جايي كه شهردار تهران آن‌را «يكي از نقاط و محورهاي تاريخي و هويتي پايتخت» دانست «كه به نوعي يا ديده نمي‌شد يا كمتر ديده مي‌شد».
بعد از گذشت بيش از 150سال، تمام خاطرات دور و دراز اين ميدان از حضور انگليسي‌ها در آن گرفته تا بناي ساختمان‌هاي بزرگي چون كاخ شهرباني يا قزاقخانه امروز تبديل به مركزي براي حضور مردم شده است. ميدان مشق زنده‌تر از هر زماني اين روزها پوياتر از هميشه در تلاش است تا خاطرات تازه‌اي براي تهران95 رقم زند؛ خاطره‌اي كه با برگزاري نخستين كنسرت فضاي باز پايتخت شروع شد.
محمدباقر قاليباف در نخستين روز فعاليت اين ميدان از «كمك و همراهي دوستان خوب‌مان در وزارت خارجه و بقيه دستگاه‌هاي اداري همانند دانشگاه تهران» تشكر كرد و قول داد كه منطقه12 و بافت تاريخي هر‌ماه شاهد يك افتتاح جديد باشد تا اين منطقه جايي براي حضور دائمي شهروندان باشد.
- آغاز كاري بزرگ
سازمان زيباسازي شهر تهران در سال94 اقدام به بازپيرايي و بهسازي قديمي‌ترين ميدان پايتخت كرد تا ميدان مشق به مركزي تاريخي در قلب پايتخت تبديل شود. هنوز زمستان قباي سرد و سفيدش را از دامان البرز جمع نكرده بود كه خبر رسيد كار بازپيرايي ميدان مشق رو به اتمام است و در نخستين روزهاي سال95 ميدان مشق آماده حضور مردم شد.
مديرعامل سازمان زيباسازي شهر تهران در اين‌باره گفت كه سازمان براي زيرسازي و سنگفرش اين پروژه اقدام به تخريب 14500مترمربع آسفالت، تخريب 2500مترمكعب بتن، 5800مترمكعب بتن‌ريزي و 6200مترمكعب زيرسازي (قلوه‌ريزي) كرده است.
عيسي عليزاده با بيان اينكه در بحث اصلاح تاسيسات و زيرساخت‌ها، اقدامات ويژه‌اي در اين بخش شده است، ادامه داد: اجراي سنگفرش محور كوشك مصري، بهسازي پياده‌راه خيابان ملل، 30 تير و ارتش به طول16500مترمربع، اجراي كانال دفع آب‌هاي سطحي به طول 1200متر، اجراي 1200متر كانال تاسيساتي و اجراي آبنماي سنگي در طول محور به همراه تاسيسات و موتورخانه از ديگر اقدامات سازمان در اين ميدان بود. اجراي مبلمان جديد در اين پروژه از ديگر برنامه‌ها بود كه در بخش‌هاي مختلف با اجراي نرده و در فلزي در ورودي خيابان سي تير، اجراي پايه چراغ‌ها به همراه تاسيسات انجام شد.
او با اشاره به اينكه اجراي مبلمان شامل نيمكت، بولارد و... انجام شد، گفت: 150عدد بولارد، 40عدد نيمكت، 4عدد تابلوي معرفي مجموعه، 11عدد تابلوي معرفي مسير و 9عدد تابلوي معرفي مكان در محوطه ميدان جانمايي شده است.
مديرعامل سازمان زيباسازي شهر تهران با بيان اينكه اجراي آبياري قطره‌اي فضاي سبز و اجراي غلاف تاسيسات هر كدام با استفاده از 4500متر لوله پلي‌اتيلن و 10 هزار متر لوله Pvc و همچنين اجراي آسفالت خيابان نعمتي و بهنيا به وسعت1350مترمربع به اتمام رسيد، ادامه داد: ميدان مشق يا باغ ملي از ميادين تاريخي تهران با تاريخچه‌اي مملو از مسائل سياسي، اجتماعي، نظامي، فرهنگي و هنري به‌شمار مي‌آيد كه نيازمند اين اقدامات بود.
