بهار رو به پایان است و دانش‌آموزان و دانشجویان برای شروع تعطیلات تابستانی لحظه‌شماری می‌کنند. مثل بسیاری از تغییرات در سبک زندگی، این روزها دیگر از بازی‌های دسته‌جمعی کودکان در کوچه و محله یا شاگردی بچه‌ها در کسب و کارهای مهارتی خبری نیست، همه چیز در وقت‌گذرانی با تلویزیون، تلفن همراه یا تبلت و گاهی هم چند کلاس و سفر تابستانی خلاصه می‌شود.
- هدر رفتن زمان در برنامه‌های اوقات فراغت
اوقات فراغت یکی از پرتکرارترین واژه‌ها در آستانه فصل تابستان است و از گذشته تا امروز جامعه‌شناسان و روان‌شناسان بر اهمیت برنامه‌ریزی برای سپری کردن مفید اوقات فراغت تاکید کرده‌اند. برای پاسخ‌گویی به نیاز بعضی از خانواده‌ها نیز دستگاه‌های فرهنگی، هنری و ورزشی هر سال کلاس‌های کوتاه مدتی را تدارک می‌بینند اما این گام‌های کوچک و پراکنده تاکنون در استفاده از فرصت طلایی تابستان برای آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان و نوجوانان چندان موفق نبوده است.
بسیاری از خانواده‌ها این کلاس‌های فوق برنامه را دردسر تازه‌ای برای پرداخت شهریه و رفت و آمد بچه‌ها در شهر برای رسیدن به کلاس می‌دانند و گاهی برای تصمیم‌گیری درباره انتخاب یک کلاس متناسب با استعداد و علاقه فرزندشان سرگردان می‌شوند. مثل بسیاری از برنامه‌های آموزشی دیگر در جامعه، بازار رقابت موسسه‌های آموزشی، ورزشی، هنری و تفریحی و حتی کمک آموزشی بر سر جذب مشتری برای شرکت در کلاس‌های تابستانی نیز داغ شده و به همین نسبت تنوع کیفیت و هزینه ثبت‌نام در کلاس‌ها نیز متفاوت است.
خانه‌های بازی برای هر ساعت تفریح و ورزش بچه‌ها، بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان شهریه دریافت می‌کنند، مهد کودک‌ها کلاس‌های ورزشی و هنری ۱۰ جلسه‌ای برگزار می‌کنند که هزینه ثبت‌نام در آنها بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است و در بسیاری از موسسه‌های آموزشی خصوصی و دولتی نیز کلاس تابستانی و فوق برنامه با شهریه و کیفیت‌های متفاوت برگزار می‌شود.
- وقتی همه چیز در تفریح خلاصه می‌شود
در این شرایط، چالش اصلی برای پدر و مادرها انتخاب یک یا چند کلاس تابستانی است که در پایان دوره‌های کوتاه مدت ۱۰ تا ۱۵ جلسه‌ای بتواند مهارت یا تجربه قابل استفاده‌ای به کودکان و نوجوانان بیاموزد در حالی که بسیاری از والدین بر این باورند که با وجود صرف وقت و هزینه، به‌ندرت می‌توان از کلاس‌های تابستانی انتظاری جز وقت‌گذرانی و تفریح داشت.
«مریم کریمی» مادر دو دختر ۱۲ و ۸ ساله است، او با اشاره به دغدغه بیشتر خانواده‌ها برای پرکردن اوقات فراغت بچه‌ها در فصل تابستان می‌گوید: بچه‌ها دوست دارند در کنار استراحت و بازی در فصل تابستان، یکی دو کلاس هنری و ورزشی هم ثبت‌نام کنند تا حوصله‌شان سر نرود اما تجربه چند سال گذشته به ما ثابت کرده که دردسر انتخاب یک کلاس مناسب، هزینه سنگین ثبت‌نام در این کلاس‌ها و از همه مهم‌تر وقت و هزینه لازم برای رفت و آمد بچه‌ها در طول مسیر، آنقدر زیاد است که ترجیح می‌دهیم خودمان اوقات فراغتشان را پر کنیم یعنی گاهی به مهمانی، سفر و گشت و گذار برویم یا در خانه، مطالب درسی را مرور کنیم و کاردستی بسازیم.
اما «سعید فیض‌مند» ثبت‌نام بچه‌ها در یکی دو کلاس تابستانی را ضروری می‌داند و می‌گوید: اگر قرار باشد همه وقت بچه‌ها پای تلویزیون و تبلت یا به استراحت و بازی بگذرد، هم وقتشان هدر می‌رود و هم به بی‌نظمی و دیر خوابیدن عادت می‌کنند. به نظر من استراحت و تفریح باید در کنار شرکت در کلاس‌های ورزشی و هنری باشد.
- نقش کلیدی پدرها و مادرها
با این‌که بسیاری از خانواده‌ها به سادگی از اوقات فراغت فرزندانشان می‌گذرند، کارشناسان آموزشی براین باورند که بهترین زمان تربیت دانش‌آموز همان زمان فراغت اوست چون رها از بند اجبارها و بایدها می‌توانند سراغ علاقه‌ها و استعدادهایشان بروند و مهارت و تجربه‌های لازم را کسب کنند. عضو شورای نظام روان‌شناسی استان اصفهان با اشاره به نزدیک شدن به تعطیلات تابستان و دغدغه بسیاری از والدین برای پر کردن اوقات فراغت تا بازگشایی مدارس می‌گوید: برنامه‌ای که بتواند حس کنجکاوی و در نهایت استعدادها و خلاقیت‌های کودک را کشف کند اوقات فراغتی سالم است، کشف استعدادها می‌تواند به شکل فردی یا اجتماعی باشد، برای مثال وقتی والدین فرزندانشان را به کلاس‌های هنری یا ورزشی می‌فرستند، استعدادها در رشته‌های متفاوت کشف می‌شود.
