پس از چند روز تنش به بهانه اظهارات منتسب به امير قطر رسانه‌هاي دولتي عربستان صبح روز گذشته به‌صورت ناگهاني خبر از قطع روابط ديپلماتيك عربستان، مصر، بحرين و امارات با قطر دادند. مقام‌هاي اين كشورها در بيانيه‌هاي خود قطر را به ايجاد بي‌ثباتي در منطقه و حمايت از گروه‌هاي تروريستي متهم كرده‌اند. مالديو به‌عنوان تنها كشور غيرعرب و به تبع آنها دولت موقت ليبي و دولت مستعفي يمن هم بعد از مدت‌كوتاهي راه مشابهي را رفتند و قطع روابط خود با دوحه را اعلام كردند. مقام‌هاي رياض مي‌گويند اين اقدام براي حفظ منافع ملي اين كشور صورت گرفته است.
با اين اقدام اكنون جبهه‌بندي در خليج‌فارس جدي‌تر از گذشته شده است. كشورهاي جبهه عربستان حالا شمشير را از رو بسته و علاوه بر اعلام قطع روابط ديپلماتيك از هر ابزاري براي فشار بر دوحه استفاده كرده‌اند. تنش در روابط ديپلماتيك ميان عربستان و قطر پيش از اين هم وجود داشته اما اكنون در سطحي كم‌سابقه كار به بخش اقتصادي و تحريم با نقشه فلج كردن قطر كشيده شده است؛ نقشه‌اي كه برخي هدف آن را تغيير رژيم و بركناري امير اين كشور مي‌دانند.
كشورهاي جبهه عربستان اعلام كرده‌اند كه اتباع قطر بايد در مدت 2هفته خاك اين كشورها را ترك كنند. ۴ كشور اصلي اين جبهه به اتباع قطر ۱۴ روز مهلت براي ترك خاك خود داده‌اند و سفر اتباع خود به قطر را هم ممنوع كرده‌اند. علاوه بر اين شركت‌هاي مهم هواپيمايي مهم اين جبهه ازجمله هواپيمايي امارات، الاتحاد، ايرعربيا و فلاي‌دوبي همه پروازهاي خود به دوحه و از اين كشور را لغو كرده‌اند تا فشار بيشتري بر كشوري كه با ۲.۷ ميليون نفر جمعيت ميزبان بزرگ‌ترين پايگاه نظامي آمريكا در خاورميانه است وارد كنند. مصر هم در بيانيه‌اي راه مشابهي رفته و اعلام كرده كه اين كشور حريم هوايي و بنادر دريايي خود را به روي تمامي هواپيماها و كشتي‌هاي قطري در راستاي حفظ امنيت ملي خود بسته است.
- مي‌خواهند قيم قطر باشند
دولت قطر كه طي روزهاي گذشته شاهد حملات گسترده رسانه‌هاي عربستان و امارات بوده به اين اقدام واكنشي مختصر داشته و در بيانيه‌اي كوتاه اين مسئله را غيرموجه و بي‌اساس خوانده است. وزارت امور خارجه قطر در بيانيه‌اي اقدام جبهه عربستان را نقض حاكميت اين كشور خوانده و با ناعادلانه بودن و غيرموجه بودن چنين اقدامي تأكيد كرده نمي‌گذارد اين مسئله روي زندگي شهروندان قطري تأثير بگذارد. در بيانيه وزارت امور خارجه قطر آمده است: هدف اين اقدام مشخص است؛ آنها مي‌خواهند قيموميت قطر را در اختيار داشته باشند.
- حمله اقتصادي؛ مشكلات غذا، پرواز و فوتبال!
مقام‌هاي جبهه عربستان نقشه كشيده‌اند تا اقتصاد قطر را هدف قرار دهند تا با استفاده از اين مسئله نارضايتي عمومي را در اين كشور افزايش دهند. در يك نشانه مهم علاوه بر موارد رسمي اعلام شده نجيب انسي ساويرس، ميلياردر بزرگ مصري از تجار كشورش خواست تا سرمايه‌هاي خود را از قطر خارج كنند و سرمايه‌گذاري در اين كشور متوقف شود. قطر به‌عنوان كشوري كوچك در شمال‌شرقي شبه‌جزيره عربستان مي‌تواند از اين مسئله دچار ضرر اقتصادي شود. قطر هميشه تلاش داشته تا فرودگاه دوحه به يك هاب منطقه‌اي تبديل شود و لغو شدن روزانه صدها پرواز ضرر مهمي به اقتصاد اين كشور است.
همچنين ممنوعيت استفاده از حريم‌هوايي كشورهاي جبهه عربستان باعث مي‌شود تا هواپيماهاي اين كشور مجبور به استفاده از مسيرهاي هوايي جايگزين به‌ويژه مقصد اروپا شوند كه طول پروازها و همچنين هزينه آنها را بيشتر مي‌كند. پروازهاي هواپيمايي مشهور قطر اكنون به سوي استفاده از مسير هوايي ايران آمده‌اند تا از مخمصه خلاص شوند. تنها كشوري كه قطر با آن مرز زميني دارد عربستان است و به همين‌خاطر بيش از ۴۰ درصد مواد غذايي مورد نياز در اين كشور بياباني از طريق اين مرز تاكنون تأمين مي‌شده است.
