گرد و غبار زلزله سر رودبار و منجیل

درست ۲۹سال پیش در ۳۱خردادماه سال ۱۳۶۹، ساعت ۳۰دقیقه نیمه شب زلزله ۷ریشتری افتاد به جان رودبار - منجیل. خیلی‌ها آن ساعت شب خواب بودند و هرگز نتوانستند بیدار شوند، زنان و مردان و کودکانی که با رویاهای زیبا سر به زمین گذاشتند اما به جایش زمین‌ رؤیای آنها را زیر خروارها خاک دفن کرد.

در این میان تعداد کمی که پای مسابقات جام‌جهانی۱۹۹۰ ایتالیا نشسته بودند، توانستند هر جور شده خود را نجات دهند، درنهایت آن شب ترسناک و پر هیاهو با ۳۷هزار کشته، ۲۰۰هزار واحد مسکونی تخریب و ۵۰۰هزار بی‌خانمان به لرزه‌های خود پایان داد. به علاوه هزاران ساختمان، خانه، درمانگاه، بیمارستان، مدرسه و پارک صددرصد تخریب شد.

ابعاد این زلزله بسیار گسترده بود و روستا و شهرهای زیادی را لرزاند. استان‌های تهران، گیلان، آذربایجان شرقی، مرکزی، زنجان، همدان، مازندران، سمنان و شهرهایی از قبیل لاهیجان، رودسر، لنگرود، آستانه اشرفیه، تنکابن، سراب، اردبیل، مشکین‌شهر، کرج و شهرک‌های اطراف بروجرد محور قزوین-رشت و روستاهای رودبار، الموت طالقان، فیروزکوه مهدی‌شهر، شهمیرزاد، زیرآب و بوئین زهرا ازجمله آنها بود.

مهدی زارع، مدیر گروه زلزله‌شناسی مهندسی در گفت‌وگو با همشهری درباره تبعات و آثار این زلزله روی بازسازی مناطق آسیب‌دیده با تأسف و نارضایتی توضیح داد و گفت: بعد از زلزله پر خسارت و پر تلفات منجیل و رودبار، بازسازی به سرعت آغاز شد که نزدیک به ۱۰سال طول کشید، یعنی اوایل سال۸۰. اگر در سال‌های ابتدایی پس از زلزله به این مناطق می‌رفتید، در نحوه بازسازی‌ها به وضوح ترس و هراس مردم را می‌توانستید ببینید. ساختمان‌هایی که به شکل محافظه کارانه‌ای با مصالح فراوان ساخته می‌شدند؛ در این حد که مثلا در یک آپارتمان دو طبقه، چند تیرآهن استفاده می‌کردند که برای آن سازه زیاد بود. اما این حساسیت‌ها به‌مرور از بین رفت و هم‌اکنون شاهد ساختن بناهایی هستیم که از نظر ایمنی به‌شدت خطرناک هستند.

او ادامه داد: مردم و مسئولان منطقه آنقدر زود زلزله را فراموش کردند که سال‌های بعد ساختمان‌هایی ناایمن روی خط زمین لرزه گلدیان رودبار ساختند یا مثلا خط راه‌آهن قزوین- رشت از روی همین نقطه عبور می‌کند که ما نسبت به آن تذکرهای لازم را قبلا داده بودیم و آنقدر نگران این سیستم حمل‌ونقلی هستیم که پیشنهاد داده‌ایم که با رصد دقیق هشدارهای لازم را به قطارها بدهند.

زارع سپس به بناهایی که کنار سفید رود ساخته شده، اشاره کرد و افزود: بعدها تعداد زیادی ویلا و پارک در کنار این رودخانه ساختند که کاملا غیراصولی است یا مسکن مهر و آزادراهی که روی این نقطه احداث شد در موقعیتی خطرناک قرار دارد. این اتفاق تا امامزاده هاشم و روستای رستم آباد که به تازگی توسعه یافته و کارخانه‌ها و کارگاه‌های فراوانی در آن احداث شده، ادامه دارد، توسعه‌ای که اصولی نیست و نیاز به بازنگری دارد.

مدیر گروه زلزله‌شناسی مهندسی افزود: البته کاهش جمعیت منجیل و رودبار از ۹۰هزار به ۶۰هزار نفر تنها نکته مثبتی است که ریسک آسیب پذیری این منطقه را کاهش داده که البته آن هم با مدیریت و برنامه‌ریزی اصولی صورت نگرفته و براساس خواست خود مردم منطقه بوده، البته در روزهای تعطیل و برخی فصول سال به‌علت مسافرپذیری این دو شهر این نکته هم از بین می‌رود و نمی‌توان قطعی درباره جمعیت حاضر در آن صحبت کرد.