به گفته عليزاده اين محوطه از بزرگ‌ترين ميدان‌هاي نظامي است كه داراي 400متر طول و 400متر عرض است و مساحت آن بيش از 160هزار مترمربع ارزيابي شده كه حدوداً برابر 16هكتار است، سربازخانه مركزي در آن واقع شده و نظاميان در آن مشق نظام مي‌كردند بنابراين با اقدام به بازسازي بايد آن را حفظ و نگهداري كرد.
- خيابان 30تير پياده‌راه نمي‌شود
مديرعامل سازمان زيباسازي شهر تهران با تاكيد بر اينكه سنگفرش خيابان 30تير در راستاي پياده‌راه‌سازي و كف‌سازي ميدان مشق در ايام نوروز95 در حال انجام است، گفت: اين خيابان پياده‌راه نمي‌شود و سنگفرش مخصوص تردد خودروها در آن نصب خواهد شد.
عليزاده با بيان اينكه سنگفرش خيابان 30تير در راستاي پياده‌راه‌سازي و كف‌سازي ميدان مشق در حال انجام است، گفت: اين كار توسط شهرداري منطقه12 در دستور كار قرار گرفته است.
براساس تفاهمنامه صورت گرفته بين شهرداري تهران و وزارت امور خارجه و به دستور شهردار تهران درخصوص ميدان مشق از يك سال و نيم گذشته در راستاي ساماندهي ميدان مشق و سردر باغ ملي كار ساماندهي ميدان آغاز شده‌است. به‌طوري‌كه اواخر سال94 كف‌سازي، مبلمان و نصب آبنماها در اين ميدان به پايان رسيد. مديرعامل سازمان زيباسازي شهر تهران با بيان اينكه در جلسات تصميم بر اين شد كه در راستاي ساماندهي ميدان مشق خيابان 30تير نيز كف‌سازي و آرام‌سازي شود، اضافه كرد: اين خيابان كه يكي از خيابان‌هاي تاريخي پايتخت است به لحاظ وجود مسجد، كليسا، موزه آبگينه، موزه ملي، آتشكده زرتشتيان و اينكه در كنار وزارت امورخارجه واقع شده از ويژگي خاصي برخوردار است.
عليزاده درباره سنگفرش كردن خيابان 30تير در ايام نوروز گفت: همزمان با عيدنوروز كه شهر تهران كمي هم خلوت است، سنگفرش كردن اين خيابان در دستور كار قرار گرفت. مديرعامل سازمان زيباسازي شهر تهران با بيان اينكه خيابان 30تير پياده‌راه نمي‌شود، خاطرنشان كرد: سنگفرش اين خيابان در راستاي آرام‌سازي براي تردد خودروها در دستور كار قرار گرفته است و سعي بر اين است كه تا پايان تعطيلات نوروز سنگفرش خيابان 30تير به پايان برسد.
وي با بيان اينكه در اين خيابان سنگفرش مخصوص تردد خودروها نصب خواهد شد، افزود: اين سنگفرش نياز به زيرسازي دارد تا براي تردد خودروها مشكلي ايجاد نكند و همانند ساير كشورهاي دنيا كه برخي خيابان‌ها آسفالت نبوده و سنگفرش است، اين نوع سنگفرش نيز مخصوص تردد خودروهاي سواره است.
- ميدان مشق به‌عنوان مركز موزه‌ها
كارشناسان مختلف در حوزه ميراث فرهنگي و طراحي شهري تاكنون جلسات متعددي را براي آينده ميدان مشق برگزار كرده‌اند. چه آناني كه روزگاري دست‌اندركار طراحي اين ميدان بوده‌اند و چه كساني كه امروز ميدان مشق را بازسازي كرده‌اند. جلسات متعددي كه حاصل آن، شكل‌گيري نتيجه‌اي مشخص بود. برخي از كارشناسان بر اين باورند كه ميدان مشق مي‌تواند يك مكان فاخر براي فعاليت‌هاي بزرگ و گسترده ديپلماتيك باشد. محمدمهدي حجت، قائم‌مقام سازمان ميراث فرهنگي كشور معتقد است كه كار بازسازي و احياي ميدان مشق به‌گونه‌اي بايد به پيش رود كه اين ميدان كاركردي ملي داشته باشد و حتي به فضايي تبديل شود كه مراسم‌هاي رسمي كشور ازجمله استقبال از سران كشورهاي ديگر در اين محوطه برگزار شود.
