علاوه بر آلاينده‌ها، عوامل جغرافيايي نيز نقش مؤثري در آلودگي هواي تهران دارند. امروز آلودگي هوا و اثرات مخرب آن مورد توجه عموم واقع شده به‌طوري كه شهر تهران به‌عنوان پر جمعيت‌ترين شهر كشور و يكي از آلوده‌ترين مناطق دنيا مورد توجه قرار دارد. آلودگي هواي تهران ناشي از عواملي چون توسعه بي‌رويه شهر و جمعيت، رشد فزاينده خودروها و مصرف انواع سوخت‌هاي فسيلي است. ازجمله آثار بسيار مخرب آلودگي هواي تهران تأثير آن بر سلامت جسمي و روحي ساكنان اين شهر است.
در تهران مانند ساير شهرهاي بزرگ، حمل‌ونقل سهم بالايي را در آلودگي هوا داراست. مصرف سوخت در تهران فقط در بخش حمل ونقل (بنزين و گازوئيل) حدود 2ميليون تن در سال است كه اين مقدار مصرف سوخت با توجه به وضعيت فني خودروها، باعث پراكنده شدن حدود 3000تن منواكسيدكربن، 450تن هيدروكربن، 130تن اكسيد ازت، 30تن اكسيد گوگرد، 30تن ذرات معلق و 2تن سرب در روز مي‌شود. آلودگي هوا مي‌تواند به انسان و محيط‌زيست آسيب برساند.
آلاينده‌هاي هوا از منابع آلاينده‌هاي اوليه و فرايندهاي تغيير و تحول جوي ازجمله شكل‌گيري آلاينده‌هاي ثانويه و پراكندگي تحت‌تأثير ويژگي‌هاي توپوگرافي محلي و شرايط هواشناسي به‌وجود مي‌آيند. قرارگيري در معرض آلودگي هوا ممكن است تأثيراتي كوتاه‌مدت (چند دقيقه تا 24ساعت) يا بلندمدت (ماه تا سال) بر سلامت محيط داشته باشد.
تخمين زده مي‌شود كه حدود 70درصد مرگ‌وميرها در تهران ناشي از مشكلات تنفسي و قلبي است كه اين مشكلات ارتباطي مستقيم يا غيرمستقيم با آلودگي هواي تهران دارد. با توجه به آمار و اطلاعات موجود، مصرف انرژي‌هاي فسيلي در بخش حمل‌ونقل روند رو به رشدي دارد كه به همين ميزان شاهد رشد انواع آلاينده‌هاي ناشي از اين بخش در هواي كشور هستيم به‌طوري كه در سال1380 بخش حمل‌ونقل بيشترين سهم را در آلودگي داشته و به ميزان 60.2درصد اكسيدهاي ازت، 22درصد دي اكسيد گوگرد، 98.3درصد منواكسيدكربن، 90درصد هيدروكربن‌ها و 75درصد ذرات معلق را منتشر كرده است.
اثر آلودگي هوا در افزايش مرگ‌وميرها با حوادث تلخ و ناگواري كه در نيمه قرن اخير در آمريكا و اروپا رخ داد، نمايان شد. نتايج مطالعات زماني در اوايل دهه90 در نقاط مختلف نشان داد كه حتي غلظت پايين آلودگي هوا نيز با افزايش مرگ‌ومير در نقاط مختلف اروپا و آمريكا مرتبط است. اگرچه درواقع مرگ‌ومير منتسب به آلودگي هوا كم است ولي به‌علت بزرگ بودن جمعيت در معرض خطر و حساس بودن گروه خاصي از جامعه، بار بيماري منتسب به اين پديده بسيار زياد خواهد بود.
مطالعات انجام گرفته نشان داده است كه شهرهاي تهران و اصفهان از شهرهاي آلوده ايران هستند لذا هرگونه تصميم‌گيري مديريتي در جهت كاهش آلودگي هواي كلانشهرها نهايتا بايد با بررسي اطلاعات منسجم و قابل اطمينان در زمينه وضعيت آلودگي هواي شهر انجام پذيرد. طبق مطالعات محيط‌زيست تهران 70درصد مرگ‌وميرها در تهران ناشي از مشكلات تنفسي و قلبي است كه اين مشكلات ارتباطي مستقيم يا غيرمستقيم با آلودگي هواي تهران دارد. مطالعات فراواني در مورد دوره‌هاي آلودگي هوا در كشورهاي مختلف انجام شده است.
در كشورهاي مختلف ازجمله كشور يونان (شهر آتن)، قسمت‌هاي شرقي آلمان، چين و برزيل در مورد ارتباط بين آلاينده‌هاي هوا و مرگ‌وميرهاي ناشي از بيماري‌هاي مختلف مطالعات فراواني انجام شده است. در همه اين مطالعات آلودگي هوا در ارتباط با پارامترهاي اقليمي مانند دما، بارش و باد مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته‌اند. همچنين بيشتر مطالعات اخير در سانتياگو، شيلي، كبك و هنگ‌كنگ، ارتباط معناداري بين آلودگي هوا و بيماري‌هاي قلبي - عروقي و تنفسي گزارش كردند.
سالانه حدود 1.5ميليون تن مواد آلاينده در تهران توليد مي‌شوند و احاطه تهران توسط كوه‌ها در سمت شرق و شمال و عدم كفايت باد در پراكنده‌سازي آلاينده‌ها موجب تجمع آنها بر فراز شهر مي‌شود. همچنين ارتفاع بالاي تهران از سطح دريا كمك به احتراق ناقص سوخت‌ها مي‌كند كه اين خود بر مشكلات آلايندگي مي‌افزايد.
سالمندان، كودكان و زنان باردار ازجمله 3گروه حساس در يك جامعه به شمار مي‌آيند كه به‌دليل وضعيت سني و ضعف سيستم ايمني حساسيت بيشتري نسبت به ديگران دارند. كودكان مقيم تهران نسبت به كودكاني كه در شهرستان‌ها زندگي مي‌كنند بيشتر در معرض خطر هستند و بيشتر اين خطرات ناشي از آلودگي هواست.
شهرهاي بزرگي مثل تهران به‌دليل تراكم زياد جمعيت، وسايل نقليه فراوان، ترافيك بالا و وجود كارخانجات متعدد نسبت به شهرستان‌هاي كوچك‌تر هواي آلوده‌تري دارند. داده‌هاي ثبت شده موارد فوت در منابع اطلاعاتي سازمان بهشت زهرا نشان مي‌دهد كه حدود 43درصد از كل مرگ‌هاي غيرتصادفي اتفاق افتاده در سال‌هاي اخير مربوط به‌علت‌هاي قلبي - تنفسي بوده است.
نظر شما