این تصویر روزگار و دوره‌ای است که چه بخواهیم چه نخواهیم یک روز برای همه ما کم و بیش فرا می‌رسد. اما مهم‌تر از سالمندی آمارهایی است که می‌گویند در آینده نزدیک، به‌دلیل افزایش قابل توجه تعداد سالمندان جمعیت ایران رو به پیری خواهد رفت و این خود یعنی اینکه اگرچه سالمندی یکی از مراحل زندگی است اما اگر آمادگی‌های لازم برای آن از سوی فرد، جامعه و دولت‌ها وجود نداشته باشد، نمی‌توان از آن عبور کرد.
براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ بیش از 7 میلیون و 450هزار نفر یعنی ۹.۲۸ درصد جمعیت کشور سالمند هستند. همچنین بنابر آمارها جمعیت کشورمان به سرعت در حال پیرشدن است و اگرچه کشور در بازه زمانی موسوم به «پنجره جمعیتی» قرار دارد اما از این تحول جمعیتی مستثنی نخواهد بود، حتی درصورت حفظ میزان موالید چرا که این گروه جمعیتی به دوران سالمندی رسیده است. رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان با تأیید این مطلب به همشهری می‌گوید: هم‌اکنون 6هزار نفر در ایران سن بالای 100سال دارند که نسبت جنسیتی (زن و مرد) آنها مساوی و 50-50 است.
محسن سلمان‌نژاد در توضیح بیشتر می‌افزاید: سالانه 700هزار سالمند به جمعیت سالمندی کشور اضافه می‌شود و در تهران نیز یک میلیون و 300هزار سالمند وجود دارد. همچنین تعداد افراد بالای 80سال در کشور به بالای یک میلیون نفر می‌رسد. او اضافه کرد: سالمندی درکشورهای پیشرفته بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد؛ البته در رتبه‌بندی کشورها در حوزه سالمندی شاهد هستیم کشورهایی که رتبه اقتصادی خوبی ندارند، جایگاه مناسبی را در رتبه ارائه خدمات به سالمندان هم ندارند. به‌طور مثال می‌توان به کشور بولیوی و برخی از کشورهای آسیایی اشاره کرد.
البته باید به این نکته اشاره کنم که سالمندی بیماری نیست و در واقع تغییرات فیزیولوژیک است؛البته سالمندی محدودیت‌هایی را نیز ایجاد می‌کند و کشورهای پیشرفته نیز دغدغه بسیاری در حوزه سالمندان دارند. به همین دلیل معتقدم باید دیدگاه خود را در حوزه سالمندی تغییر دهیم؛ چرا که براساس برآوردها در سال 2050تعداد سالمندان به بیشتر از جمعیت 15سال می‌رسد و دنیا به سمت پیری حرکت می‌کند.
در واقع می‌خواهم بگویم هنگامی که از سالمندان آینده صحبت می‌کنیم یعنی وضعیت جوانان فعلی در آینده را مدنظر داریم و در واقع باید بتوانیم شرایط خوبی را برای امروز جامعه نیز فراهم کنیم. ضمن اینکه در کشور تعداد بیماران سالمند زیاد است که به‌دلیل این است که این افراد در سنین جوانی مسائلی را رعایت نکرده‌اند. البته سالمندی در کشور مسئله جدیدی نیست و طی 2سال اخیر توجهات زیادی را به‌خود معطوف کرده به‌طوری که اقدامات مرتبط با سند سالمندان سریع‌تر پیش رفته است.
سند ملی سالمندان در شورای سلامت تصویب شده اما لازم است اقدامات مربوطه در شورای‌عالی رفاه نیز انجام شود. ضمن اینکه بهزیستی با وزارت بهداشت درباره سند ملی سالمندان چالش داشت که در نهایت در شورای‌عالی سلامت مصوب شد اما با توجه به برنامه ششم توسعه، اجرای این سند وظیفه شورای‌عالی رفاه است و اکنون به‌دنبال چگونگی اعمال این قانون هستیم.
