محمود آموزگار در گفت‌و‌گو با ایسنا، درباره بدهی‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ناشران خارجی شرکت‌کننده در دوره‌های قبلی نمایشگاه کتاب، سرنوشت قانون معافیت مالیاتی کتابفروشان و بی‌تأثیر بودن دادن یارانه‌های دولتی به ناشران و خریداران کتاب سخن گفت.
دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران درباره‌ی افزایش قیمت کاغذ و تأثیر آن بر کتاب‌فروشی‌ها و چگونگی حمایت دولت از حوزه‌ی نشر گفت: در کشورهایی که از وضعیت نشر پیشرفته‌ای برخوردار هستند، می‌بینیم که دولت‌ها به صورت جدی از طریق سیاست‌گذاری درست از نشر حمایت می‌کنند. منتها حمایت آن‌ها بیش‌تر در زیرساخت‌هاست، آن‌ها سعی می‌کنند بیش‌تر بستر را برای فعالیت دست‌اندرکاران حوزه‌ی نشر فراهم کنند.
او با اشاره به تعلق گرفتن یارانه‌ها در کشور ایران به ناشران، اظهار کرد: این‌که دولت یارانه‌ای به خریدار یا ناشر بدهد، روش درستی نیست و تجربه‌ی سال‌های گذشته این مسأله را به خوبی نشان داده است؛ به گونه‌ای که در چند سال گذشته بحث یارانه‌ی تولید و خرید کاغذ یارانه‌یی باعث شد تعداد ناشران به نزدیک 10هزار ناشر برسد، این در حالی است که خیلی از آن‌ها فعالیت انتشاراتی هم نمی‌کردند.
آموزگار درباره‌ی یارانه‌های نقدی نیز عنوان کرد: در بحث یارانه‌ی فردی و کمک به مصرف‌کننده به شکل بن‌های کاغذی و بن‌کارت‌ها کافی است به محوطه‌ی جلو دانشگاه تهران و خیابان انقلاب نگاهی بیاندازیم تا متوجه خرید و فروش این بن‌ها شویم که ناکارآمدی این فرآیند را می‌رساند؛ بنابراین کاری که دولت باید در این زمینه انجام دهد، این است که به طور ضربتی وارد شود و با توجه به این‌که بحث فرهنگ یک کشور مطرح است، تحت ضوابطی برای یک دوره‌ی کوتاه‌مدت کاغذ را وارد کند تا بتواند این کاغذ را در قبال کتاب‌هایی که تولید می‌شوند، با قیمت ویژه‌ای در اختیار ناشران قرار دهد تا صنعت نشر کشور بتواند این دوران بحرانی را سپری کند. با این‌که اعتقادی به استفاده‌ی یارانه به این طریق ندارم، اما در شرایط فعلی تصور می‌کنم این اقدام دولت ضروری است و باید دولت به انجام آن اقدام کند. این اقدام مثل این می‌ماند که بیماری داریم که رو به موت است و اولین چیز ضروری برای او اکسیژن است تا تلف نشود.
دبیر اتحادیه‌ی ناشران و کتابفروشان تهران درباره‌ی کتاب‌های خارجی نیز گفت: در بحث کتاب‌های خارجی هم همین‌گونه است و زمانی که نرخ دلار سه برابر می‌شود، طبیعی است که در شرایطی که قانون کپی‌رایت و حقوق مؤلف نداریم، خرید کتاب برای دانشجویان و استادان سخت می‌شود. این در حالی است که با یارانه‌ی خرید کتاب‌های خارجی در نمایشگاه‌ها هم مخالف‌ام، چون فکر می‌کنم یارانه‌ها ما را از مسیر اصلی‌مان دور می‌کنند.
