شیر ایرانی خاطره می‌ماند

خواب دشت‌هاي ارژن را سال‌هاست كه غرش هيچ شيري آشفته نكرده و سال‌هاست كه انقراض با اسم شير ايراني گره خورده است.

گزارش‌هاي متفاوتي از ديده شدن آخرين شير ايراني وجود دارد؛ از 80تا 150سال اين مسئله را روايت كرده‌اند. مي‌گويند آخرين گزارش از وجود شير ايراني حدود 80سال پيش از سوي يكي از نقشه‌برداران قشون انگليس ارائه شده آن هم در 64كيلومتري شمال دزفول.

• محيط‌زيست برنامه‌اي ندارد

ايده‌هاي زيادي براي احياي شير ايراني و معرفي دوباره آن به طبيعت كشورمان مطرح شده است؛ براي نمونه پيش از انقلاب قرار بود تعدادي شير ايراني از هندوستان به ايران بياورند و در دشت‌هاي ارژن رها كنند؛ براي اين كار مطالعات زيادي انجام شد، منطقه وسيعي را نيز قرق كردند و زمين‌هاي زيادي را از افراد مختلف خريداري كردند اما پس از انقلاب اين پروژه به فراموشي سپرده شد و افرادي كه زمين‌هايشان را فروخته بودند دوباره آنها را پس گرفتند. تاكنون ادعاهاي زيادي درباره بازگشت شير ايراني مطرح شده اما هيچ‌كدام به مرحله اجرا نرسيده است؛ براي نمونه اوايل سال 89نيز محمدجواد محمدي‌زاده، رئيس وقت سازمان حفاظت محيط‌زيست اعلام كرده‌بود كه تا آخر آن سال شير ايراني را وارد كشور خواهند كرد.

پس از آن نيز باغ وحش ارم تلاش كرد تا بتواند چند شير آسيايي را به باغ وحش منتقل كند اما اين پروژه نيز مانند بقيه طرح‌ها به مرحله اجرا نرسيد.

با گذشت چندين سال از مطرح شدن اين ايده‌ها و تلاش‌ها دوباره موضوع احياي شير ايراني را از سازمان حفاظت محيط‌زيست پيگيري كرديم. علي تيموري، مدير كل حفاظت و مديريت شكار و صيد سازمان حفاظت محيط‌زيست دراين باره به همشهري مي‌گويد: شرايط براي احياي شير ايراني و بازگرداندن آن به طبيعت در كشورمان مهيا نيست. آن طور كه او توضيح مي‌دهد: تغيير اقليم و تخريب زيستگاه‌ها سبب شده زيستگاه مناسبي براي شير ايراني وجود نداشته باشد.

تيموري با تأكيد بر اينكه سيل نزولي جمعيت حيات وحش منحصر به ايران نيست، ادامه مي‌دهد: افزايش جمعيت، گسترش شهرها، توسعه راهسازي و معدنكاوي سبب تخريب زيستگاه‌ها و كاهش جمعيت حيات وحش شده است.

او با اشاره به شرايط نامناسب زيستگاه‌ها مي‌افزايد: سازمان حفاظت محيط‌زيست با توجه به شرايط، برنامه‌اي براي احياي شير ايراني و بازگرداندن اين‌گونه به طبيعت ندارد. به گفته تيموري حدود 70تا 80سال است كه ديگر در دشت‌هاي كشور هيچ شيري مشاهده نشده است.

او با اشاره به اينكه در زيستگاه‌هاي هندوستان مشابه شير ايراني وجود دارد، يادآور مي‌شود: براساس سرشماري‌هايي كه چند سال پيش انجام شد حدود 420قلاده شير آسيايي در منطقه گجرات هندوستان وجود دارد.

• اولويت حفظ يوز و پلنگ

دراين بين كارشناسان زيادي هستند كه تأكيد دارند به جاي تلاش براي احياي گونه‌هايي مانند شير و ببر ايراني بايد به فكر گونه‌هايي بود كه اكنون با خطر انقراض دست و پنجه نرم مي‌كنند. آنها از طرح ناموفق احياي ببر مازندران ياد مي‌كنند كه در اثر آن تمامي شيرهاي باغ وحش ارم نيز به مشمشه مبتلا شده و كشته شدند.

طاهر قديريان، كارشناس حيات‌وحش درگفت‌وگو با همشهري تأكيد مي‌كند: زيستگاه مناسبي براي احياي شير ايراني در كشور وجود ندارد، زيرا براي بازگرداندن شير ايراني نياز به منطقه وسيعي است كه بايد از جنبه‌هاي مختلفي مناسب باشد. اين درحالي است كه در بيشتر زيستگاه‌هاي كشور جمعيت گونه‌هاي جانوري كاهش يافته و به‌خاطر همين گوشتخواراني مانند يوزپلنگ و پلنگ با كمبود طعمه روبه‌رو شده‌اند.

قديريان ايده‌هايي را كه تا به حال براي احياي گونه‌هايي مانند شير و ببر مطرح شده، نمايشي مي‌خواند و مي‌گويد: بيشتر اين برنامه‌ها براي نمايش است، زيرا گونه‌هاي جانوري زيادي در كشور وجود دارد كه در خطر انقراض قرار دارند؛ مانند يوزپلنگ، خرس سياه و پلنگ.

آن طور كه او مي‌گويد بايد تمركز و اعتبارات را براي نجات اين‌گونه‌ها هزينه كرد؛ براي نمونه براي حفظ پلنگ بايد تعارض بين دامداران و اين‌گونه را كاهش داد و اين مسئله به بحث‌هاي اجتماعي و اقتصادي گسترده‌اي نياز دارد. بنابراين بايد تأكيد كرد كه حفظ گونه‌هاي جانوري كشور بايد اولويت نخست مسئولان باشد و براي رسيدن به اين هدف آنها بايد قرق‌ها را افزايش داده و از جوامع محلي نيز براي حفاظت از زيستگاه‌ها كمك بگيرند.