلمب دفاتر و مصادره اموال منقول و غیر منقول آنها بودیم و شاهد سخنرانی‌های قاطع و بی‌امان ایشان در راستای طرد و اخراج این گروهک شوم که اخیرا با تلاش‌های دولت و حمایت ایشان و کل مجلس اعلا توانستیم مسئول امنیت پادگان اشرف را دستگیر و از هر گونه فعالیت نامشروع آنها که هم پیمان شیوخ و عشایر بعثی هم هستند جلوگیری کنیم و این حرکت مقدمه‌ای است تا ظرف شش ماه آینده همه منافقین از عراق بیرون بروند.
*فرزند و مشاور سیاسی سید عبدالعزیز حکیم