برخي ديگر نيز كاركردي شبيه «موزه آرميتاژ» براي آن قائلند. مركزي براي شكل‌گيري مجموعه‌اي تاريخي كه كاركردي موزه‌اي داشته باشد. چندي پيش نيز محمدحسن طالبيان، معاون ميراث فرهنگي كشور گفت: اگر ميدان مشق به‌عنوان مركز موزه‌ها آماده شود مي‌توان اشياي كشف شده توسط يگان حفاظت ميراث فرهنگي را در بخشي از اين فضا به نمايش گذاشت.
- محدوده ميدان مشق
اين ميدان از شمال به خيابان سرهنگ سخايي (سوم اسفند سابق)، از شرق به خيابان فردوسي (علاءالدوله سابق)، و از غرب به خيابان 30تير (قوام‌السلطنه سابق) و از جنوب به خيابان امام خميني (باغشاه يا سپه) محدود مي‌شده است. ساختمان‌هاي كنوني اداره پست (دربردارنده موزه وزارت پست، تلگراف و تلفن)، شهرباني كل كشور (نيروي انتظامي كنوني)، وزارت امور خارجه، موزه ملي ايران (موزه ايران باستان)، موزه و كتابخانه ملي ملك، باشگاه افسران (ساختمان شماره 7 وزارت خارجه)، بناي قزاقخانه (دانشگاه هنر) اداره كل ثبت اسناد و املاك كشور و بناي نخستين شركت ملي نفت (ساختمان كنوني شماره ۳ وزارت امور خارجه) در اين ميدان جاي داشته‌اند و سردر باغ ملي ميان ساختمان پستخانه (در جايگاه كنوني موزه وزارت ارتباطات) و ساختمان پيشين شركت ملي نفت (ساختمان شماره۳ وزارت امور خارجه) جاي داشت و راه ورودي به خيابان ملل متحد از خيابان سپه (خيابان امام خميني) بوده است. عكاسخانه آنتوان سوريوگين در خيابان علاءالدوله هم در جنب شرقي ميدان مشق قرار داشته است.
- شكل‌گيري ميدان مشق
ميدان مشق در زمان فتحعلي‌شاه قاجار (1212 - 1250ه. ق) بنياد نهاده شد و در دوره ناصرالدين‌شاه (1264 - 1313ه. ق) تجديد و توسعه يافت. زمان فتحعلي شاه قاجار پس از شكست‌هاي پياپي ايران در جنگ با روسيه و حقارت ملي ناشي از اين شكست‌ها فتحعلي شاه از دولت فرانسه كمك خواست تا به ارتش ايران كه توان رويارويي با ارتش مدرن روسيه را نداشت آموزش دهد و با فنون نظامي روز جهان آشنا كند. دولت فرانسه ژنرال گاردان را به تهران فرستاد و او در زمين بزرگي بيرون از باروي آن زمان تهران كه به «ميدان مشق» معروف شد به آموزش ارتش ايران مشغول شد. دور تا دور اين زمين ساختمان‌هايي براي سربازان و فرماندهان و تعدادي انبار تسليحات ساخته شد و در گوشه جنوب شرقي دروازه‌اي بنا شد. در زمان ناصرالدين شاه با گسترش تهران، ميدان مشق در داخل شهر قرار گرفت و بخش‌هايي از آن به سفارت انگليس و بيمارستان آمريكايي‌ها اختصاص يافت اما قسمت عمده آن كماكان در اختيار ارتش بود. در زمان مظفرالدين شاه ژنرال روسي كاساكوفسكي مسئوليت تعليم ارتش ايران را به‌عهده گرفت و دستور ساخت بنايي را داد كه امروز هم با همان عنوان قزاقخانه پابرجاست.
نظر شما