نگاهی به فهرست منتشر شده با موضوع تسهیلات پرداختی از محل برنامه قانون حمایت از ایجاد و توسعه اشتغال پایدار روستایی و عشایری سراسر کشور در اردیبهشت امسال نشان می‌دهد که در آذربایجان شرقی نزدیک به ۲ هزار نفر این وام‌ها را دریافت کرده‌اند. حداقل مبلغ این وام‌ها ۱۰ میلیون تومان بوده و در برخی موارد به ۸۰۰ میلیون تومان هم محدود نشده و به بالای یک میلیارد تومان رسیده است. اما این‌که این وام‌های کم‌بهره با زمان تنفس قابل توجه به کدام شهروندان پرداخت شده و آیا پرداخت آنها خواهد توانست به نتایج مورد انتظار برسد، دغدغه این روزهای بسیاری از شهروندان و فعالان اقتصادی استان است.
- تفاوت زیاد میان مبالغ وام‌ها
بر اساس فهرست منتشر شده، از وام گیرندگان مبلغ برای افرادی که پس از طی مراحل لازم موفق شده‌اند وام کم‌بهره بگیرند یکسان نبوده است، به نحوی که فردی برای قالیبافی توانسته ۱۰ میلیون تومان وام بگیرد و در مقابل، فردی دیگر برای پرورش گاو وام ۱۵۰ میلیون تومانی گرفته است. البته این تفاوت تنها مربوط به نوع مشاغل نیست و مثلا برای پرورش دام و دامپروری مبالغ زیر ۵۰ میلیون تومان و حتی ۲۵ میلیون تومان هم دیده می‌شود.
اغلب افراد لیست مذکور زیر ۱۰۰ میلیون تومان وام گرفته‌اند و چند درصد هم موفق به دریافت وام‌های کلان شده‌اند که پس ۲ سال باید به بازپرداخت آنها اقدام کنند و البته در این مدت باید صحت و سقم فعالیت‌هایشان هم مشخص شود. اما این ۲ سال، با توجه به وضعیت نامشخص اقتصادی کشور، می‌تواند شرایط مناسبی برای افراد سودجو بوده و حتی بحران اقتصادی بیشتر فراهم کند. نامشخص بودن دستگاه‌های اجرایی در گزارش ارائه شده برای اکثر وام‌های پرداختی و ذکر حدود ۵ وزارتخانه و سازمان متولی برای کمتر از هزار وام‌گیرنده از نقاط جالب و در عین حال مبهم این گزارش است.
- پرورش گاو و گوسفند در صدر دریافت وام
نگاهی به جدول افراد وام‌گیرنده و مبالغ پرداختی نشان می‌دهد که پرورش گاو و گوسفند با فاصله بسیار با بقیه مشاغل در صدر اخذ تسهیلات قرار دارد و از مجموع ۱۹۳۴ نفر که موفق به دریافت وام کم‌بهره شده‌اند، اکثرشان تنها برای پرورش گاو، گوسفند و بره و دامپروری وام دریافت کرده‌اند. نکته جالب توجه این‌که برای پرورش گاو وام‌هایی با مبالغ بسیار بالا پرداخت شده است و جالب‌تر این‌که پرورش گاو، برخلاف گوسفند، پروسه‌ای طولانی دارد. به عنوان مثال، پرورش گاو پرواری، پس از احداث سالن و تامین زیرساخت‌های لازم، حداقل یک سال زمان می‌برد. وام‌های دریافتی برای پرورش گاو هم عموما بالای ۵۰ میلیون تومان هستند و با این حجم از اعطای وام به بخش پرورش گاو باید در یکی ۲ سال آینده انتظار جهش را در تولید گوشت قرمز و شیر در استان داشته باشیم.
اما برای فهم بهتر چرایی تخصیص وام‌های کلان به بخش پرورش گاو و دامداری در استان، توجه به شرایط اخذ تسهیلات بانکی در این حوزه هم می‌تواند جالب باشد. رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی اواسط سال گذشته در جلسه شورای هماهنگی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ملکان گفته بود که فعالیت‌های دامداری و مرغداری داخل روستا برای دریافت تسهیلات بانکی به مجوز نیاز ندارند. «اکبر فتحی» تاکید کرده بود که مدیران جهاد کشاورزی شهرستان‌ها با یک بازدید کارشناسی می‌توانند به بانک اعلام فعالیت کنند و بر این اساس، برای دریافت وام نه‌تنها مجوز نیاز نیست، بلکه تنها یک بازدید مدیر محلی می‌تواند مجوزی برای دریافت وام باشد. حال سوال اینجاست که با توجه به این مقررات ساده، نظارت بر واحدهای وام‌گیرنده و برخورد احتمالی با افراد متخلفی که وام‌ها را در محل غیرقانونی صرف کنند، چگونه خواهد بود.
