اين آيين، در سال‌هاي اخير با استقبال گروه‌هاي مختلف مردم مخصوصا جوان‌ها مواجه شده و توانسته است يك همگرايي اجتماعي با حضور بيش از 2ميليون نفر ايجاد كند.از قضا در اين همگرايي گاهي كساني را مي‌شود ديد كه شايد در قضاوت اوليه ما خيلي هم مذهبي نباشند. بخش زيادي از اين موضوع البته به جاذبه‌هاي فرهنگ حسيني مربوط مي‌شود اما بخشي از آن را نيز بايد از زاويه اجتماعي تحليل كرد.خوشبختانه حالا مي‌توان گفت اربعين در ايران تبديل به يك سرمايه اجتماعي گرانبها شده است. اين سرمايه اجتماعي اگر چه پشتوانه مذهبي و آييني مستحكمي دارد اما حقيقت اين است كه مثلا 5سال قبل كسي تصور شكل‌گيري اين سرمايه اجتماعي را نمي‌كرد و حالا بايد از آن به دقت حراست كرد.
يكي از مهم‌ترين نكات در اين زمينه پرهيز از دولتي شدن اربعين است. دولتي‌شدن اربعين مهم‌ترين آسيبي است كه مي‌تواند قابليت‌هاي اين آيين و حتي اقبال آن را در آينده تحت‌تأثير قرار دهد. اين البته به‌معناي ناديده گرفتن از كمك به برگزاري اين مراسم نيست كه از قضا بايد يكي از مهم‌ترين وظايف تلقي شود.بين «كمك دولت به اربعين» و «دولتي شدن اربعين» مرز باريكي است كه به هوشمندي احتياج دارد. در اربعين امسال راه‌اندازي سازوكار بيمه زائران از نمونه‌هاي كمك به اربعين و اجبار زائران به ثبت نام در سامانه سازمان حج و زيارت مصداق تلاش براي دولتي شدن اربعين است. به اعتقاد من عراقي‌ها در اين زمينه از ما بهتر عمل كرده‌اند؛ آنها پول‌هايي كه از محل ويزاهاي 40دلاري و عوارض 10دلاري ورود مسافران به‌دست مي‌آورند را خرج زيرساخت‌ها و حمل‌ونقل مي‌كنند و خدمات پذيرايي از زائران را به مردم‌شان سپرده‌اند.
دستگاه‌هاي دولتي ما نيز بايد بدانند سرعت و كيفيت اقدامات مردمي در اجراي چنين برنامه‌هايي از آنها بسيار بالاتر است و بهتر است انرژي و بودجه‌شان را صرف زيرساخت‌ها كنند.بهترين كار در اين زمينه سپردن امور به نهادهاي مردمي است. در مختصات اربعين اين هيئت‌هاي مذهبي هستند كه مي‌توانند نقش سازمان‌هاي مردم‌نهاد را به خوبي ايفا كنند.آنها با تجربه كافي در اين زمينه مانع توليد بوروكراسي زائد مي‌شوند و به اين ترتيب اربعين هرگز يك برنامه دولتي جلوه نمي‌كند. فراموش نكنيم يكي از آفت‌هاي ارائه تصوير دولتي از اربعين، كاهش انگيزه كساني است كه به هر دليلي منتقد دولت يا حاكميت هستند.البته چنين ظرفيت فرهنگي‌اي را نبايد رها كرد اما زياده‌روي در اين كار حتما نتايج منفي خواهد داشت. مرور نكته‌ها‌يي درباره ظرفيت ارتباطي پديده اربعين بماند براي فرصتي ديگر... .
نظر شما