او افزود: الآن وضعیت به گونه‌ای است که خود دانشگاه‌ها هم بودجه‌ی کافی برای خرید کتاب‌های مورد نیازشان ندارند، در حالی که همین کتاب‌هایی که در سال‌های گذشته توسط دانشگاه‌ها خریداری شده، باعث ارتقای رتبه‌ی علمی ایران در سطح منطقه شده است؛ بنابراین معتقدم باید اقتصاد نشر ما به سمتی برود که تا جایی که ممکن است، از کمک‌های دولتی فاصله بگیرد و به یک حرفه‌ی خودکفا تبدیل شود، روی پای خود بایستد و بتواند برای دست‌اندرکارانش درآمدزایی کند. این‌ها حلقه‌ی یک زنجیر است که با بخش‌های دیگر مسائل نشر مثل کپی‌رایت، سرانه‌ی مطالعه، بحث کتابخانه‌های عمومی، استفاده از تعرفه‌های پستی برای محموله‌های کتاب و مجله در شرایطی که توزیع کتاب بسیار نامناسب است، تفکیک‌ناپذیر است. در این وضعیت به هیچ وجه نباید به کتاب‌فروشی به مثابه‌ی مشاغل دیگر نگاه کرد و باید وضعیتی ایجاد کرد که کتاب‌فروشی به عنوان یک شغل بتواند روی پای خود بایستد و از عهده‌ی هزینه‌هایش هم بربیاید.
او در همین‌باره اضافه کرد: در حال حاضر هزینه‌های تأسیس یک کتاب‌فروشی با هزینه‌های تأسیس بنگاه ماشین، رستوران و لوکس‌فروشی برابری می‌کند، ولی درآمدها با این مشاغل قابل قیاس نیست. الآن در این حوزه وضعیت بیمارگونه‌ای داریم، چون تعداد ناشران بسیار بیش‌تر از توزیع‌کنندگان کتاب است. به خاطر همین موضوع است که ناشران به صرافت می‌افتند آثار خود را به نحوی به فروش برسانند که بهترین و ساده‌ترین راه، حضور در نمایشگاه‌هاست. نمایشگاه‌هایی که اساسا کارکرد دیگری دارند و باید از آن‌ها استفاده‌ی دیگری شود، ولی می‌بینیم که ناشران خود در رقابت با کتابفروشان وارد می‌شوند و با اعطای تخفیف‌های بالا، عملا این چراغ کورسوی کتاب‌فروشی‌ها را به سمت خاموشی می‌برند.
آموزگار درباره‌ی سرنوشت موضوع معافیت مالیاتی کتابفروشان نیز به ایسنا گفت: در دوره‌ی دولت گذشته کارگروهی با حضور نمایندگان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت اقتصاد و دارایی، سازمان امور مالیاتی و اتحادیه‌ی ناشران و کتابفروشان تهران تشکیل شد. در این کارگروه تصمیم گرفته شد در جدول مشاغل به انتهای دستورالعمل ماده‌ی 12 آیین‌نامه‌ی اجرایی، تبصره‌ی 3 بند ل، ماده‌ی 139 قانون مالیات‌های مستقل به طور مشخص چند شغل اضافه شود که یکی از این مشاغل کتاب‌فروشی است و اگر تصویب شود، کتاب‌فروشی‌ها هم به عنوان مشاغلی که مشمول معافیت مالیاتی می‌شوند، شناخته خواهند شد. اما تا جایی که می‌دانم، پی‌گیری این موضوع به دلیل تغییر و تحولاتی که پس از انتخابات امسال رخ داد، تا الآن طول کشیده و پیش‌بینی می‌شود اگر مدیران مربوطه سر جای خود قرار گیرند، این قانون تصویب و عملی شود، اما فعلا کتابفروشان در حال مالیات دادن هستند.
دبیر اتحادیه‌ی ناشران و کتابفروشان تهران در ادامه به تعریف چند سال گذشته‌ی سازمان امور مالیاتی و قانون معافیت مالیاتی مؤسسات انتشاراتی و کتابفروشان اشاره کرد و گفت: این قضیه باید از همان ابتدا یعنی از اردیبهشت سال 1380 که ماده واحده‌ی معافیت مؤسسات انتشاراتی و کتابفروشان به تصویب می‌رسید، اجرا می‌شد، اما اگر طی این سال‌ها این امر رخ نداده است، به دلیل تفسیر نادرستی بوده که از سوی سازمان امور مالیاتی می‌شده، چون در قانون معافیت مالیاتی مؤسسات انتشاراتی و کتابفروشان آمده است که مجوزهای مؤسساتی که مشمول معافیت مالیاتی می‌شوند، باید از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر شده باشد. بنابراین بهانه‌ی آن‌ها این بود که چون پروانه‌ی کسب کتابفروشان را اتحادیه‌ها صادر می‌کنند نه وزارت ارشاد، پس آن‌ها مشمول این معافیت نمی‌شوند، اما ما این بحث را مطرح کردیم که بر مبنای دستورالعمل اجرایی سازمان امور مالیاتی قید شده که وزارت ارشاد می‌تواند اختیارات خود را در رابطه با صدور مجوزها به مراجع دیگر تفویض کند و پس از صدور مجوزها از سوی این مراجع به منزله‌ی حکم وزارت ارشاد است، بنابراین با این استدلال تصور می‌کنم تمام این سال‌ها بی‌خود از کتابفروشان مالیات گرفته شده است.