- تعداد قابل توجه وام برای دفاتر آی‌سی‌تی روستایی
مستقل‌سازی و توسعه دفاتر آی‌سی‌تی روستایی، پس از پرورش گاو و گوسفند، جزو بیشترین دریافت‌کنندگان وام‌ها بوده است. این دفاتر در نقاط مختلف استان پراکنده شده‌اند. هرچند مبالغ وام در این زمینه حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان بوده است اما ۲ نکته مهم در این مورد دیده می‌شود. نخست آن‌که این وام‌ها از سوی پست‌بانک پرداخت شده است و در حقیقت این دفاتر خدمات مربوط به پست‌بانک را ارائه می‌دهند. با توجه به این‌که بانک‌ها برای توسعه خدمات خود هزینه می‌کنند نه سرمایه‌گذاری و اعطای وام، قرار گرفتن این تسهیلات در ردیف وام‌های اشتغال نمی‌تواند چندان توجیه‌پذیر باشد. نکته دیگر این است که میزان اشتغال‌زایی این طرح‌ها یک نفر است در حالی که بانویی در یکی از روستاهای دورافتاده توانسته با ۱۰ میلیون تومان کارگاه قالیبافی با اشتغال‌زایی برای چند نفر راه‌اندازی کند.
- اولویت اشتغال در مناطق محروم
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی آذربایجان شرقی در این باره می‌گوید: طرح اشتغال فراگیر روستایی و عشایری از موفق‌ترین طرح‌های اشتغال‌زایی در استان است که با اعتبار ۴۰۰ میلیارد تومان اجرا شده و ۴ هزار نفر در روستاهای استان از طریق آن صاحب شغل شده‌اند. «میراحد حسینی» با بیان این‌که اولویت ایجاد اشتغال در مناطق محروم بوده است، بیان می‌کند: ممکن است فرد وام‌گیرنده ساکن روستا نباشد اما با ارائه طرح برای روستا از این تسهیلات استفاده و برای جوانان روستایی ایجاد شغل کرده باشد. ولی در مجموع اولویت ما مناطق محروم است تا هم از مهاجرت و هم گسترش دامنه فقر جلوگیری شود و به عدالت اجتماعی و اقتصادی نزدیک‌تر شویم.
وی با اشاره به حضور ۵ بانک عامل در اعطای تسهیلات اشتغال روستایی می‌افزاید: این بانک‌ها طبیعتا حافظ منابع مالی خود هستند و اعطای وام - برخلاف برخی تخلفات گذشته - به صورت مدون‌تر صورت می‌گیرد. به گفته حسینی بانک‌ها برای بازپراخت وام‌ها و بررسی صلاحیت طرح‌ها مراحل لازم را طی و ضمانت‌های لازم را دریافت می‌کنند. وی می‌گوید: ساز و کار بررسی صحت و سقم مسیر پرداخت تا هزینه‌کرد وام کاملا مشخص است و بازرسان اداره کار و کارشناسان بانک‌ها در زمان‌های مشخص این روند را کنترل می‌کنند.
این مسئول با تاکید بر این‌که این وام‌ها برای ایجاد اشتغال پایدار در نظر گرفته شده‌اند، ادامه می‌دهد: برای این‌که مشخص شود چه میزان از این وام‌ها بر اثر تخلف از ۴ درصد به ۱۸ درصد تغییر می‌کند، نمی‌توان الان نظر داد و باید منتظر اجرای این طرح و میزان پایبندی وام‌گیرنده‌ها به تعهداتشان بود. مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان توسعه دفاتر روستایی آی‌سی‌تی را هم برای کاهش تردد روستاییان به شهرها عنوان می‌کند و می‌گوید: با توجه به سودده نبودن این فعالیت‌ها برای بانک‌ها و بی‌میلی آنها به توسعه شعب خود در روستاها، همکاری متقابلی میان روستاییان و بانک‌ها با پرداخت وام کم‌بهره و ایجاد دفاتر روستایی صورت گرفته است.
نظر شما