- بیش از ۹درصد ایرانیان سالمند هستند
معاون بهداشت وزارت بهداشت با بیان اینکه بیش از ۹درصد ایرانیان، سالمند هستند هم می‌گوید: پیشرفت جامعه بشری ، بهبود وضعیت بهداشتی درمانی و افزایش امید به زندگی نهایتا موجب افزایش درصد جمعیت سالمند شده است. سالخوردگی جمعیت، پیامد طبیعی افزایش امید به زندگی است.
علیرضا رئیسی در ادامه افزود: ویژگی سالخوردگی جمعیت این است که بدون بازگشت بوده یعنی اینطور نیست که این زیاد شدن جمعیت سالمند در آینده کم شود بلکه روزبه‌روز درصد جمعیت سالمند بیشتر می‌شود و جامعه با سالمندان پیرتری روبه‌رو خواهد بود. مثلا اگر الان بیشتر جمعیت سالمند ما ۶۰تا ۹۰ ساله هستند، در سال‌های آینده سالمندان ۹۰ تا ۱۰۰ ساله را بیشتر خواهیم داشت. یعنی خود این جمعیت سالمند هم به طرف پیر شدن می‌رود.
طبیعی است هر چه افراد مسن‌تر باشند، به مراقبت‌ها و خدمات بیشتری احتیاج دارند. بنابراین با توجه به زیاد شدن جمعیت سالمند، برنامه‌ریزی برای ارتقای کیفیت زندگی سالمندان، ضروری و سالمندی فرصتی است که اگر برنامه‌ریزی نداشته باشیم تبدیل به تهدید می‌شود.
- توجه به سبک زندگی سالم در دوران سالمندی
توجه به سبک زندگی سالم در دوران سالمندی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مشاور وزیر بهداشت در امور توانبخشی در این‌باره می‌گوید: سالمندی دوران مهمی از زندگی است و امروزه به‌دلیل بالا‌رفتن امید به زندگی و کاهش میزان زاد و ولد در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، پدیده ســالمندی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
محمدتقی جغتایی در ادامه افزود: برای نمونه، انسان‌ها نسبت به گذشتـه عمر طولانی‌تری دارند به‌طوری‌که در سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۵، میانگین سن امید به زندگی ۴۸ سال بود، درحالی‌که در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰، این میانگین به ۶۸ سال رسیده است. از سوی دیگر، آمارها نشان می‌دهد که میانگین میزان زاد و ولد از ۵کودک برای هر زن در سال ۱۹۵۰ به ۳.۲ کودک برای هر زن در سال ۲۰۱۴ کاهش یافته است.
این آمارها نشان می‌دهد با افزایش امید به زندگی و کاهش زاد و ولد، جمعیت جهان در حال پیرشدن است. مشاور وزیر بهداشت با اشاره به مشکلات و چالش‌های پیش روی جمعیت سالمند کشور، افزود: زندگی سالم افراد سالمند، از هزینه‌های نظام سلامت کم خواهد کرد و در عین حال، اگر توجهی به سبک زندگی سالم سالمندان نشود، شاهد افزایش بار بیماری‌ها و هزینه‌های تحمیلی به نظام سلامت کشور خواهیم بود.
وی با اشاره به بیماری‌های شایع دوران سالمندی، ادامه داد: دمانس و آلزایمر، یکی از بیماری‌های شایع دوران سالمندی است که عوارض ناگواری بر فرد، خانواده و جامعه دارد. همچنین بیماری‌های مفاصل و پوکی استخوان، از دیگر بیماری‌های شایع دوران سالمندی است ضمن اینکه یکی از شایع‌ترین عفونت‌ها در خانم‌های سالمند- چه آنها که در خانه سالمندان نگهداری می‌شوند و چه آنها که منزل شخصی دارند- عفونت دستگاه ادراری است.
عفونت‌های باکتریایی بدون علامت در خانه سالمندان حدود ۷ تا ۸ درصد است. جغتایی با اشاره به آمار جمعیت سالمند کشور، افزود: براساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده جمعیت بالای ۶۰ سال کشور در سال ۲۰۲۰ به حدود ۱۰ میلیون نفر خواهد رسید که پوکی استخوان به‌عنوان شایع‌ترین بیماری متابولیکی استخوان از مهم‌ترین بیماری‌های دوران سالمندی به شمار می‌رود.
