این فاصله با استاندارد جهانی، مدت‌هاست که مورد تأکید قرار می‌گیرد و توصیه کارشناسان بر این است که به‌دلیل عوارض و هزینه زیاد سزارین، باید با اقدامات علمی و صحیح فاصله آمار سزارین در کشور را با آمار جهانی به مرور زمان کم کنیم.
با این‌حال هنوز برنامه‌ریزی جامع و گسترده‌ای برای مقابله با این مشکل صورت نگرفته است.
ر چنین شرایطی، مدتی قبل وزیر اسبق بهداری ایران پیشنهاد افزایش تعرفه زایمان طبیعی را مطرح کرد.
دکتر هادی منافی با اشاره به این که این پزشکان هستند که برای دستیابی به درآمد بیشتر، مادران را به سزارین تشویق می‌کنند، گفت: درصورتی که تعرفه زایمان طبیعی بیش از تعرفه سزارین تعریف شود، تمایل پزشکان به سزارین مادران و تشویق آن‌ها به این کار از بین می‌رود.
در مقابل این پیشنهاد اما، کارشناسان و متخصصان زنان و زایمان نظرات مختلف و متضادی را ارائه می‌کنند.
دکتر‌رؤیا خدایی، جراح و متخصص زنان، زایمان و لاپاراسکوپی، در گفت‌وگو با همشهری، با اشاره به این که زایمان طبیعی یک روند وقت گیر است و با توجه به این که در کشور ما مانیتورینگ داخلی جنین وجود ندارد و مادر را فقط به دست یک ماما می‌سپاریم، می‌گوید: این نکته را فراموش نکنیم که ممکن است جنین از 8 ماهگی مشکل داشته باشد و شاید در طول زایمان طبیعی هم اتفاق خاصی نیفتد، ولی چون این نوزاد مسلما با مشکل به دنیا می‌آید، تصور همه این است که در اثر زایمان طبیعی دچار این خطرات شده و به مادر درحین زایمان رسیدگی کافی نشده است.
وی در بیان دلیل رواج عمل سزارین به‌صورت انتخابی، ادامه می‌دهد: حین زایمان هم استرس‌های زیادی وجود دارد؛ از جمله استرس این که بند‌ناف جایی تحت فشار نباشد، اکسیژن کافی به جنین برسد، لگن در جای مناسب قرار داشته باشد و هزار اما و اگر دیگر که هر کدام از آن‌ها اگر نباشد، باعث می‌شوند بیماری که درد زایمان هم کشیده اورژانسی تحت عمل سزارین قرار گیرد، آن هم در شرایط دشوار.
به عقیده دکتر خدایی همه این استرس‌ها و مسائل قانونی بعد از آن است که در واقع متخصصان زنان را به سمت سزارین سوق می‌دهند؛ چون سزارین هیچ کدام از این استرس‌ها را ندارد و بیمار هم در این شرایط راحت‌تر خواهد بود.
اما مشکل به همین جا ختم نمی‌شود. چون به عقیده کارشناسان در مقایسه با کشورهای پیشرفته امکانات زایمان طبیعی در ایران از استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد.
دکتر خدایی ضمن بیان این که به غیراز تعرفه، ما باید امکانات بررسی جنین را در بیمارستان‌های خود داشته باشیم و در این شرایط حد‌اقل فکرمان از جانب زایمان طبیعی بیمار راحت‌تر باشد، می‌گوید: ما شرایط مطلوب زایمان طبیعی را به هیچ وجه در کشور نداریم.
تعرفه تنها دلیل نیست
در حالی‌که بسیاری از متخصصان، با وجود تمام این مشکلات، زایمان از طریق سزارین را به انجام زایمان طبیعی ترجیح می‌دهند، اما به‌نظر آن‌ها چنین مشکلاتی شامل تمام زایمان‌ها و تمام مادران باردار نمی‌شود.
دکتر خدایی با بیان این که بیماری که قبلا زایمان داشته و زایمانش بی‌خطر بوده و ما می‌دانیم که لگنش مشکلی ندارد، نسبت به مادری که جنینش درشت بوده و زایمان اولش هم هست، خیلی راحت‌تر زیر بار زایمان طبیعی می‌رود، توضیح می‌دهد: در این شرایط بیمار پر خطر هم اگر راغب به سزارین باشد، متخصص زنان راحت‌تر این عمل را انجام می‌دهد، چون حین زایمان طبیعی ممکن است اتفاقات غیر‌منتظره زیادی بیفتد که همه آن‌ها در یک لحظه هستند.
به عقیده این متخصص زنان، در شرایط موجود، برای یک متخصص زنان ریسک یک زایمان طبیعی چندین برابر سزارین است. این در حالی است که تصور عمومی بر این است متخصصان زنان و زایمان تنها به‌دلیل تعرفه سزارین و بدون در نظر گرفتن هیچ چیز دیگر این روش زایمان را به بیمار پیشنهاد می‌کنند.
به گفته دکتر خدایی، افزایش تعرفه زایمان طبیعی ممکن است درصد بسیار محدودی از سزارین را کاهش دهد، ولی در همین وضعیت فعلی هم هیچ کدام از متخصصان زنان در شرایط مساوی و مطلوب بین این 2 روش زایمان، سزارین را انتخاب نمی‌کنند.
وی خاطر‌نشان می‌کند: ما تقریبا با امکانات چند قرن پیش کار می‌کنیم، پس نمی‌توانیم از این نظر خودمان را حتی با کشورهای دیگر مقایسه کنیم، مگر این که امکانات آن‌ها را داشته باشیم و روند زایمان طبیعی را پیشرفته کنیم.
