این آیین هر سال در ماه مبارک رمضان همراه با آیین‌های دیگری از جمله شبیه‌خوانی اجرا می‌شود. مراسم قنبرخوانی از دیرباز در ایام شهادت حضرت علی(ع) برگزار می‌شده است. سال‌هاست که قنبرخوانی به یکی از عزاداری‌های باشکوه مردم کاشمر تبدیل شده است. به طوری که از ساعت‌ها قبل از شروع مراسم مردم در مسجد جامع جمع می‌شوند و این مراسم را با شور و حرارت بسیار برگزار می‌کنند.
- آیینی در رثای امیرالمؤمنین (ع)
یک پژوهشگر آیین‌های مذهبی منطقه کاشمر می‌گوید: آیین‌های مذهبی در کاشمر رونق و جلای خاصی دارد. «محمد ناصری» با بیان این‌که قنبرخوانی در ماه مبارک رمضان اجرا می‌شود، می‌افزاید: قنبرخوانی یکی از قدیمی‌ترین گونه‌های نمایش آهنگین است که به ابتکار ایرانیان خلق شده است. قنبر، غلام حضرت علی (ع)، ایرانی بوده و این مراسمی که هنوز هم اجرا می‌شود در واقع یکی از وجوه تلفیق هنر موسیقی و نمایش در خدمت آیین‌های دینی است. در داستان‌ها آمده است که قنبر بعد از شنیدن خبر شهادت حضرت علی (ع) به سرکوچه ایشان می‌رود و اشعاری را می‌خواند و رجزخوانی می‌کند تا مردم جمع شوند.
پس از این‌که قنبر به خانه حضرت علی (ع) می‌رسد خشت‌هایی را که در اطراف است برمی‌دارد و همراه با شعر و مرثیه به سر خود می‌زند آنقدر که از هوش می‌رود. وی با بیان این‌که در خصوص محل دفن قنبر تاکنون سندی به دست نیامده است، اظهار می‌کند: پس از به شهادت رسیدن قنبر، ایرانی‌ها با استفاده از آواها و مرثیه‌های وی و ادغام آنها با موسیقی و آواهای ایرانی، نمایشی مذهبی به نام قنبرخوانی تهیه کردند.
- قنبرخوانی در فهرست میراث ناملموس
این آیین مذهبی هر سال در ۲۱ ماه مبارک رمضان در مسجد جامع کاشمر بعد از نماز ظهر و عصر و بعد از سخنان روحانی مسجد و عزاداری هیات حیدری اجرا می‌شود. در این نمایش مذهبی، شبیه حضرت علی(ع) را یکی از پیشکسوتان تعزیه به نام «محمدرضا رجب‌زاده» با ۷۰ سال سن می‌خواند و نقش قنبر را «محمدهاشم رجب‌زاده» با ۲۰ سال سابقه فعالیت در نمایش‌های مذهبی اجرا می‌کند. رئیس میراث فرهنگی و صنایع دستی کاشمر در این باره توضیح می‌دهد: به دلیل پیشینه تعزیه‌خوانی و پرده‌خوانی در کاشمر، هر سال در این شهر شاهد اجرای آیین قنبرخوانی در روز ۲۱ ماه مبارک هم‌زمان با سالروز شهادت حضرت علی (ع) هستیم.
«رضا یوسفی» خاطرنشان می‌کند: قنبرخوانی نوعی مصیبت‌خوانی در رثای امیرالمومنین (ع) است که سابقه‌اش به دوران رواج تشیع در ایران می‌رسد و یکی از وجوه تلفیق هنر موسیقی و نمایش در خدمت آیین‌های دینی است. هرچند در گذشته این مراسم را پرده‌خوانان و مرشدان در شب قدر و یا روز شهادت حضرت علی (ع) اجرا می‌کردند اما تاکنون مستند خوبی از این آیین تهیه نشده است. وی می‌گوید: قدمت آیین قنبرخوانی بالغ بر ۲۰۰ سال است و از جمله رویدادهایی است که به واسطه آن می‌توان در ماه رمضان گردشگران فرهنگی و مذهبی بسیاری را جذب کرد. رئیس میراث فرهنگی و صنایع دستی کاشمر یادآور می‌شود: در ابتدا راویان این آیین مرشدان و پرده‌خوانان بودند و سپس هنرمندان تعزیه‌خوان برای زنده نگه داشتن این آیین تلاش کردند.
رئیس میراث فرهنگی و صنایع دستی کاشمر تصریح می‌کند: قنبرخوانی نوعی نمایش موسیقیایی و آیینی است که شرح حال قنبر غلام حضرت علی (ع) و ارادتش به مولا امیرالمومنین (ع) در آن روایت می‌شود. به دلیل غنای مذهبی و تاریخی، مراسم قنبرخوانی در هفتمین شورای سیاست‌گذاری ثبت به شماره ۸۲۸ در تاریخ چهارم بهمن سال ۹۱ در فهرست میراث ناملموس (معنوی) کشور به ثبت رسیده است. یوسفی ادامه می‌دهد: در این مراسم، جمعیت انبوهی ظهر روز بیست‌ویکم ماه مبارک رمضان در نماز جماعت ظهر و عصر مسجد جامع کاشمر حاضر می‌شوند و هم‌زمان جمعیت چشمگیری نیز در حسینیه حیدری تجمع می‌کنند.
عزاداران در قالب چند دسته بزرگ عزاداری از محل حسینیه حیدری حرکت می‌کنند و به سمت مسجد جامع رهسپار می‌شوند و در آنجا نمازگزاران و مسئولان از آنها استقبال می‌کنند. وی می‌گوید: نمازگزاران حاضر در مسجد جامع فضا را برای هیات حیدری باز می‌کنند و پس از ورود آنها به مسجد، مراسم را در اختیار مداحان و عزاداران هیأت حیدری قرار می‌دهند و این عزاداران نیز به اقامه عزای امیرمؤمنان امام علی (ع) می‌پردازند.
نظر شما