این خبری است که به نقل از مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سیستان و بلوچستان رسانه‌ای شد. حالا هامون‌نشینان ورود آب به هامون خشکیده را جشن گرفته‌اند این شادی البته زودگذر است. گفته‌های وحید پورمردان هم تأییدی براین مدعاست. او به ایسنا گفته است که وضعیت هامون مثل بیماری است که از آی سی یو به بخش منتقل شده است.
وحید پورمردان می‌گوید آبی که وارد هامون شده و می‌شود بخشی از سیلاب‌هایی است که به سمت هامون ایران هدایت شده، اما سرعت و حجم ورودی آب پایین است.
به گفته مدیرکل محیط‌زیست استان سیستان و بلوچستان، گنجایش آبی کل تالاب هامون در دو بخش ایران و افغانستان بالغ بر ۱۱ میلیارد مترمکعب است و اکنون ۲۰درصد از مساحت کل تالاب آبگیری شده است که عدد بالایی نیست البته با توجه به اینکه در دو دهه اخیر هامون با خشکسالی مواجه است، همین قدر آب هم به‌شدت در اکوسیستم تالاب و نشاط اجتماعی تأثیرگذار بوده است. آخرین‌باری که تالاب هامون تا همین ۲۰ درصد هم آبگیری کرد، سال ۹۱ بود.
بعد از آن دوره ورودی آب هامون به‌تدریج کم شده است. پورمردان تأکید کرد: سیستان و بلوچستان کم‌بارش‌ترین استان کشور است و امسال هم با وجود ترسالی و بارش بالای نرمال در تعدادی از استان‌ها، سیستان و بلوچستان همچنان با کمبود بارش مواجه است بنابراین با وجود آبگیری تالاب هامون، نمی‌توان ادعا کرد که امسال مشکل گردوغبار در سیستان نخواهیم داشت.
- ناتوانی دستگاه دیپلماسی و سازمان حفاظت محیط‌زیست
به گزارش همشهری، هامون که روزگاری ایستگاه زمستان‌گذرانی ۱۸۶گونه پرنده مهاجر بود بیش از ۲۰سال است که به بیابانی به وسعت ۵۷۰هزار هکتار تبدیل شده است؛ بیابانی که منشاء ریزگرد و سایر آلودگی‌های زیست‌محیطی استان است.
با روی کار آمدن دولت یازدهم که عنوان دولت محیط‌زیستی را به‌خود اطلاق کرد هامون‌نشینان بیش از هر زمان دیگری به احیای هامون امیدوار شدند. این امید ناشی از آن بود که دولت یازدهم نخستین مصوبه هیأت دولت را به احیای دریاچه ارومیه اختصاص داد اما برخلاف آنچه تصور می‌شد احیای هامون به فراموشی سپرده شد. حالا حسن روحانی، رئیس‌جمهور، احیای ارومیه را از افتخارات دولت خود می‌داند باوجود این، هامون همچنان در انتظار تدبیر برای گره‌گشایی از معضل حقابه‌ای است که افغان‌ها بیش از ۲۰سال است از رهاسازی آن دریغ می‌کنند.
نگاهی به عملکرد مسئولان محیط‌زیست و وزارت نیرو و وزارت خارجه در ارتباط با هامون نشان می‌دهد مسئولان ذیربط در این زمینه تنها به نمایش و شعار بسنده کرده‌اند. برای نمونه، معصومه ابتکار، رئیس پیشین سازمان حفاظت محیط‌زیست، که پس از ۸سال دوری از مسند ریاست سازمان محیط‌زیست دوباره در دولت یازدهم سکان هدایت محیط‌زیست کشور را برعهده گرفت،
چهارم دی‌ماه ۹۲در سفر به سیستان و بازدید از دریاچه هامون با اشاره به برنامه‌های این سازمان برای احیای هامون اعلام کرد که «زندگی به هامون بازمی‌گردد و دوباره شاهد حضور مردم برای امرارمعاش در این منطقه خواهیم بود». ۲سال بعد از این اظهارات(۳۰تیرماه ۹۴) مدیر وقت طرح حفاظت از تالاب‌های ایران از احیای دریاچه هامون در سال ۹۶خبر داد و گفت که با اجرای برنامه جامع مدیریتی برای تالاب هامون، این تالاب احیا می‌شود. اما نقطه عطف این اظهارات، اظهارنظر عیسی کلانتری است. او که بعد از معصومه ابتکار، بر مسند ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست تکیه زد ۲۳مهرماه ۹۷اعلام کرد که «هامون دیگر هامون نمی‌شود».