- برای حفظ سلامت سالمندان چه کنیم؟
با افزایش سن، بدن دچار تغییراتی می‌شود که می‌تواند بر اشتهای فرد اثر منفی بگذارد. نسترن رادین‌مهر، متخصص تغذیه در این‌باره به همشهری می‌گوید: بنا بر تعریف‌های ارائه‌شده، افراد بالای 65سال سالمند هستند و در دوران سالمندی باید همانند دوران کودکی به تغذیه بیشتر اهمیت داده شود، چراکه در دوران سالمندی بافت عضلانی فرد به مرور زمان دچار تحلیل می‌شود که می‌تواند بر اندام‌های حرکتی فرد تأثیر بدی داشته باشد.
همچنین از دیگر تغییرات دوران سالمندی نحوه غذا‌خوردن این گروه است و اینکه باید بدانیم که برای حفظ سلامتشان از چه نوع غذاهایی باید بیشتر استفاده کنیم، به‌طور مثال، ضروری است در درجه اول از غذاهای با حجم کم ولی با ارزش غذایی بالا که سریع هضم و زود از معده خارج می‌شود، استفاده شود و چون در این سنین، دستگاه گوارش به‌خصوص معده ضعیف است و غذا باید در سه چهار وعده و به‌دفعات خورده شود.
او در ادامه می‌گوید: مراقبت دوره‌ای سالمندان در کنار آموزش شیوه زندگی سالم می‌تواند با کاهش بار بیماری و افزایش امید به زندگی توأم با سلامت، به سالمندی سالم و فعال منجر شود، به‌خصوص اینکه در ایران سالمندان تصور می‌کنند حتما باید بیمار شوند تا به پزشک مراجعه کنند؛ درحالی‌که در بحث سالمندی باید برخی بیماری‌ها را غربالگری کنیم.
حتی اگر تاکنون مشکلی نداشته‌اند باید سالی یک‌بار فشار خون، قندخون، تعادل و... را چک کنند. افسردگی در سالمندان نیز موضوع مهمی است، اما همیشه تظاهرات آن کاملا مشخص نیست. در دوره سالمندی ممکن است تظاهرات افسردگی با دردهای شدید جسمی یا تغییر خلق و خو همراه باشد؛ به همین دلیل سالمندان باید سالی یک‌بار سلامت روانی خود را بررسی کنند.
وی در ادامه شیوه زندگی افراد در دوره جوانی را بر سلامت دوره سالمندی مؤثر دانست و افزود: با رعایت شیوه زندگی سالم می‌توان سالم پیر شد یا درصورت وجود بیماری، عوارض آن را کنترل کرد و جلوی ناتوانی را گرفت. به همین منظور درخصوص تغذیه، فعالیت بدنی، مراقبت از کمر و زانو، مراقبت از پاها، پوکی استخوان، پیشگیری از حوادث، بهداشت دهان و دندان، یبوست، بی‌اختیاری ادرار، یائسگی، استرس، حافظه، خواب، روابط زناشویی، رانندگی، استعمال دخانیات، ترک سیگار و... آموزش باید در اولویت قرار گیرد.
- سالمندی بنا بر آمارها
۹۶۰ میلیون نفر معادل ۱۳ درصد از ساکنان کره زمین از سن ۶۰سالگی عبور کرده‌اند. سالانه حدود 5درصد از جمعیت ایران و ۳درصد از جمعیت دنیا سالمند می‌شوند.
تا سال ۱۴۳۰، سالمندان سهم ۲۴درصدی از کل جمعیت کشور را دارند.
تعداد افراد بالای 80سال در کشور به بالای یک میلیون نفر رسیده است.
به‌طور سالانه 700هزار سالمند به جمعیت سالمندی کشور اضافه می‌شود.
در تهران نیز یک میلیون و 300هزار سالمند وجود دارد.
نظر شما