«محسن لعلی» همچنین بهبود روابط اجتماعی و برقراری تعامل با دیگران را از دستاوردهای گذراندن اوقات فراغت سالم برای دانش‌آموزان می‌داند و می‌افزاید: اوقات فراغت سالم همچنین باید بتواند با حرفه‌آموزی شرایط را برای انتخاب یک شغل در آینده برای فرزندان فراهم کند. همچنین مسئولیت‌پذیری و قدرشناسی دو ویژگی است که باید فرزندان از آن برخوردار باشند، هنگامی که فرزندان بتوانند از اوقات فراغت بهره لازم را ببرند این دو ویژگی نیز در درون شخصیت آنها شکل می‌گیرد.
این کارشناس با تاکید بر چند بعدی بودن اوقات فراغت، توضیح می‌دهد: برای گذراندن اوقات فراغت سالم دانش‌آموزان نیازی نیست که حتما والدین آنها را در کلاس‌های گران‌قیمت ثبت‌نام کنند. برنامه‌ریزی در خانه برای گذراندن اوقات فراغت دانش‌آموزان دبستانی و اختصاص دادن یک روز در طول هفته برای تقویت درسی و مطالب کمک درسی باعث پیشرفت تحصیلی آنها می‌شود.
- بی‌اطلاعی خانوده‌ها از سامانه اوقات فراغت
«محمد سلطان‌حسینی»، مدیر کل ورزش و جوانان استان اصفهان با تاکید بر این‌که هیچ برنامه‌ای نمی‌تواند به صورت صد درصدی موفق باشد، می‌گوید: سامانه اوقات فراغت هم ادعای کارایی صد درصدی ندارد اما می‌توان گفت که بهترین کار قابل انجام در حوزه ساماندهی برنامه‌های اوقات فراغت بوده و مطلوب نبودن صد درصدی آن هم به ایده‌آل‌های ما بر می‌گردد که همیشه به دنبال بهبود استانداردهای انتظاری خود از برنامه‌های گوناگون هستیم اما سامانه اوقات فراغت را می‌توان تمام تلاش دستگاه‌های اجرایی در زمینه اوقات فراغت معرفی کرد.
او یکی از دلایل گله‌مندی والدین از نابسامانی برنامه‌های اوقات فراغت را بی‌اطلاعی آنها از وجود سامانه اوقات فراغت می‌داند و می‌افزاید: امیدواریم امسال با کمک رسانه‌ها بتوانیم درباره این سامانه اطلاع‌رسانی کنیم به‌ویژه آن‌که در حوزه ورزش بیش از هزار و ۵۰۰ باشگاه ورزشی عضو سامانه هستند و می‌توانند برنامه‌های اوقات فراغت خود را به والدین اطلاع‌رسانی کنند.
- موازی‌کاری و پراکندگی در کار نیست
در واکنش به انتقادات والدین از آشفته بازار برنامه‌های اوقات فراغت، مدیر کل ورزش و جوانان استان اصفهان به همشهری می‌گوید: حدود ۴ سال، سامانه‌ای به نام اوقات فراغت با دستور استاندار وقت راه‌اندازی شد که از آن زمان تاکنون برنامه‌های دستگاه‌های گوناگون اجرایی برای اوقات فراغت در آن بارگذاری شده و به نمایش در می‌آید.
این سامانه از موازی‌کاری و آشفتگی در ارائه برنامه‌های اوقات فراغت جلوگیری کرده چون خانواده‌ها با مراجعه به آن می‌توانند اطلاعات و اخبار کافی درباره برنامه‌های مناسب را برای پرکردن اوقات فراغت فرزندانشان انتخاب کنند. «محمد سلطان‌حسینی» با اشاره به نظرسنجی‌های انجام شده در سال‌های گذشته برای بررسی رضایت شهروندان در حوزه‌های مختلف ورزشی، فرهنگی، هنری و آموزشی می‌افزاید: نظرات ثبت شده در این سایت، توسط کارگروه ارزیابی مورد بررسی قرار می‌گیرد و ارائه‌کنندگان خدمات برتر مورد تقدیر قرار می‌گیرند، همانگونه که در سال‌های گذشته نهادهایی مانند اداره کل اوقاف، بهزیستی، آموزش و پرورش و... چندین بار مورد تقدیر قرار گرفتند.
او اظهار امیدواری می‌کند که بارگذاری برنامه‌ها در سامانه اوقات فراغت از ابتدای تیرماه آغاز شود و می‌گوید: هر دستگاهی متناسب با وظایف سازمانی که به عهده دارد برنامه‌هایی نیز برای اوقات فراغت ارائه می‌کند؛ به‌عنوان مثال، آموزش و پرورش کلاس‌های تقویتی تحصیلی را برگزار می‌کند، فنی و حرفه‌ای دوره‌های کارآموزی، اوقاف برنامه آموزش قرائت و حفظ قرآن کریم و ورزش و جوانان برنامه‌هایی در حوزه تربیت بدنی را اجرا می‌کنند اما این ادعا که برنامه‌ها پراکنده و نابسامان هستند را به‌شدت رد می‌کنیم چون با راه‌اندازی سامانه اوقات فراغت از این بی‌برنامگی تا اندازه زیادی جلوگیری شده است.
نظر شما