- چرا هامون، هامون نمی‌شود
هامون در زمان پرآبی بالغ بر ۱۰میلیارد مترمکعب آب داشت. بنا به اعلام کارشناسان، ۳۸۲۰کیلومترمربع از عرصه‌های تالابی هامون که در سرزمین ایران واقع شده سالانه به ۱.۵تا ۲.۵میلیارد مترمکعب آب نیاز دارد که قرار بود این نیاز آبی از طریق دستگاه دیپلماسی پیگیری شود تا دولت افغانستان حقابه هامون را رهاسازی کند. اما طی همه این سال‌ها، دستگاه دیپلماسی کشور و سازمان حفاظت محیط‌زیست نتوانسته‌اند اقدامی برای رهاسازی حقابه هامون انجام دهند.
هفدهم دی‌ماه ۹۲رئیس وقت کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی درباره حقابه هامون به همشهری گفت: «معضل هامون معضلی بین دولت ایران و افغانستان است که باید مسئولان با راهکارهای مناسب از این معضل گره‌گشایی کنند.
باید با افغانستان به این تفاهم برسیم که تمام پیمان‌های منطقه‌ای مبنی بر تأمین حقابه هامون که پیش از این بین ایران و افغانستان منعقد شده لازم‌الاجرا باشد. وزارت امور خارجه و نیرو باید تمام هم و غم خودشان را برای دستیابی به این تفاهم به‌کار بندند.» عباس رجایی افزود: «به‌نظر می‌رسد وزارت نیرو و امورخارجه موضوع هامون را با جدیت دنبال نکرده‌اند در نتیجه حق و حقوق مردم ما استیفا نشده است.
این دو وزارتخانه باید تلاش کنند، مجلس شورای اسلامی هم این مسئله را پیگیری می‌کند.» این مستندات نشان می‌دهد اراده‌ای برای احیای هامون وجود ندارد و هامون‌نشینان باید به سیلاب‌های فصلی دلخوش باشند و دعا کنند که بارش‌ها ادامه داشته باشد.
- روزگار پرآبی هامون
آمارهای سازمان شیلات نشان می‌دهد هامون‌نشینان در دوران ترسالی، هر سال۱۵هزار تن ماهی صید می‌کردند و هامون سالانه یک‌میلیون و ۴۰۰هزار تن علوفه ارزانی هامون‌نشینان می‌کرد. ۱۱۵هزار راس گاو سیستانی در سفره آباد هامون می‌چریدند و به مدد نیزارهایی که در هامون رشد می‌کند صنایع‌دستی رونق داشت و زندگی به هامون‌نشینان لبخند می‌زد اما اکنون آن دریای پهناور به بیابانی به وسعت ۵۷۰هزار هکتار تبدیل شده و مدت‌هاست که هامون‌نشینان در نبود تدبیر و بی‌توجهی مسئولان به مهاجرت ناگزیر تن داده‌اند. آنها سرزمین آبا و اجدادی خود را ترک می‌کنند؛ آواره شهرهای دیگر می‌شوند و غم غربت به جان می‌خرند تا لقمه نانی تأمین کنند. سفره که خالی باشد چه باید کرد؟ به‌ویژه آنکه گردوغبار هم مجالی برای نفس کشیدن برجای نگذاشته باشد.
نظر شما