کدام دنیای دیجیتال؟ عشق یا نفرت؟

شهرک "وو جن" ملقب به "ونیز چینی" به خاطر ساختمان‌های با سبک معماری ویژه خود که دورنگ دارد یا به عبارت دیگر بامش مشکی رنگ و دیوارش سفید رنگ است، و قایق‌های در حال حرکت بر روی روخان‌ ای که از درون شهر عبور می‌کند، بسیار به آن چه در نقاشی سنتی چینی تعریف می‌شود نزدیک است و یکی از جاذبه‌های گردشگری معروف چین است اما به خاطر کنفرانس جهانی اینترنت در معرض دید کل جهانیان قرار گرفته است.

دقیقا یک هفته پیش از گشایش این کنفرانس، یک دکه روزنامه فروشی منطقه منهتن نیویورک نیز کانون پوشش‌های خبری قرار گرفت. روزنامه‌ها و مجلات این دکه با روزنامه‌ها و مجلات جریان اصلی که برای مخاطبان بسیار آشنا هستند، بسیار شباهت دارد اما با خواندن دقیق‌تر آن‌ها می‌توان دریافت که مباحث این نشریات به طور کامل چیزی دیگر است. این روزنامه‌ها و مجلات بیشتر تیترهای بسیار حیرت آور و سنگین دارد. قضیه این است که مجله  Columbia Journalism Review  اخبار ساختگی در شبکه‌های اجتماعی را در روزنامه‌ها و مجلات کاغذی چاپ کرده است تا به مخاطبان وجود و گسترش شدید اخبار ساختگی در فضای مجازی را یادآور کند.

تا اواخر ماه ژوئن امسال ۵۵ درصد جمعیت دنیا یعنی ۴.۲ میلیارد نفر از جمعیت دنیا به شبکه اینترنت دسترسی پیدا کرده‌اند. این به معنای آن است که نحوه دسترسی به دانش و دانستنی‌ها و روش‌های زندگی و فکر و دیدگاه آن‌ها نسبت به گذشته دگرگون شده است.

به همین خاطر، موضوعات و محتوایی که در فضای مجازی رد و بدل می‌شود، از اهمیت بسیاری برخوردار است. شبکه اینترنت با این فرض و تصور ابداع شده است که جلوگیری از پوشش دادن سوانح، حوادث، رسوایی‌ها و اسرار میسر نباشد اما موضوعات آن باید واقعی و منبع آن باید قانونی باشد و نباید برای جلب توجه، از محدودیت‌ها عبور کرد. اما اوضاع کنونی شبکه اینترنت که امروز با آن رو به رو هستیم این است که اخبار ساختگی که ما را افسرده و غمگین می‌کند و به حیرت در می‌آورد، سریع‌تر و راحت‌تر از اخبار واقعی گسترش می‌یابد.

تیم برنرز لی، پژوهشگر کامپیوتر بریتانیا معروف به مخترع شبکه وب جهان گستر(World Wide Web) نیز این تحول را احساس کرده است. او که در سال ۱۹۸۹ شبکه mesh  را که تا سال ۱۹۹۰ به نام وب جهان گستر نامیده می شد، اختراع کرده بود، اخیرا در گفت و گو با خبرگزاری رویترز ناامیدی خود به اوضاع کنونی شبکه اینترنت را ابراز کرد که عبارتند از: قدرت انحصاری شرکت‌های غول پیکر، سوء استفاده از اطلاعات شخصی و تبلیغ و گسترش نفرت در شبکه. او تاکید کرد این خارج از تصور او در هنگام اختراع شبکه وب است.

تیم برنرز لی شبکه‌های اجتماعی از قبیل توئیتر را به باد انتقاد گرفت و گفت: اگر عشق را در توئیتر بگذارید، فاسد می‌شود. اما اگر به جای عشق، نفرت را در آن بگذارید، متوجه می‌شوید که آن حیات بسیار دارد و سریع رشد می‌کند. او تاکید کرد: موضوعات مثبت در اینترتنت رو به کاهش گذاشته و شبکه دیگر از قابلیت قدرت بخشی به شخص و فرد محروم شده است. به نظر او، عشق و محبت باید بیش از حد کنونی در شبکه اینترنت رد و بدل شود.

یک پژوهش موسسه فناآوری ماساچوست در جمع بندی صحبت‌های فوق، تیم برنرز لی را درباره شبکه اینترنت به اثبات رسانده است. این پژوهش نشان می‌دهد: نسبت به یک خبر درست درباره یک رویداد، یک خبر ساختگی درباره همان رویداد با احتمال ۷۵ درصد بیشتر، انتقال می‌یابد؛ سرعت گسترش اخبار ساختگی نیز ده تا بیست برابر سرعت پخش اخبار درست است؛ و برای دسترسی خبر به ۱۵۰۰ نفر مخاطب، زمانی که برای پخش خبر درست صرف می‌شود، شش برابر خبر ساختگی درباره رویداد یکسان است.

تایلور اون، استادیار دانشگاه کلمبیای کانادا در رشته رسانه‌های دیجیتالی معتقد است: برای تحقق مدیریت منظم و موثر بر فضای مجازی، علاوه بر توجه به موضوعات و محتوای رد و بدل شده در آن، همچنین باید به ساختار و الگوی سودآوری کنونی صنعت شبکه اینترنت به ویژه چگونگی جمع آوری اطلاعات شخصی و سودآوری از آن توسط شرکت های غول پیکر این صنعت، توجه کرد. این پژوهشگر یادآور شد: همانند آن که بانک ها و موسسات مالی بزرگ نمی توانند خودنظارت را انجام دهند و منجر به بحران مالی ۲۰۰۸ شد، مردم نباید انتظار داشته باشند که شرکت‌های بزرگ صنعت شبکه اینترنت به نظارت خود بپردازند. از این رو، جامعه جهانی باید برای تکمیل سامانه مدیریت شبکه اینترنت و شفاف سازی و عدالت و منظم کردن شبکه، همکاری کنند.