یکی از جذاب‌ترین برنامه‌های بیست و هفتمین جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم‌های کودک و نوجوان اصفهان، حضور «مارِک بِنِش»، کارگردان اخیر مجموعه‌ی «پت و مت» و فرزند «لوبومیر بِنِش»، خالق این دو عروسک دوست‌داشتنی در اصفهان بود. این کارگردان به همراه «توماس اِیسِلت»، تهیه‌کننده‌ی این مجموعه و عروسک‌های دست‌ساز پدرش به اصفهان آمده بود و در مدت حضورش، همه را سر شوق آورد. شهر پر از پوسترهای پت و مت شده بود و در سالن نمایش فیلم‌های پت و مت، جای سوزن انداختن نبود. بنش هر کجا که می‌رسید، عروسک‌هایش را از کیفش بیرون می‌آورد و جلوی چشم دوست‌داران پت و مت، با آن‌ها بازی می‌کرد.
اما این دو عروسک دوست‌داشتنی از کجا آمده‌اند؟ از او می‌پرسم، چه شد که از یک دوره‌ی زمانی به بعد، اسم آن‌ها پت و مت شد؟
بِنِش می‌گوید: «پدرم طراح داستان‌های مصور در روزنامه بود و ایده‌ی اولیه‌ی خلق این دو شخصیت هم از همان داستان‌های مصور به ذهنش رسید. داستان‌های پدرم در روزنامه، بسیار پرطرفدار بودند و او فکر می‌کرد، نسخه‌ی تصویری این دو شخصیت هم می‌تواند با استقبال خوبی روبه‌رو شود.»
همین‌طور هم شد. لوبومیر بِنِش، سال ۱۹۷۶ میلادی، اولین قسمت از این مجموعه را ساخت. این قسمت، ماجرای یک تخم‌مرغ است. تخم‌مرغی که تنها غذای باقی‌مانده در خانه‌ی این دو عروسک برای شامشان است، اما ناگهان، زنده می‌شود!
لوبومیر بِنِش سال ۱۹۷۹، هفت قسمت دیگر از این مجموعه را ساخت و کم‌کم این دو عروسک در جمهوری چک مشهور شدند.
مارِک بِنِش ادامه می‌دهد: «در ابتدا این دو عروسک، دو کارگر بودند که در پایان هر قسمت، هر طوری که شده، کارشان را انجام می‌دادند و برای همین نام «انجام شد!» برای این مجموعه انتخاب شده بود.
از سال ۱۹۸۵ میلادی، زمانی که با توزیع‌کننده‌ی جدیدی قرارداد بستیم، برای استقبال بیش‌تر در سطح بین‌المللی نام «پت و مت» را برای آن‌ها انتخاب کردیم.»
نام‌های پت و مت، برگرفته از اصطلاح‌های «پات» و «مات» در شطرنج است. اما این عروسک‌ها در کشورهای مختلف، با نام‌های مختلف دیگری هم شناخته می‌شود. مثلاً در کشورهای عربی با نام «زینغو و رینغو»، در برزیل با نام «زیکا و یوکا»، در هلند با نام «بورمن و بورمن» به معنی «همسایه و همسایه»، در آلمان با نام «پیتر و پُل» و در سوئیس با نام «سِپ و هِری» شناخته می‌شوند.
بِنِش می‌گوید: «خوشحالم که در ایران این دو شخصیت به نام‌های اصلی خودشان معروفند و خوشحالم که این دو شخصیت در ایران، تا این حد محبوبند. پیش از این، اصلاً فکر نمی‌کردم عروسک‌های من در کشور شما، تا این حد محبوب باشند.»
