اما تنگناهای اقتصادی کشور، خرید صنایع دستی را به مرور زمان از اولویت خانواده‌ها خارج کرد و صنعتگران مجبور شدند برای کاهش قیمت محصولات به استفاده از مواد اولیه بی‌کیفیت روی بیاورند و آبرو و احترام صنایع دستی را به بازی بگیرند. از طرفی، جهت‌گیری‌های سیاسی برخی از کشورها نیز دروازه‌های بازارهای جهانی را به روی صنایع دستی ایران بسته و صادرات را سخت و دشوار کرده است. ۱۰ ژوئن برابر با ۲۰ خرداد که روز جهانی صنایع دستی نام‌گذاری شده است، بهترین انگیزه بود برای احوال گرفتن از هنری که رفته‌رفته اعتبارش را دارد از دست می‌برد.
- چالش‌های پیش رو
کارشناس دست‌بافته‌های قشقایی که باور دارد مهم‌ترین چالش صنایع دستی در ایران مواضع سیاسی برخی از کشورهای جهان است می‌گوید: خریداران صنایع دستی به دلیل تبلیغات منفی علیه ایران با هنرمندان ما وارد معامله نمی‌شوند. «بهنام کشکولی» با اشاره به این‌که خریداران در نمایشگاه‌های خارجی محصولات بی‌کیفیت را به صنایع دستی ایرانی ترجیح می‌دهند اضافه می‌کند: برای رونق بازار صنایع دستی برقراری روابط اقتصادی از ملزومات به شمار می‌رود و باید به صورت جدی مد نظر قرار داده شود.
وی کاهش کیفیت صنایع دستی را یکی دیگر از چالش‌های این عرصه می‌داند و می‌افزاید: صنعتگر برای کاهش هزینه‌های تولید و به دنبال آن قیمت محصول، مجبور است از مواد اولیه ارزان و بی‌کیفیت استفاده کند. کشکولی ادامه می‌دهد: پاکستان از روی گبه‌های استان فارس نمونه‌هایی بی‌کیفیت تولید می‌کند، اما به دلیل بازاریابی خوب می‌تواند در نمایشگاه‌های خارجی خریداران را اقناع کند. وی با بیان این‌که سلیقه خرید در دنیا تغییر کرده است می‌گوید: در گذشته‌های نه چندان دور، به دست‌بافته‌ها اهمیت فراوانی داده می‌شد و هرچه از قدمت آنها می‌گذشت ارزش بیشتری می‌یافتند، اما حالا محصولاتی کاملا مصرفی شده‌اند.
- رویکرد جامعه امروز به صنایع دستی
کشکولی از این‌که در جامعه امروز به صنایع دستی و سنتی اهمیت داده نمی‌شود ابراز تاسف می‌کند و می‌گوید: رغبت مردم به خرید محصولات غیرایرانی افزایش یافته و فرهنگ تعصب به صنایع سنتی از بین رفته است. وی از تغییرات مداوم مسئولان و مدیران به عنوان یکی از ضعف‌های اساسی کشور یاد می‌کند و می‌افزاید: برخی از این مدیران از صنایع دستی آگاهی کافی ندارند و نتیجه انتخابشان بازاریابی ضعیف و تولید سلیقه‌ای است.
کشکولی با تاکید بر این‌که باید مسئول و کارشناس صنایع دستی در داخل و خارج از کشور ارتباطات گسترده‌ای داشته باشد اضافه می‌کند: از لزوم تشکیل اتاق فکر نیز نباید غافل شد تا با بررسی بازار هدف، تولیدکننده بتواند به‌راحتی محصول خود را بفروشد. وی که اعتقاد دارد پیشرفت صنایع دستی فارس مستلزم حمایت‌های دولتی است می‌گوید: صنعتگران و هنرمندان این عرصه از اقشار ضعیف جامعه هستند و نمی‌توانند محصولات خود را با قیمت مناسب به فروش برسانند. بنابراین دولت می‌تواند در این میان نقش قابل‌ملاحظه‌ای ایفا کند. کشکولی کاهش آمار بافندگان را یکی از موارد نگران‌کننده در زمینه دست‌بافته‌های قشقایی فارس برمی‌شمارد و ادامه می‌دهد: بدون شک تا چند سال دیگر، فرش قشقایی منسوخ می‌شود، چراکه دختران ایل به دلیل درآمد اندک رغبتی به این کار ندارند. وی اضافه می‌کند: آنها ۶ ماه تا یک سال برای بافت فرش وقت می‌گذارند و در مقابل، حدود یک میلیون تومان دریافت می‌کنند، اما می‌توانند در فصل میوه‌چینی در باغ‌های مرکبات روزی ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان دستمزد بگیرند.
- نبود امکانات
یک کارشناس هنر میناکاری نبود امکانات تولید را دلیل کم‌فروغ شدن صنایع دستی فارس می‌داند و می‌گوید: به دلیل نبود کوره در شیراز، مس از اصفهان می‌آید و پس از میناکاری در شیراز دوباره به اصفهان فرستاده می‌شود. «نفیسه تقی‌پور» که نقش قابل‌توجهی در احیای هنر میناکاری شیراز دارد، ادامه می‌دهد: سازمان صنایع دستی فارس با بعضی تسهیلات از این هنر سنتی حمایت کرده است، اما مبلغ وام به اندازه‌ای نیست که بتوانیم با ساخت کوره محصولات میناکاری را به صورت کاملا بومی تولید کنیم.
وی اشتغال‌زایی در صنایع دستی را به پشتیبانی ارگان‌های دولتی وابسته می‌داند و می‌افزاید: اگر ارگان‌ها و تشکل‌های دولتی برای تهیه هدایا، صنایع دستی بومی و منطقه‌ای را انتخاب و خریداری کنند وضعیت فروش و معیشت هنرمندان بهتر می‌شود. تقی‌پور اضافه می‌کند: سازمان صنایع دستی فارس در نمایشگاهی که پیش از عید برگزار شد برای تقدیر از کارمندان زن مینای اصفهان هدیه داد. وی تعصب بر صنایع دستی بومی را ضرورتی انکارناپذیر می‌داند و می‌گوید: از آنجا که مردم به دلیل فشارهای اقتصادی در مضیقه قرار دارند و خرید صنایع دستی را از اولویت‌های زندگی‌شان خارج کرده اند، ارگان‌های دولتی می‌توانند در این خصوص راه‌گشا باشند.
نظر شما