معضل درونی شده، علت‌های پنهان
استدلال دیگر مخالفان در این زمینه این است که افزایش تعرفه زایمان طبیعی به هیچ وجه منطقی نیست چون بیمار در این شرایط، هم باید پول بیشتری بدهد و هم درد بیشتری را تحمل کند و از طرفی زایمان از طریق سزارین، آن‌قدر در کشور ما جا افتاده که مدت زمان خیلی زیادی طول می‌کشد تا آمار سزارین، آن هم به‌طور محدود کاهش پیدا کند.
دکتر ملک منصور اقصی، متخصص زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز با تأکید بر این که افزایش سزارین در ایران تنها به یک دلیل نیست، بلکه دلایل مختلفی دارد که باید حتما آن‌ها را شناسایی کنیم، می‌گوید: مثلا می‌توانیم بگوییم آیا افزایش سزارین به این دلیل است که بدون درد است؟ آیا مسائل حقوقی و قانونی پزشکان را از زایمان طبیعی می‌ترساند؟ آیا تیمی که زایمان طبیعی را هدایت می‌کنند کافی و کامل نیستند؟ آیا زایمان طبیعی در شرایطی انجام می‌شود که اصلا ایده‌آل نیست؟ به گفته وی شرایط مالی هم می‌تواند به این دلایل اضافه شود ولی این احتمال هست که حتی اگر تعرفه زایمان طبیعی را هم افزایش دهیم وجود آن دلایل و افزایش آن‌ها باعث شوند که اتفاق خاصی در کاهش آمار سزارین نیفتد.
دکتر اقصی با تأکید بر این‌که پیش از این‌که به فکر بیفتیم چکار کنیم تا آمار سزارین پایین بیاید، بهتر است اول بفهمیم که چرا این آمار بالا است، ادامه می‌دهد: این درست نیست که فقط بگوییم تعرفه سزارین بالاست که بعد بخواهیم تعرفه زایمان طبیعی را برای کاهش آن بالا ببریم.
وی معتقد است: ما هر چند وقت یک بار برای کاهش آمار سزارین راهکارهای مختلف ارائه می‌دهیم و مثلا بحث زایمان بدون درد، زایمان در آب یا همین بحث بالا بردن تعرفه زایمان طبیعی را مطرح می‌کنیم، در حالی‌که علت اصلی را گم کرده‌ایم.
سازهای مخالف
اما در این میان متخصصان دیگری هم هستند که نظری کاملا مخالف دارند و معتقدند افزایش تعرفه زایمان طبیعی قطعا آمار سزارین را کاهش می‌دهد. ناهید خداکرمی، دبیر علمی انجمن مامایی ایران معتقد است: یکی از دلایل رشد سزارین، تعرفه زایمان طبیعی و پایین‌بودن آن است.
وی می‌گوید پروسه هر زایمان طبیعی 8 تا 12 ساعت است، یعنی زمان طولانی‌تری نسبت به سزارین، چراکه سزارین حد‌اکثر نیم‌ساعت از پزشک وقت می‌گیرد.
او به همشهری می‌گوید: افزایش تعرفه زایمان طبیعی در شرایطی که سزارین در کشور ما تبدیل به یک معضل بزرگ شده منطقی به‌نظر می‌رسد.
البته به عقیده وی علاوه بر بهبود تعرفه زایمان طبیعی، تعریف این تعرفه برای عامل زایمان از قبیل ماما هم باید صورت گیرد و این تعرفه برای هر 2 گروه یکسان باشد، چون اگر می‌بینیم که کشور سوئد آمار سزارین و مرگ‌ومیر مادرانش در حد بسیار پایین و کمتر از 10درصد است، این فقط به‌دلیل هماهنگی تعرفه‌ها در این کشور بوده به این معنی که عامل زایمان هم تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد.
دکتر خداکرمی در ادامه با اشاره به این که وزارت بهداشت با افزایش تعرفه زایمان طبیعی موافق است، خاطر‌نشان می‌کند: ولی ما تعجب می‌کنیم که با این وجود، چرا سازمان‌های بیمه‌گر با این امر مخالف هستند ، در حالی که این اتفاق عوارض سزارین را کاهش داده و حتی برای خود بیمه‌ها صرفه‌جویی اقتصادی به همراه دارد.
وی در این میان به عوارض سزارین اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: سزارین مسلما عوارض بیهوشی، جراحی، احتمال بازگشت مادر برای بستری مجدد و خیلی از عوارض دیگر شامل عفونت‌های بعد از زایمان، تشکیل لخته در ساق پای مادر و بیماری‌های مختلف برای نوزاد را در پی دارد که همه این‌ها هزینه‌های زیادی را به همراه خواهند داشت، در حالی‌که بیمه‌ها در کشور ما این هزینه‌ها را فراموش کرده‌اند و فقط ساز مخالف می‌زنند.
دبیر علمی انجمن مامایی خاطر‌نشان می‌کند: پس بنابراین اگر انجمن‌ها، سازمان‌های بیمه‌گر و وزارت بهداشت و همچنین کارشناسان این نهادها با هم به این نتیجه برسند که متناسب با شاخص‌های بهداشتی کشور، معضل سزارین را حل کنند، شاهد اتفاقات بهتری خواهیم بود. چون اهمال بیشتر نسبت به این امر نگرانی نسبت به نسل آینده را که به‌طور انتخابی و همراه با انواع مشکلات به دنیا می‌آیند بیشتر می‌کند.