«مارک بنش» و «توماس ایسلت»، عکس «پت و مت» را برای خواننده‌های نوجوان هفته‌نامه‌ی دوچرخه، امضا کردند
بِنِش درباره‌ی موسیقی جذاب این مجموعه می‌گوید: «موسیقی اولین قسمت را آهنگساز دیگری ساخته بود که متأسفانه پس از ساخت قسمت اول درگذشت و ما مجبور شدیم آهنگسازمان را تغییر بدهیم. از آن‌زمان تا حالا «پِتر اسکومال»، آهنگسازی این مجموعه را بر عهده داشته که تجربه‌ی زیادی در ساخت موسیقی برنامه‌های کودک و نوجوان دارد. حالا آن‌قدر موسیقی پت و مت محبوب است که شما به راحتی می‌توانید آن را از اینترنت دانلود کنید و روی زنگ موبایلتان بگذارید.»
بِنِش درباره‌ی طراحی این دو عروسک می‌گوید: «در قسمت اول، عروسک‌ها کلاه نداشتند. ما تصمیم گرفتیم از تغییر حالت چهره، برای طراحی آن‌ها استفاده نکنیم و احساسشان را با حالت‌ها و حرکت‌هایشان نشان بدهیم. کله‌ی پت و مت، در اصل دو تخم‌مرغ بودند؛ یکی تخم‌مرغی عمودی و دیگری تخم‌مرغی افقی که کمی فشرده شده بود. برای آن‌ها چهار انگشت طراحی شد، چون از نظر فنی، کارگردانی عروسک‌ها با چهار انگشت، راحت‌تر است.»
از او می‌پرسم، هر کدام از عروسک‌ها از چند قطعه تشکیل شده‌اند؟
او با تعجب، کمی فکر می‌کند و می‌گوید: «راستش هیچ‌وقت تعدادشان را نشمرده‌ام، اما می‌توانم بگویم تمام مفصل‌های انسان در آن‌ها طراحی شده و آن‌ها می‌توانند کاملاً مثل یک انسان واقعی حرکت کنند و انگشت‌هایشان را تکان بدهند.»
از او می‌پرسم چه‌طور برعکس کمپانی‌های بزرگ انیمیشن‌سازی، برای ساخت این مجموعه‌ی پرطرفدار، با یک گروه کوچک کار می‌کند.
او می‌گوید: «تیم ما از همان اول هم خیلی عظیم نبوده و هرگز دنبال بزرگ‌تر کردن آن نبودیم. کار با تعداد کم‌تر، راحت‌تر است، تا جایی که در هشت اپیزود آخر، فقط چهار نفر بودیم.»
از سال ۱۹۷۶ میلادی تا امروز، ۸۶ قسمت از این مجموعه‌ی انیمیشن عروسکی ساخته شده و بِنِش هم‌چنان به دنبال ساخت ماجراهای تازه‌ی این دو عروسک دوست‌داشتنی است.
او می‌گوید: «همسرم معتقد است، من گاهی شبیه یکی از عروسک‌ها و گاهی شبیه هردویشان هستم! من آن‌ها را باور دارم و بخشی از وجودم را به آن‌ها منتقل می‌کنم. پت و مت، شخصیت‌هایی واقعی در زندگی ما هستند. برای همین است که همه می‌توانند با آن‌ها ارتباط برقرار کنند.»
بِنِش می‌گوید تصمیم دارد به‌زودی اولین نسخه‌ی سینمایی پت و مت را هم بسازد و می‌گوید: «این‌بار قرار است یک شخصیت دیگر هم به داستان اضافه کنیم، اما فعلاً نمی‌توانم درباره‌ی این شخصیت صحبت کنم.»
استودیوی ساخت پت و مت در شهر پراگ در سال ۱۹۹۴. این آخرین مجموعه‌ای بود که لوبومیر بنش آن را کارگردانی کرد و در سال ۱۹۹۵ درگذشت.
از سمت راست، ایوان ویت (فیلم‌بردار)، میروسلاو کوچار، فران‌تیسک واسا (انیماتور)، آلفونس منسدورف (انیماتور)، لوبومیر بنش (طراح، نویسنده و کارگردان)، مارک بنش، ولادمیر ژیرانک (طراح و نویسنده)، یان تیپ‌من و یان بوژک.
