براساس گزارش BBC، ساخت اين مجموعه بزرگ ليزري بیش از یک میلیارد یورو هزینه داشته‌است و قرار است از آن برای مطالعه ساختمان ماده در مقیاس اتمی استفاده شود.
سيستم لیزر الکترون آزاد پرتو ايکس اروپایی يا XFAL می‌تواند از پیوندهای شیمیایی موجود میان اتم‌ها در لحظه ایجاد یا گسست این پیوندها تصويربرداري كند.
دانشمندان اميدوارند داده‌هاي به دست آمده از اين سيستم بتواند به کشفیات بنیادی از جمله كشف درمان‌هاي جديد پزشکی و توليد مواد جديد منجر شود.
XFAL که ساخت آن بیش از هشت سال طول کشیده، با همكاري 11 کشور مختلف جهان، روسیه، دانمارک، فرانسه، مجارستان، ایتالیا، لهستان، اسلواکی، اسپانیا، سوئد و سوئیس اداره مي‌شود. آلمان نه فقط محل استقرار این دستگاه است بلکه بخش اعظم بودجه و فناوری آن را نيز تامین کرده است. این دستگاه یک شتاب دهنده خطی ابررساناست که در مجتمع تونل هایی به طول سه هزار و 400 متر در عمق 40 متری زمین قرار دارد.
در اين دستگاه مجموعه‌اي از الکترون‌ها را شليك كرده و تا حدي كه سرعت آنها نزديك به سرعت نور برسد شتاب آنها را افزايش مي‌دهد و سپس الكترون‌ةاي شتاب‌گرفته در مسیري مغناطیسی قرار مي‌گيرد.
با قرارگيري الكترون‌ها تحت تاثير نيروي مغناطيسي، از آنها اشعه ايکس ساطع می‌شود و الكترون‌ها در این فرایند به يكديگر نزدیک‌تر می‌شوند.
با متراكم‌تر شدن توده الکترون‌ها نه تنها نور ساطع شده از آنها تشدید می‌شود بلکه ميان پرتو‌هاي ايكس ايجاد شده هماهنگی بیشتری تاحدي كه پرتوها همزمان مي‌شوند و خواص نور لیزر را پیدا می‌کنند.
اين پرتو از قابليت نفوذ بالايي برخوردار است و می‌تواند با نفوذ به ساختار تمامي موادي كه در مسير حركتش قرار دارند، تركيبات اتمي آنها را آشكار سازد، از ملکول پروتئین که منبع انرژی بدن هستند گرفته تا کاتالیزورهایی که برای تولید مواد شیمیایی به کار گرفته مي‌شوند.
درحالي كه بسیاری از کشورهای جهان از سيستم سینکروترون براي مطالعه ساختار اتمي مواد استفاده مي‌كنند، اما نور تولید شده توسط XFAL تقريبا یک میلیارد برابر قوی‌تر از این دستگاه‌هاست و زمينه انجام مطالعاتي را فراهم می‌کند که ورای توانایی سینکروترون های فعلی است.
نظر شما