آموزگار در پاسخ به این سؤال که تحریم‌ها در حوزه‌ی کتاب بخصوص کتاب‌های علمی چقدر تأثیرگذار بوده است، اظهار کرد: واقعیت این است که ما در تمام طول سال‌های بعد از انقلاب مشمول تحریم بوده‌ایم، ولی به دلیل ارتباط خوبی که مجموعه‌ی وزارت ارشاد، وزارت بهداشت و همچنین خود حضور نمایندگان ناشران خارجی داشته‌اند، باعث شده که تحریم‌ها را در حوزه‌ی منابع مطالعاتی مورد نیاز، حس نکنیم و تمام کتاب‌هایی را که نیاز داریم، به کشور بیاوریم. ولی نکته‌ای که وجود دارد، این است که به طور کلی معامله کردن با کشور ما برای شرکت‌های خارجی ریسک و خطر دارد. این تحریم‌ها بخصوص در دو سال اخیر و از زمانی که بانک مرکزی تحریم شد، در حوزه‌ی نقل و انتقال پول مشکلات جدی ایجاد کرده و اصلا بحث این بوده که همکاری با ما چگونه است؟
دبیر اتحادیه‌ی ناشران و کتابفروشان تهران با بیان این‌که از دو سال پیش همکاری‌ها به شدت کاهش یافته است، اظهار کرد: طبیعی است که در چنین شرایطی تحریم‌ها می‌توانند خود را بیش از پیش نشان دهند، چون برای تأمین کتاب و نقل و انتقال پول، ناگزیریم از بانک‌ها استفاده کنیم، اما در شرایطی که بانک‌های سوییفت ما را تحریم کرده‌اند، این امکان‌پذیر نیست و پول باید از راه‌های دیگری انتقال پیدا کند.
محمود آموزگار سپس درباره‌ی برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و حضور ناشران خارجی با توجه به بدهی ارشاد به ناشران خارجی در دوره‌های قبلی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، گفت: متأسفانه دولت جدید به تازگی کار خود را آغاز کرده و از دوران مدیریت جدید در وزارت ارشاد و معاونت فرهنگی که مسؤولیت برگزاری نمایشگاه کتاب را بر عهده دارد، زمان زیادی نمی‌گذرد و قاعدتا باید برنامه‌ها دقیق و جدی انجام شود. مسلما ما نیز مذاکراتی با معاونت فرهنگی خواهیم داشت و در آن‌جا متذکر خواهیم شد که مسأله‌ی وصول بدهی‌ها اهمیت زیادی دارد، چون اگر ما بتوانیم بودجه‌ای تأمین کنیم که در وهله‌ی اول مطالبات گذشته‌ی ناشران را تسویه کند و در وهله‌ی دوم بودجه‌ای را برای حضور ناشران خارجی در نمایشگاه بیست‌وهفتم تأمین کنیم، مسلما می‌تواند تحریم‌ها را تحت‌الشعاع قرار دهد. این منوط به این است که ما بتوانیم پول ناشران خارجی را تأمین کنیم و بودجه را هم برای نمایشگاه بعدی فراهم کنیم.
او درباره‌ی میزان بودجه‌ی مورد نیاز برای حضور ناشران خارجی در بیست‌وهفتمین دوره‌ی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز گفت: بودجه پول خیلی زیادی نیست، چیزی حدود پنج تا شش میلیون دلار است که می‌تواند تأثیر زیادی در دور زدن تحریم‌ها داشته باشد تا کتاب‌ها در دسترس استادان و دانشجویان قرار گیرد.