تا پيش از اين روزانه صدها كاميون مايحتاج مورد نياز قطر ازجمله مواد غذايي را از اين مسير حياتي وارد اين كشور مي‌كردند. علاوه بر اين قطر ميزبان جام جهاني سال ۲۰۲۲ است و به همين‌خاطر پروژه‌هاي عمراني بسيار عظيمي دارد. بخشي از مصالح لازم براي اين پروژه‌ها از مرز عربستان تأمين مي‌شد و اين شرايط مي‌تواند قطر را دچار مشكل كند. با محاصره قطر در منطقه خليج‌فارس اكنون نزديك‌ترين كشوري كه دوحه مي‌تواند با آن ارتباط لجستيكي داشته باشد ايران است.
- از اعلام خبر جعلي تا نبرد حقيقي
هر چند طي روزهاي گذشته تنش ميان قطر و عربستان بالا گرفته اما براي نخستين بار نيست كه اين مسئله رخ مي‌دهد و تنش ميان دوطرف طي سال‌هاي اخير و به‌ويژه از زمان به قدرت رسيدن امير جوان قطر وجود داشته است. يكي از مهم‌ترين موارد در سال ۲۰۱۴ به‌حساب مي‌آيد. در آن سال هم عربستان، امارات و بحرين با متهم كردن قطر به حمايت از اخوان‌المسلمين سفراي خود را فراخواندند.
پس از ماه‌ها تنش اما سرانجام با توافق كشورهاي شوراي همكاري خليج‌فارس اوضاع كمي‌آرام شد اما شعله‌هاي اين آتش همچنان زير خاكستر وجود داشت.حملات به قطر طي 2 هفته اخير به‌دنبال انتشار خبري از اظهارات منتسب به تميم بن‌حمد آل‌ثاني، امير قطر در مراسم فارغ التحصيلي هشتمين دوره آموزشي نظاميان اين كشور شروع شد.
خبرگزاري رسمي قطر(قنا) يك روز پس از پايان سفر رئيس‌جمهور آمريكا به عربستان گزارشي از صحبت‌هاي امير قطر منتشر كرد كه كاملا برخلاف مواضع و اقدام عربستان و متحدان اين كشور ازجمله امارات بود. درحالي‌كه پادشاه عربستان و ترامپ در اجلاسي كه با حضور سران ۵۵ كشور عربي و اسلامي در رياض برگزار شد اظهارات تندي عليه ايران داشتند در اين خبر آمده بود كه امير قطر در سخنراني خود ايران را «يك قدرت اصلي براي حفظ ثبات در منطقه» خوانده و گفته است كه «عقلانيتي در خصومت با ايران وجود ندارد».
با انتشار اين خبر و پخش شدن آن در شبكه‌هاي مختلف رسانه‌هاي عربستان و امارات حملات شديدي عليه قطر شروع كردند و حتي شبكه‌هاي الجزيره قطر و پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني روزنامه‌هاي قطري در عربستان فيلتر شدند. مقام‌هاي قطر به‌دنبال جنجالي شدن ماجرا و بالا گرفتن تنش ميان كشورهاي عربي اعلام كردند كه خبرگزاري رسمي اين كشور هك شده، اين خبر «جعلي» است و اصلا امير قطر در مراسم ذكر شده سخنراني نداشته است. به‌دنبال اين ماجرا امير قطر سفري ويژه به كويت با استقبالي مفصل داشت و با رئيس‌جمهور ايران هم تلفني مذاكره كرد.
- واكنش‌هاي بين‌المللي
ركس تيلرسون وزيرخارجه آمريكا كه به همراه وزيردفاع اين كشور در سفر استراليا به سر مي‌برد، در واكنش به تنش ميان اعراب در كنفرانس خبري گفت كه از طرف‌هاي اين درگيري مي‌خواهد براي رفع اختلافات با هم مذاكره كنند. وزيرخارجه تركيه هم خواستار گفت‌وگوي طرف‌هاي اين تنش شد و گفت كشورش آماده هرگونه كمك براي عادي شدن اوضاع است.
رئيس كميته دفاعي و امنيتي مجلس روسيه از بررسي دقيق ادعاهاي مطرح شده درباره ارتباط قطر با تروريسم خبر داد و گفت، ادعاهاي مصر و عربستان در اين‌باره توسط مسكو دقيقا بررسي مي‌شود. سرگئي لاوروف وزيرخارجه روسيه هم درباره اين تنش گفت، بحران پيش آمده مسئله داخلي ميان اين كشورهاست و مسكو دخالتي در آن نمي‌كند.
نظر شما